Bình luận
0
Họa hình chân dung Trạng nguyên Nguyễn Đăng Đạo. Ảnh: Tư liệu
Từ tháng 1 năm Đinh Sửu 1697 đến tháng 4 năm Mậu Dần 1698, Nguyễn Đăng Đạo đi sứ nhà Thanh (Trung Quốc) đoàn sứ bộ ta do chánh sứ Nguyễn Đăng Đạo dẫn đầu, suốt mấy ngày ròng phải ăn ngủ ở công quán (nhà khách) vì nhà Thanh cố tình gây những chuyện khó dễ không cho vào triều yết kiến vua.
Đêm hôm đó có trăng sáng, Đăng Đạo không ngủ được vì lo nghĩ đại sự chưa hoàn thành. Ông đi lại nơi tiền sảnh thì bỗng thấy một thiếu nữ xinh đẹp đến trước sảnh cắm một cái biển có đề chữ Nguyệt (trăng), vái ba vái rồi bỏ ra về.
Đăng Đạo chưa hiểu ý tứ gì nhưng thấy cử chỉ của thiếu nữ dưới trăng có vẻ lạ nên tức cảnh sinh tình nghĩ luôn ra một bài thơ, một bài phú với đầu đề Vịnh trăng sáng và Bái nguyệt đình phú.
Sáng hôm sau, sứ bộ ta được yết kiến vua Thanh. Buổi tiếp sứ này còn có cả sứ thần của các nước khác nữa. Vua Thanh ra cho các sứ thần một bài phú để thử tài, đề là Bái nguyệt đình phú. Thật trùng hợp, đề bài đúng với đề mà Đăng Đạo đã nghĩ đêm qua.
Trong khi sứ các nước còn đang ngẫm nghĩ cân nhắc từng câu thì Đăng Đạo ung dung huơ bút viết những nét rồng bay phượng múa. Bài phú của Nguyễn Đăng Đạo làm xong trước nhất dâng lên. Vua quan triều Thanh đều hết sức kinh ngạc.
Tài ứng đối thiên tài của Trạng nguyên Nguyễn Đăng Đạo khiến sứ thần Trung Hoa kinh ngạc và khâm phục. Ảnh: Tư liệu
Sau đó, viên Hàn lâm nhà Thanh đến mời sứ thần Đại Việt đi vãn cảnh trong vườn thượng uyển thưởng trăng ngắm hoa cùng sứ thần các nước. Đăng Đạo đang cùng các sứ thần say sưa ngắm cảnh thì bỗng viên quan Hàn lâm viện nhà Thanh tức cảnh ra ngay một vế đối :
"Xuân tiêu phong nguyệt, nguyệt thiêm hoa sắc, phong tống hoa hương hương sinh sắc, sắc sinh hương, hương hương sắc sắc mãn xuân tiêu, tương tư khách hứng tương tư khách.
(Dịch nghĩa: Đêm xuân, trăng gió, trăng nhuốm sắc cho hoa, gió đưa hương hoa, hương theo sắc, sắc theo hương, hương hương sắc sắc tràn ngập đêm xuân, khách tương tư nhớ thương tương tư).
Mọi người đều trầm trồ khen vế đối của viên quan nhà Thanh là âm điệp luyến láy đầy chất thơ bổng trầm đầy chất nhạc, khiến các sứ thần bối rối không biết đối ra sao.
Sứ thần Cao Ly (Triều Tiên) lên tiếng đối trước: "Tùng viện trúc mai, mai sinh ngọc diệp, trúc hóa ngọc chỉ, chí tỷ diệp, diệp tỷ chỉ, chỉ chỉ diệp diệp liên tùng viên, hữu tình nhân thức hữu tình nhân
(Dịch nghĩa: Mai trúc lầu tùng, mai nở là đẹp, trúc hóa cành đẹp, liền là, lá liền cành, cành cành lá tá sát lầu tùng, người hữu tình biết kẻ hữu tình) Trạng nguyên Nguyễn Đăng Đạo đối tiếp rằng: "Hạ nhật cầm thi, thi ngụ ngã tình, cầm ngụ ngã tính, tính viện tình, tình viện tính, tính tính tình tình tình thư hạ nhật, trí âm nhân thức tri âm nhân.
(Dịch nghĩa: Ngày hạ đàn thơ, thơ ngụ tình ta, đàn hòa tâm tính, tính nương tình, tình nhờ tính, tính tính tình tình ngày hè nhàn rỗi, người tri âm hiểu người tri âm)
Nghe xong, viên Hàn lâm nhà Thanh nhận xét: "Sứ Cao Ly nói đến trúc mai cùng cành lá tươi tốt. Sực nức một nhà chắc đời sau cũng có công nghiệp lớn. Còn sứ thần nước Nam lấy đàn thơ nói đến chuyện đàn thơ cùng hòa nhã chung đúc tạo hóa vào cả ở thân mình, từng câu từng chỗ chọi nhau chan chát, tất đời sau sự nghiệp sẽ hiển vinh rực rỡ ngang trời. So với câu của sứ Cao Ly thì câu của sứ thần nước Nam mang sắc riêng biệt. Ôi! Quả là lời đẹp ý hay".
Văn tài của Đăng Đạo đã làm cho vua Thanh cùng triều đình và sứ thần các nước thán phục. Chính nhờ vậy mà triều đình nhà Thanh đã thay đổi thái độ kẻ cả, trịnh thượng, việc luận bàn về biên giới được tra xét rõ ràng. Bằng sự kiên quyết và khéo léo, Nguyễn Đăng Đạo đòi lại ba động Ngưu Dương, Hồ Điệp, Phổ Viên thuộc xứ Tuyên Quang.
Nguyễn Đăng Đạo được nể trọng, vua Thanh quyết định phong cho ồng là Trạng nguyên của Bắc Triều, ban mũ áo võng lọng và cho ông vinh quy về nước.
Đăng Đạo cùng đoàn sứ bộ hoàn thành nhiệm vụ trở về, xứng đáng với sứ mệnh vua giao. Đoàn sứ bộ nước ta khi qua các tỉnh của Trung Quốc, đi đến tỉnh nào tỉnh ấy cũng phải đón rước long trọng.
Làm tới chức Tể tướng Thượng thư nhưng Nguyễn Đăng Đạo không bao giờ quên rằng dân ta còn rất đói khổ, cuộc sống còn nhiều khó khăn.
Nguyễn Đăng Đạo đã thường xuyên quan tâm đến đời sống dân chúng. Những dịp từ triều đình về quê ông thăm hỏi khuyến khích việc cần lao, việc học hành của dân quanh vùng. Tôn trọng truyền thống tín ngưỡng của một vùng quê nhiều chùa chiền thờ thần, ông còn góp tiền cho xây dựng tu bổ đình đến miếu mạo ở quê hương, Chùa Bách Môn tương truyền là do ông cho tu bổ xây dựng lại trong thời kỳ này.
Nhân dân làng Hoài Bão vẫn còn nhớ câu chuyện quan trọng chia ruộng vua ban cho dân xưa kia. Đấy là, do việc Nguyễn Đăng Đạo được triều đình ban cho ruộng lộc, vốn tính liêm khiết ông nhất mực từ chối không nhận.
Vua và các triều thần nói mãi, ông Đăng Đạo bèn xin lĩnh khu ruộng bỏ hoang đầy lau lách và cỏ dại, xấu nhất gọi là cánh đồng cầu Vực. Sau đó, ông cho các gia đình nghèo khó ra đó phát cỏ, cải tạo đổ làm thành ruộng cày cấy được. Khi đã trở thành khoảnh ruộng tốt ông chia hẳn cho các gia đình...
Nhân dân quanh vùng còn nhớ ơn ông Nguyễn Đăng Đạo cứu đói cho dân. Một năm kia, trời làm mất mùa, dân chúng quê ông đói khổ, làng xóm tiêu điều. Thấy vậy ông liền viết thư về khuyên phu nhân phát tiền gạo cứu giúp người nghèo đói, với lời lẽ cảm động và tình thương dân sầu nặng của vị quan đại thần :
"Ta nhân danh làm quan đại thần coi việc triều đình không nỡ ngồi mà nhìn nhân dân ta đói mà không xót thương, phu nhân hãy đem tiền thóc của nhà ra mà cứu đói, cấp thóc cho dân gieo mạ cấy ổn định cuộc sống đỡ khốn khó".
Nhờ đó mà dân địa phương qua được bước khó khăn, làm vụ sau bội thu. Dân chúng được no ấm, cảm ơn ân nghĩa và công đức của quan Trạng Đăng Dạo dã có lời ca truyền tụng: "Bất hữu Trạng nguyên tiền/ Ngô dân hà dĩ an/ Bất hữu Trạng nguyên túc/ Ngô dân hà dĩ dục/ Tướng công chỉ đức/ Lịch vạn thế nhỉ bất vong.
Nghĩa là: "Không có tiền quan Trạng, dân ta làm sao sống yên lành. Không có lúa của quan Trạng, dân ta làm sao nuôi nhau được. Đức của Tướng công. Công ơn của Tướng công. Trải muôn đời nhắc nhở khôn cùng".
Thấy dân đi từ làng Khắc Niệm ra chợ Bịu, phải lội qua một ngòi nước giữa đồng, đi lại rất khó khăn, Trạng Nguyên Nguyễn Đăng Đạo liền lấy tiền riêng của gia đình cho dân làm một chiếc cầu, có mái lợp để mọi người qua lại được thuận tiện và làm chỗ tránh mưa nắng.
Tục gọi đó là "Cầu Còng", còn nhân dân địa phương thì yêu mến gọi đó là "Cầu vồng quan Trạng". Cũng xuất phát từ điển tích yêu thương, lo cho cuộc sống của người dân vùng này, mà Trạng Nguyên Nguyễn Đăng Đạo còn được dân gian gọi yêu thương là "Trạng Bịu", để dễ nhớ và dễ gọi tên ông.
Trạng Nguyên Nguyễn Đăng Đạo trải qua nhiều chức quan như Bồi tụng, Hộ bộ Hữu Thị lang, Lại bộ Hữu Thị lang, Ngự sử đài Đô ngự sử, Binh bộ Thượng thư,… sau được thăng Tham tụng, Lễ bộ Thượng thư kiêm Đông các Đại học sĩ, Nhập thị Kinh diên, tước Thọ Lâm bá.
Trong thời gian làm quan, ông hai lần được giữ chức Tri Cống cử trông coi việc tuyển dụng nhân tài cho đất nước ở kỳ thi Hội. Từng đi sứ lập được nhiều công trạng lớn.
Sau 35 năm phụng sự cho triều Lê Trung Hưng, ông về trí sĩ. Nguyễn Đăng Đạo mất năm Kỷ Hợi niên hiệu Vĩnh Thịnh thứ 15 (1719) thọ 69 tuổi. Khi mất, ông được phong tặng Lại bộ Thượng thư, tước Thọ Quận công, đồng thời được sắc phong làm Phúc thần phối thờ ở đình làng Hoài Bão.
Khi nhắc đến tham quan nổi tiếng lịch sử Trung Quốc, người ta thường nghĩ ngay đến Hòa Thân. Thế nhưng, ít ai biết rằng vẫn còn có một tên đại tham quan, số tiền tham ô được cũng chẳng hề thua kém Hòa Thân, nhưng ông ta lại thông minh hơn Hòa Thân rất nhiều. Người này chính là Dịch Khuông.
SHB Đà Nẵng chiêu mộ tiền đạo Bỉ cao 1m86, từng khoác áo Everton; Lionel Messi nghỉ thi đấu trong bao lâu? PVF-CAND tự tin sẽ trụ vững tại V.League 2025/2026; Tottenham nhắm Rodrygo thay Son Heung-min; Tiền đạo Nguyễn Văn Tùng cưới vợ
Chia sẻ
Đại diện Đội Cảnh sát Giao thông (CSGT) đường bộ số 7 (Phòng CSGT Công an TP.Hà Nội) đã cử cán bộ phối hợp với Công an phường Thanh Liệt xác minh làm rõ vụ việc một người đàn ông rút chìa khóa xe khách trên đường Vành đai 3 rồi bỏ đi.
Chia sẻ
Ra ngoài đường lúc trưa và chiều nay ở Hà Nội có thể cảm nhận rõ cái nóng như thiêu đốt khi nhiệt độ lên tới 50 độ C. Nhiều người cho biết bị khó thở, sốc nhiệt và rát bỏng tay.
Chia sẻ
Sophia - con gái út nhà Hồng Đào - Quang Minh ở tuổi ngoài đôi mươi có vẻ xinh đẹp và sở hữu đôi chân dài như hoa hậu.
Chia sẻ
Đà Nẵng đã hoàn tất xử lý 1.926 tàu cá “3 không”, đồng thời đẩy mạnh kiểm soát thiết bị giám sát hành trình và cấp phép khai thác, hướng tới mục tiêu gỡ “thẻ vàng” của Ủy ban châu Âu (EC).
Chia sẻ
Các trường dự đoán điểm chuẩn đại học năm 2025 sẽ tương đương hoặc giảm hơn so với năm 2024, thí sinh lưu ý các thông tin sau đây. Dự đoán, năm nay, một số ngành có sức cạnh tranh cao là Thương mại điện tử, Marketing, Kinh doanh quốc tế, Luật...
Chia sẻ
Sắp kết thúc thời gian thanh toán nguyện vọng đại học 2025, nhiều thí sinh thắc mắc bao giờ công bố điểm chuẩn đại học 2025. Trước khi công bố, một khâu rất quan trọng để làm cơ sở cho các trường có căn cứ “chốt” điểm chuẩn đại học 2025 chính thức, đó là lọc ảo.
Chia sẻ
Loại rau này nông thôn xưa nhà nào cũng trồng, nay hái bán vài chục nghìn 1 ký, ăn nhiều mát, bổ còn giúp sáng mắt, giải độc.
Chia sẻ
Người đẹp Nguyễn Phương Thảo xuất sắc giành vị trí Á hậu 2 - Hoa hậu Môi trường Quốc tế Việt Nam 2025. Cô vừa có dịp khoe sắc cạnh Top 3 chung cuộc.
Chia sẻ
Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính cho rằng, trong bối cảnh cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ 4 đang diễn ra mạnh mẽ, ngành bán dẫn là mũi nhọn không thể thiếu của các lĩnh vực công nghệ như trí tuệ nhân tạo, điện toán đám mây, Internet vạn vật… Việc chậm chân trong lĩnh vực này đồng nghĩa với việc bỏ lỡ cơ hội lớn trong cuộc cạnh tranh toàn cầu về công nghệ và năng lực quốc gia.
Chia sẻ
Không đạt được giải pháp ngoại giao nào cho cuộc khủng hoảng con tin, Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu đang thúc đẩy một "giải pháp quân sự" nhằm giải cứu những con tin còn lại đang bị lực lượng Hamas bắt giữ tại Gaza, một quan chức Israel nói với ABC News hôm Chủ nhật.
Chia sẻ
Vô tình bị lửa “thiêu”, cây cổ thụ là một đa hàng trăm tuổi phía sau An Khê đình (Khu di tích Tây Sơn Thượng đạo, phường An Khê, tỉnh Gia Lai mới) suy yếu dần, có nguy cơ bị chết. Với tinh thần trách nhiệm cao, ông Ngô Văn Đường-Câu đình (người trông giữ, hương khói đình làng) đã cứu sống cây đa này.
Chia sẻ
Hơn 700 nông dân tại Lâm Đồng đã được tập huấn sử dụng thuốc bảo vệ thực vật đúng cách, giúp tăng năng suất và bảo vệ môi trường. Mô hình đang mở ra hướng đi bền vững cho cây sầu riêng tại Tây Nguyên.
Chia sẻ
Sau khi chia tay CLB Trường Tươi Đồng Nai (tiền thân là CLB Trường Tươi Bình Phước), HLV Huỳnh Quốc Anh đã nhanh chóng tìm được bến đỗ mới. Theo đó, ông đã nhận lời ngồi "ghế nóng" tại CLB Gia Định FC.
Chia sẻ
Sacombank vừa được Vietnam Report và Báo VietNamNet công bố nằm trong Top 10 Ngân hàng Thương mại Việt Nam uy tín năm 2025, đồng thời vươn lên Top 5 Ngân hàng TMCP tư nhân uy tín và góp mặt trong Top 50 Công ty đại chúng uy tín và hiệu quả (VIX50). Đây là kết quả của quá trình đánh giá độc lập dựa trên các tiêu chí định lượng tài chính, uy tín truyền thông và khảo sát thực tế từ các thành phần liên quan trong thị trường tài chính – ngân hàng.
Chia sẻ
Ngày 28/7/2025, trong khuôn khổ chuyến công tác tham dự Hội nghị các Chủ tịch Quốc hội thế giới lần hứ 6 và tiến hành các hoạt động song phương tại Geneva (Thụy Sĩ), Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn đã chứng kiến Lễ ký kết Biên bản ghi nhớ hợp tác giữa Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam (BIDV) và Công ty Trade Data Monitor (TDM) - nhà cung cấp dữ liệu thương mại hàng đầu thế giới.
Chia sẻ
Viện Kiểm sát nhân dân TP.HCM đã ban hành cáo trạng truy tố Bạch Tấn Cường, Phó giám đốc Công ty Tân Phong Vận, Võ Thanh Tuấn và tám người khác. Trong vụ án này, có 5 cựu cán bộ hải quan bị cáo buộc về tội nhận hối lộ.
Chia sẻ
Thứ trưởng Ngoại giao Nga Alexander Grushko cho biết trong một cuộc phỏng vấn với tờ Izvestia rằng thiệt hại của EU do chấm dứt hợp tác với Nga trong lĩnh vực năng lượng và việc hạn chế thương mại đã vượt quá một nghìn tỷ euro.
Chia sẻ
Nhiều nhà thầu tại Đà Nẵng đồng loạt đề nghị chấm dứt hợp đồng thi công các dự án đầu tư công giữa chừng. Tình trạng trượt giá vật liệu xây dựng, khan hiếm nguồn cung và áp lực thi công kéo dài được cho là nguyên nhân khiến họ buộc phải “rút lui”.
Chia sẻ
Một pho tượng đồng kỳ lạ vừa được phát hiện trong một am gạch ở miền Trung, mang dung mạo lạ chưa từng thấy: đầu đội mũ cánh chuồn kiểu Tây Nguyên, thân mặc áo quan Đại Việt thời Lê. Dòng chữ khắc sau lưng càng làm dấy lên nghi vấn: Đây có thật là Đức Thánh Trần? Và ai là người đã tạo ra pho tượng kỳ bí này giữa vùng đất xa lạ?
Chia sẻ
Cùng bị đau đầu, buồn nôn kéo dài, 3 người hàng xóm rủ nhau đi khám. Chẩn đoán nguyên nhân gây bệnh khiến mọi người choáng váng.
Chia sẻ
Nam diễn viên Chu Long Quảng, người để lại dấu ấn sâu đậm với vai Phật Tổ Như Lai trong bộ phim truyền hình “Tây du ký” năm 1986, đã qua đời ở tuổi 86.
Chia sẻ
Sáng 4/8, tại Cung Thể thao Tiên Sơn, CLB SHB Đà Nẵng đã chính thức làm lễ xuất quân, khởi động chiến dịch chinh phục V.League và Cúp Quốc gia mùa giải 2025/2026.
Chia sẻ
Một nhóm đối tượng tổ chức khai thác vàng trái phép vừa bị lực lượng chức năng tỉnh Tuyên Quang bắt quả tang và xử lý theo quy định của pháp luật.
Chia sẻ
Ở lượt chạy cuối cùng, khi còn cách đích 300 m, trọng tài Trần Đình Thịnh bất ngờ ngã xuống. Các đồng nghiệp ngay bên cạnh đã đỡ anh và trọng tài Trần Đình Thịnh nói yếu ớt được câu: “Để tôi chạy nốt về đích đã".
Chia sẻ
Mới đây, trong series "Ký ức VTV", Nghệ sĩ Nhân dân Khải Hưng, người được coi là “cha đẻ” của Táo Quân - Gặp nhau cuối năm đã chia sẻ về lý do chương trình ra đời.
Chia sẻ
Dương và An tuyển nhiều đàn em là những đối tượng “có số má” về nuôi ăn ở, trang bị công cụ để đi trộm chó. Chỉ trong một thời gian ngắn, nhóm cẩu tặc đã trộm và tiêu thụ hơn 2 tấn chó trên địa bàn tỉnh Nghệ An.
Chia sẻ
Rong như thứ vưu vật của tạo hóa vậy! Rong khoan thai. Rong lững lờ. Rong đuôi chó lơ đãng trải tít tắp từ bến đò xuất phát men tận những hang cùng hiểm hóc suốt một dọc sông suối Tràng An, tỉnh Ninh Bình.
Chia sẻ
Chia sẻ về cuộc đấu tranh với tội phạm kinh tế, Tổng Bí thư Tô Lâm đã nói lại câu chuyện về việc xử lý các hành vi thao túng thị trường chứng khoán.
Chia sẻ
Theo UBND TP. Huế, việc người dân tiếp cận gói tín dụng nhà ở xã hội 145.000 tỷ đồng còn khó khăn do lãi vay còn cao, thủ tục phức tạp...
Chia sẻ
Tin tức 
Thế giới 
Nhà nông 
Hội và Cuộc sống 
Đại đoàn kết dân tộc 
Kinh tế 
Thể thao 
Văn hóa - Giải trí 
Xã hội 
Bạn đọc 
Nhà đất 
Media 
Chuyển động Sài Gòn 
Pháp luật 
Dân Việt trò chuyện 
Gia đình 
Đông Tây - Kim Cổ 
Hà Nội hôm nay 
Radio Nông dân 
Doanh nghiệp 
Đăng nhập
PV 
