Các công ty phương Tây phải chuẩn bị sẵn sàng để đối phó với một cú đánh tài chính lớn kiểu mới

Hai tuần sau kể từ khi chiến sự Nga - Ukraine bắt đầu, các thương hiệu phương Tây bao gồm McDonald's, Apple, Coca-Cola và Victoria's Secret cho biết đã tạm ngừng hoạt động tại Nga.

Tương tự, hàng trăm công ty đã công bố kế hoạch cắt đứt quan hệ với Nga, với tốc độ tăng nhanh trong các tuần sau đó khi bạo lực chết người và cuộc khủng hoảng nhân đạo ở Ukraine ngày càng trầm trọng, và khi các chính phủ phương Tây áp dụng các biện pháp trừng phạt kinh tế dồn dập.

Mới đây, Nga đang tiến hành một đạo luật mới cho phép nước này kiểm soát các hoạt động, cơ sở kinh doanh địa phương của các công ty phương Tây quyết định rời đi sau cuộc chiến vào Ukraine.

Đạo luật có thể có hiệu lực trong vòng vài tuần tới, nó sẽ trao cho Nga nhiều quyền lực can thiệp vào những nơi có mối đe dọa đối với việc làm hoặc ngành công nghiệp địa phương, khiến các công ty phương Tây có cơ sở hoạt động địa phương tại Nga khó tháo gỡ nhanh chóng, đồng nghĩa họ phải chuẩn bị sẵn sàng để đối phó với một cú đánh tài chính lớn kiểu mới.

Luật thu giữ tài sản các nhà đầu tư nước ngoài theo sau sự ra đi của các công ty phương Tây, chẳng hạn như Starbucks, McDonald's và nhà sản xuất bia AB InBev, và làm tăng áp lực lên những chi nhánh công ty còn ở đó. Nó diễn ra khi nền kinh tế Nga ngày càng bị cắt giảm do các lệnh trừng phạt của phương Tây, rơi vào suy thoái trong bối cảnh lạm phát hai con số.

Bất kỳ ai cố gắng rời đi đều phải đối mặt với ranh giới khó khăn hơn từ dự luật mới này. IKEA, đã tạm dừng mọi hoạt động ở Nga, cho biết họ đang theo sát diễn biến. Raiffeisen cho biết họ đang đánh giá tất cả các lựa chọn, bao gồm cả lối thoát được quản lý cẩn thận. UniCredit từ chối bình luận trong khi Burger King không trả lời ngay lập tức yêu cầu bình luận nào về động thái này.

Dự luật mở đường cho việc Nga bổ nhiệm các quản trị viên nhà nước đối với các công ty do người nước ngoài làm chủ thuộc các quốc gia "không thân thiện", những nước muốn rời bỏ Nga khi cuộc xung đột với Ukraine kéo nền kinh tế nước này đi xuống.

Matxcơva thường gọi các quốc gia là "không thân thiện" nếu họ áp đặt các biện pháp trừng phạt kinh tế đối với Nga, có nghĩa là bất kỳ công ty nào ở Liên minh châu Âu hoặc Hoa Kỳ đều sẽ phải gặp rủi ro cực kỳ lớn lần này.

Đáp lại, Ủy ban châu Âu đã đề xuất lập trường cứng rắn của riêng mình, coi việc vi phạm các lệnh trừng phạt của EU đối với Nga là một tội ác, cho phép các chính phủ EU tịch thu tài sản của các công ty và cá nhân trốn tránh các hạn chế đối với Moscow.

Nga đã bị cô lập và không còn được các nhà đầu tư quan tâm nữa

Sự ra đi của các công ty phương Tây đã khiến các chính trị gia Nga tức giận. Cựu tổng thống Dmitry Medvedev, hiện là Phó chủ tịch Hội đồng An ninh Nga, là người đặc biệt chỉ trích các công ty phương Tây đã rời đi, hãy tấn công "những kẻ thù hiện đang cố gắng hạn chế sự phát triển của chúng ta và hủy hoại cuộc sống của chúng ta".

Dự thảo luật nêu rõ cách Nga có thể bổ nhiệm quản trị viên có ít nhất trong tay 25% cổ phần trong các công ty nước ngoài "không thân thiện". Nó cũng đưa ra một loạt các tiêu chí để can thiệp, chẳng hạn như khi một công ty đóng vai trò quan trọng với tư cách là người sử dụng lao động địa phương, hoặc cung cấp các dịch vụ quan trọng. Rõ ràng là nhà nước Nga có thể biện minh cho việc nắm quyền kiểm soát trên nhiều cơ sở.

Dự luật trích dẫn ví dụ về các công ty sản xuất thiết bị y tế nhưng cũng liệt kê một loạt các lĩnh vực khác, chẳng hạn như vận tải và năng lượng, cũng như bất kỳ công ty nào mà việc đóng cửa có thể đẩy giá cửa hàng lên cao. Còn quản trị viên do nhà nước Nga bổ nhiệm cũng sẽ được phép bán doanh nghiệp bị tịch thu, trong khi chủ sở hữu cũ của nó sẽ bị cấm kinh doanh ở Nga. Tòa án hoặc Bộ Phát triển Kinh tế Nga có thể quyết định đưa một quản trị viên, chẳng hạn như ngân hàng phát triển VEB của Nga.

Dự luật đã được thông qua lần đầu tiên được đọc tại Duma Quốc gia, nhưng vẫn phải đối mặt với hai lần xét duyệt tiếp theo, trước khi được Tổng thống Vladimir Putin ký ban hành thành luật. Điều đó có thể mất vài tuần. Bộ Kinh tế Nga cho biết, họ sẽ chỉ chọn các công ty trong 'những trường hợp quan trọng' cần thiết để bảo vệ sản xuất hoặc việc làm cho Nga.

Vốn dĩ, nhiều công ty nước ngoài đã thông báo đóng cửa tạm thời các cửa hàng và nhà máy ở Nga kể từ khi ông Putin tiến hành "hoạt động quân sự đặc biệt" nhằm phi quân sự hóa Ukraine. Michael Loewy thuộc Liên đoàn các ngành công nghiệp Áo cho biết: "Nga đã bị cô lập và không còn được các nhà đầu tư quan tâm nữa. Luật này chỉ có thể làm cho điều đó tồi tệ hơn".

"Đây là một con vật hoàn toàn khác, một trò chơi hoàn toàn khác", Michael Rochlitz, chuyên gia về Nga và giáo sư kinh tế thể chế tại Đại học Bremen ở Đức nói với tờ DW, khi so sánh với phản ứng trước việc Nga sáp nhập Crimea vào năm 2014.

Với các lệnh trừng phạt hiện tại đang được áp dụng, Nga đang xem xét hoạt động kinh tế giảm 10% đến 15% chỉ trong năm 2022. Rochlitz nói: "Đây là một cú đánh lớn, hơn cả cuộc khủng hoảng tài chính năm 2008, và hoàn toàn tự Nga gây ra. "Putin đã mong đợi một số lệnh trừng phạt, nhưng ông ấy không mong đợi các lệnh trừng phạt lớn như vậy. Và giờ ông ấy đang cố gắng làm điều gì đó để đáp lại".

Bất kỳ quyết định phi pháp luật nào của Nga nhằm chiếm đoạt tài sản của các công ty này cuối cùng sẽ dẫn đến hậu quả kinh tế hơn nữa cho Nga

Ông trùm kim loại Nga Vladimir Potanin nói về động thái này vào tuần trước, đề cập đến cuộc cách mạng Bolshevik năm 1917, thời điểm khủng hoảng kinh tế ở Nga. Potanin là một tỷ phú nổi tiếng của Nga, không giống như nhiều người khác, không bị phương Tây trừng phạt.

Ông viết trên ứng dụng nhắn tin Telegram: "Hậu quả của việc các nhà đầu tư thiếu niềm tin vào Nga trên toàn cầu - chúng tôi sẽ cảm nhận được trong nhiều thập kỷ".

Văn phòng Tổng công tố Nga cho biết, động thái này nhằm bảo vệ những người lao động bị ảnh hưởng bởi việc đóng cửa. Chỉ riêng chuỗi cửa hàng thức ăn nhanh McDonald's của Mỹ đã sử dụng 62.000 nhân viên tại Nga. Nhưng lời biện minh đó có vẻ mỏng manh khi nhiều công ty cho biết họ sẽ tiếp tục bồi thường cho nhân viên Nga.

Người phát ngôn Nhà Trắng Jen Psaki viết trên Twitter: "Bất kỳ quyết định phi pháp luật nào của Nga nhằm chiếm đoạt tài sản của các công ty này cuối cùng sẽ dẫn đến hậu quả kinh tế hơn nữa cho Nga. Nó sẽ tạo nên thông điệp rõ ràng cho cộng đồng doanh nghiệp toàn cầu rằng, Nga không phải là nơi an toàn để đầu tư và kinh doanh.

Marc Bungenberg, chuyên gia luật đầu tư quốc tế tại Đại học Saarland ở Đức, cũng có trách nhiệm đưa Moscow ra tòa án trọng tài quốc tế nhận định: "Rất có thể Nga sẽ nói:" Chà, chúng tôi có những hoàn cảnh cụ thể và việc trưng thu này là chính đáng ", ông Bungenberg nói:  "Nhưng Tôi không thấy có cơ sở nào để biện minh ở đây vào thời điểm này. Vì việc rời khỏi đất nước, ngừng hoạt động là sự lựa chọn tự do của mọi doanh nghiệp".

Nga sẽ làm gì với các tài sản bị tịch thu từ các công ty nước ngoài?

Ngoài ra, còn có câu hỏi về việc Nga sẽ làm gì với các tài sản bị tịch thu từ các công ty nước ngoài, bao gồm cả không gian cửa hàng, trang trại và cơ sở sản xuất. Các nhà bán lẻ phương Tây như Zara, H&M và IKEA có sự hiện diện mạnh mẽ ở Nga và tuyển dụng nhiều người, nhưng hầu hết các sản phẩm của họ đến từ nước ngoài.

Rochlitz nói: "Tất cả đều là hàng nhập khẩu. Vì vậy, những cửa hàng này sẽ trống rỗng, và sau đó bạn có nhân sự, nhưng không có gì để bán. Điều đó không có ý nghĩa gì cả".

Ông nói, nhà nước Nga có thể cố gắng trợ cấp tiền lương của những người này, nhưng sẽ nhanh chóng hết tiền vì các lệnh trừng phạt hiện ngăn cản họ vay nợ trên thị trường quốc tế.

Rochlitz nói: "Điều có thể có tác dụng trong ngắn hạn là nguồn cung cấp thực phẩm", ông Rochlitz chỉ ra ví dụ về các công ty nông nghiệp quốc tế sản xuất sữa và pho mát ở Nga, có thể được quốc hữu hóa một cách tương đối dễ dàng. Khó tiếp quản hơn là các cơ sở do các nhà sản xuất ô tô nước ngoài như Volkswagen, Toyota và Renault điều hành.

Theo ông Rochlitz, trong một kịch bản khi xung đột Ukraine kéo dài và các lệnh trừng phạt vẫn còn trong nhiều năm, Nga có thể định hướng lại sản xuất đối với nguyên liệu đầu vào từ Trung Quốc.

"Sau đó, họ thực sự phải nghĩ về cách phản ứng", ông nói. "Cuối cùng, họ có thể sản xuất ô tô với nguyên liệu đầu vào của Trung Quốc cho thị trường nội địa Nga. Tuy nhiên, không phải để xuất khẩu, bởi vì những chiếc xe này rất có thể sẽ không có khả năng cạnh tranh trên thị trường toàn cầu".

Khi xây dựng nền kinh tế trở lại, các công ty rõ ràng sẽ suy nghĩ kỹ trước khi quay trở lại thị trường Nga

Theo Rochlitz, hậu quả từ cuộc chiến tại Ukraine đã làm tổn hại đến khả năng cạnh tranh của Nga, nhiều hơn những gì mà chính phủ hoặc người dân Nga có thể nhận được.

"Nếu bạn tước đoạt [những công ty này] ngay bây giờ, trong tương lai, nếu các lệnh trừng phạt kết thúc và cố gắng xây dựng nền kinh tế Nga trở lại, các công ty rõ ràng sẽ suy nghĩ kỹ trước khi quay trở lại thị trường Nga".

Putin nói 'Cảm ơn Chúa' một số công ty nước ngoài đã rời Nga

Vào ngày 26/5, Tổng thống Vladimir Putin cho biết ông rất vui vì một số công ty nước ngoài đã rời khỏi Nga, vì các doanh nghiệp tự thân trong nước có thể thay thế vị trí của họ, và ông cảnh báo phương Tây rằng Moscow vẫn sẽ tìm cách để có được công nghệ tiên tiến và hàng hóa đắt tiền.

Kể từ sau chiến tranh, một loạt các nhà đầu tư nước ngoài lớn - từ đến McDonald's Corp đã rút lui ngay khi nền kinh tế Nga đối mặt với sự suy giảm tồi tệ nhất kể từ những năm sau cuộc hỗn loạn sau sự sụp đổ của Liên Xô cũ.

"Đôi khi bạn nhìn những công ty ra đi - có lẽ cảm ơn Chúa chăng? Chúng tôi sẽ chiếm lĩnh những ngóc ngách của họ: doanh nghiệp của chúng tôi, sản xuất của chúng tôi - nó đã phát triển và sẽ an toàn ngồi trên mặt đất do các đối tác của chúng tôi chuẩn bị", ông Putin nói.

Ông Putin nói rằng, Nga vẫn cần tiếp cận với các công nghệ tiên tiến của các nền kinh tế phát triển. "Chúng tôi sẽ không cắt đứt mình khỏi điều này - họ muốn bóp chết chúng tôi một chút, nhưng trong thế giới hiện đại, điều này đơn giản là không thực tế, không thể".

Ông không nói rõ về cách Nga sẽ tìm cách duy trì quyền truy cập vào các thành phần và phần mềm của phương Tây. Nhưng ông Putin hứa rằng những nỗ lực của phương Tây nhằm cô lập Nga sẽ thất bại, nói rằng các nền kinh tế phát triển đang vật lộn với vòng xoáy lạm phát, chuỗi cung ứng bị phá vỡ và khủng hoảng lương thực ngay khi trung tâm quyền lực kinh tế toàn cầu chuyển sang châu Á.

Các biện pháp trừng phạt của phương Tây đã gây ra lạm phát ở Nga trong khi làm ảnh hưởng đến chuỗi cung ứng, mặc dù ông Putin nói rằng nước này đang đối phó tốt, và Nga đang quay lưng lại với phương Tây để ủng hộ Trung Quốc, Ấn Độ và các cường quốc khác.

"Tất nhiên, đại diện các doanh nghiệp của chúng tôi phải đối mặt với các vấn đề, đặc biệt là trong lĩnh vực chuỗi cung ứng và vận tải. Tuy nhiên, mọi thứ đều có thể được điều chỉnh, mọi thứ đều có thể được xây dựng theo một cách mới", ông Putin nói.

"Không phải không thua lỗ ở một giai đoạn nào đó, nhưng nó giúp chúng tôi trở nên mạnh mẽ hơn".

Huỳnh Dũng  -Theo Alarabiya/DW/ABC/Reuters

×