Bình luận
0
Ngược dòng lịch sử, vùng đất Hải Dương hôm nay đã có nhiều lần thay đổi tên gọi, địa giới hành chính.
Qua khối Mộc bản triều Nguyễn - Di sản Tư liệu thế giới hiện đang được bảo quản tại Trung tâm Lưu trữ quốc gia IV, thành phố Đà Lạt, bạn đọc sẽ hiểu hơn về lịch sử hình thành cũng như quá trình phát triển của vùng đất Hải Dương.
Lần theo nguồn sử liệu, mảnh đất Hải Dương vốn có lịch sử hình thành từ rất lâu đời. Mộc bản sách Khâm định Việt sử thông giám cương mục, quyển 21, mặt khắc 24, 25 ghi chép về vùng đất Hải Dương từ thời Hùng Vương dựng nước đến triều vua Trần Thuận Tông như sau: “Đời Hùng Vương xưa, Hải Dương là bộ Dương Tuyền; nhà Tần, thuộc quận Nam Hải; nhà Hán, thuộc quận Giao Chỉ; nhà Ngô, thuộc Giao Châu; nhà Đường đặt Hải Môn trấn, lại gọi là Hồng Châu.
Nhà Đinh chia làm đạo; nhà [Tiền] Lê và nhà Lý cũng theo như nhà Đinh; nhà Trần đổi làm các lộ: Hồng Châu thượng, Hồng Châu hạ và Nam Sách thượng, Nam Sách hạ; năm Quang Thái thứ 10 đổi làm Hải Đông trấn…”
Trung tâm Văn hóa Xứ Đông (tỉnh Hải Dương) rực rỡ cờ hoa chào mừng Đại hội Đảng.
Sau chiến thắng chống quân Minh xâm lược, năm Mậu Thân (1428), vua Lê Thái Tổ cho chia cả nước thành 5 đạo: Tây đạo, Đông đạo, Bắc đạo, Nam đạo và Hải Tây đạo, trấn Hải Dương lúc này thuộc Đông đạo.
Đến triều vua Lê Thánh Tông, vào năm Bính Tuất (1466), vua cho chia đặt các đơn vị hành chính trong nước làm 12 đạo thừa tuyên, trong đó có Đạo thừa tuyên Nam Sách.
Ba năm sau (1469), vua tiếp tục cho định bản đồ trong cả nước, bao gồm 12 thừa tuyên, và Đạo thừa tuyên Nam Sách được đổi thành Thừa tuyên Hải Dương.
Mộc bản sách Khâm định Việt sử thông giám cương mục, quyển 21, mặt khắc 15, 16, có ghi rằng: “Nhà vua định bản đồ 12 thừa tuyên… Nam Sách nay đổi làm Hải Dương, quản lĩnh 4 phủ, 18 huyện”.
Mộc bản sách Đại Nam thực lục chính biên đệ nhị kỷ, quyển 76, ghi chép về việc vua Minh Mạng cho đặt tỉnh Hải Dương vào năm Tân Mão (1821).
Lúc này Thừa tuyên Hải Dương bao gồm 4 phủ và 18 huyện. Cụ thể là: phủ Thượng Hồng quản lĩnh 3 huyện: Đường Hào, Đường An và Cẩm Giàng; phủ Hạ Hồng quản lĩnh 4 huyện: Gia Phúc, Tứ Kỳ, Thanh Miện và Vĩnh Lại; phủ Nam Sách quản lĩnh 4 huyện: Thanh Hà, Thanh Lâm, Tiên Ninh và Chí Linh; phủ Kinh Môn quản lĩnh 7 huyện: Giáp Sơn, Đông Triều, An Lão, Nghi Dương, Kim Thành, Thủy Đường và An Dương.
Danh xưng Hải Dương chính thức xuất hiện từ đây. Về ý nghĩa của hai chữ Hải Dương. Theo nghĩa chữ Hán: Hải (海) là biển, Dương (陽) là ánh sáng, ánh mặt trời. Hải Dương nằm ở phía đông kinh thành Thăng Long. Hướng Đông cũng là hướng mặt trời mọc. Vì vậy Hải Dương có nghĩa là "ánh mặt trời biển Đông" hay "ánh sáng từ miền duyên hải (phía đông) chiếu về".
Đến năm Canh Tuất (1490), vua Lê Thánh Tông cho đổi Thừa tuyên Hải Dương thành xứ Hải Dương, khoảng giữa năm Hồng Thuận (1509 - 1516), lại đổi làm trấn.
Mộc bản sách Khâm định Đại Nam hội điển sự lệ, quyển 36, mặt khắc 31 ghi chép về việc vua Minh Mạng cho đặt phủ Kiến Thụy vào năm 1837 và huyện Vĩnh Bảo năm 1838 (nguồn: Trung tâm Lưu trữ quốc gia IV).
Dưới triều Mạc, vào năm Đinh Hợi (1527), Mạc Đăng Dung cho đặt Hải Dương làm Dương Kinh. Trích phủ Thuận An ở kinh Bắc và các phủ Khoái Châu, Tân Hưng, Kiến Xương, Thái Bình ở Sơn Nam cho lệ thuộc vào Dương Kinh.
Sách Đại Nam nhất thống chí, quyển 17 cũng có ghi về sự kiện này rằng: “Nhà Mạc đặt Nghi Dương làm Dương Kinh, trích lấy phủ Thuận An thuộc trấn Kinh Bắc và các phủ Khoái Châu, Tân Hưng, Kiến Xương, Thái Bình thuộc trấn Sơn Nam cho lệ vào Dương Kinh”.
Đến nhà Hậu Lê, vua Lê Thế Tông lại cho đổi làm trấn Hải Dương. Năm Tân Dậu (1741), vua Lê Hiển Tông tiếp tục chia Hải Dương làm 4 đạo. Mộc bản sách Khâm định Việt sử thông giám cương mục, quyển 39, mặt khắc 12 ghi rằng: “Đặt chức Tuần thủ ở bốn đạo thuộc Hải Dương. Vì Hải Dương đã được bình định, nên chia làm bốn đạo: Thượng Hồng, Hạ Hồng, An Lão, và Đông Triều, mỗi đạo đặt một chức tuần thủ để chiếu theo địa phận vỗ về dân chúng”.
Nhìn lại những dấu mốc lịch sử và phát triển của tỉnh Hải Dương mới thấy được bề dày lịch sử của một vùng đất được biết đến với tên gọi là “tứ trấn”.
Một góc thành phố Hải Dương địa linh nhân kiệt, sơn thủy hữu tình.
Dưới thời phong kiến, cùng với Sơn Nam, Kinh Bắc, và Sơn Tây, Hải Dương được xem là tứ trấn của Kinh thành Thăng Long, có nhiệm vụ che chắn, bảo vệ kinh thành ngay từ vòng ngoài khi kinh thành có biến.
Đến triều Nguyễn, Hải Dương là một vùng đất rộng lớn và giữ vị trí chiến lược quan trọng trong sự phát triển chung của đất nước.
Sau khi yên định bờ cõi, thống nhất giang sơn, năm Nhâm Tuất (1802), vua Gia Long đưa phủ Kinh Môn về lại trấn Hải Dương.
Mộc bản sách Đại Nam thực lục chính biên đệ nhất kỷ, quyển 18, mặt khắc 12 có ghi về việc này như sau: “Lại cho phủ Kinh Môn theo về Hải Dương. Kinh Môn trước thuộc Hải Dương, giặc Tây Sơn cho lệ vào Yên Quảng, đến nay trở về”.
Như vậy, dưới thời vị vua đầu tiên của triều Nguyễn, tên gọi trấn Hải Dương vẫn được tiếp tục sử dụng. Lúc này, trấn Hải Dương bao gồm 1 phủ, 1 huyện và 5 châu. Mộc bản sách Đại Nam thực lục chính biên đệ nhất kỷ, quyển 17, mặt khắc 19 ghi rằng: “Giặc Tây Sơn dẹp yên hết, lấy hết đất An Nam, tất cả 14 trấn, 47 phủ, 187 huyện, 40 châu.
Trấn Hải Dương 4 phủ là Thượng Hồng, Hạ Hồng, Nam Sách, Kinh Môn, 18 huyện là Đường An, Đường Hào, Cẩm Giàng, Thanh Miện, Gia Lộc, Vĩnh Lại, Tứ Kỳ, Thanh Lâm, Thanh Hà, Tiên Minh, Chí Linh, Kim Thành, Giáp Sơn, Đông Triều, Thủy Đường, An Lão, An Dương, Nghi Dương”.
Khu đô thị sinh thái ven sông Thái Bình (EcoRivers) - một dấu ấn trong xây dựng đô thị Hải Dương. Ảnh: Thành Chung.
Dưới triều vua Minh Mạng, vào năm Nhâm Ngọ (1822), vua cho đổi phủ Thượng Hồng, trấn Hải Dương làm phủ Bình Giang, phủ Hạ Hồng làm phủ Ninh Giang.
Đến năm Tân Mão (1831), để nhất thể hóa các đơn vị hành chính trong cả nước, vị vua thứ 2 của triều Nguyễn đã cho thực hiện một cuộc cải cách hành chính với quy mô lớn là cho đổi các dinh, trấn thành tỉnh.
Cuộc cải cách này được chia thành hai đợt. Đợt đầu tiên được thực hiện vào năm Tân Mão (1831), vua Minh Mạng cho chia các trấn từ Quảng Trị trở ra Bắc, thành 18 tỉnh trong đó có tỉnh Hải Dương. Đợt 2 thực hiện vào năm Nhâm Thìn (1832), vua Minh Mạng chia các trấn, doanh còn lại từ Quảng Nam trở vào Nam.
Như vậy, theo Mộc bản triều Nguyễn thì vào năm Tân Mão (1831), là thời gian xuất hiện danh xưng “tỉnh Hải Dương”. Đây được xem là dấu mốc quan trọng, đánh dấu chặng đường phát triển không ngừng của Hải Dương trong lịch sử.
Năm 1831 được xem là thời điểm mà Hải Dương có bộ máy chính quyền hoàn chỉnh của một đơn vị hành chính trực thuộc Trung ương.
Trải qua thăng trầm lịch sử với nhiều lần tách nhập khác nữa. Vào ngày 6 tháng 11 năm 1996, tỉnh Hải Dương được tái lập từ tỉnh Hải Hưng. Khi tách ra, tỉnh Hải Dương có 9 đơn vị hành chính gồm thị xã Hải Dương và 8 huyện.
Có thể nói, trong suốt 190 năm qua kể từ năm Tân Mão (1831) cho đến nay, tên gọi “tỉnh Hải Dương” vẫn luôn được sử dụng ổn định và hiện hữu ngày càng rạng rỡ trên bản đồ Tổ quốc Việt Nam.
Từ năm 2021 đến nay, xã Đức Hợp (tỉnh Hưng Yên mới, trước đây Đức Hợp thuộc huyện Kim Động) đã huy động 623,7 tỷ đồng đầu tư thực hiện 164 công trình xây dựng cơ bản, công trình hạ tầng kỹ thuật. Trong đó, ngân sách cấp trên hỗ trợ trên 193 tỷ đồng, ngân sách xã và các nguồn khác là trên 430 tỷ đồng.
Gò Cỏ là ngôi làng cổ nằm ven biển Sa Huỳnh, tỉnh Quảng Ngãi, nơi bạn có thể gặp gỡ ngư dân vừa chài lưới bắt cá mỗi ngày vừa làm homestay.
Chia sẻ
Hương Giang chính là MC khiếm thị đầu tiên của VTV - người đã truyền cảm hứng cho hàng nghìn bạn trẻ về nghị lực vượt lên số phận.
Chia sẻ
Trước thời gian công bố điểm chuẩn đại học 2025, thí sinh tham khảo lại top 20 ngành có điểm chuẩn cao nhất cả nước năm 2024.
Chia sẻ
Nhiều hộ dân tại xã Hòa Mỹ, tỉnh Đắk Lắk mới (trước sáp nhập tỉnh Phú Yên, Đắk Lắk, xã Hòa Mỹ thuộc huyện Tây Hòa, tỉnh Phú Yên), thay vì đốt rơm rạ sau mùa thu hoạch–một thói quen gây ô nhiễm môi trường đã chủ động thu gom, cuộn rơm để trồng nấm rơm. Không chỉ vậy, bà con còn tận dụng khoảng sân, đất trống quanh nhà để trồng nấm rơm, nhờ đó tạo thêm nguồn thu nhập mà không cần đầu tư lớn.
Chia sẻ
Sáng ngày 3/8, tại Trung tâm Huấn luyện vận động viên trẻ quốc gia đã diễn ra Giải vô địch quốc gia bắn súng trẻ 2025. Giải đấu quy tụ hơn 180 tay súng trẻ tài năng trên cả nước.
Chia sẻ
Càn Long nổi tiếng không chỉ phong lưu, đa tình mà còn là một vị vua sống lâu nhất trong thời cổ đại Trung Quốc. Tuy nhiên, ở thời kỳ của ông lại không xảy ra việc tranh giành ngôi vàng kịch liệt giữa các con trai.
Chia sẻ
Giá cổ phiếu VIC, VHM và VPL lao dốc khiến tài sản tỷ phú Phạm Nhật Vượng "bốc hơi" hơn 1 tỷ USD chỉ trong phiên 1/8, giữa làn sóng nhà đầu tư ồ ạt chốt lời sau chuỗi tăng nóng.
Chia sẻ
Sáng 2/8, trong không khí chào mừng Đại hội đại biểu Đảng bộ xã Tân Khánh (tỉnh Thái Nguyên) lần thứ nhất và hướng tới mục tiêu xây dựng nông thôn mới nâng cao, cấp ủy, chính quyền và nhân dân địa phương đã đồng loạt tổ chức ra quân tổng vệ sinh môi trường trên toàn địa bàn với sự tham gia của hàng trăm cán bộ chiến sỹ quân đội và người dân.
Chia sẻ
Bảng xếp hạng 6 tháng đầu năm cho thấy, nhóm ngân hàng quốc doanh trụ vững đầu bảng khi tổng tiền gửi vượt 7,4 triệu tỷ đồng, tăng 432.131 tỷ đồng so với đầu năm.
Chia sẻ
Hà Châu Phi là hậu vệ thuộc biên chế CLB Đông Á Thanh Hóa. Cầu thủ 22 tuổi cũng là thành viên của U23 Việt Nam.
Chia sẻ
Thời gian qua, gần 90.000 nhà ở tại TP.HCM đã được cơ quan chức năng tháo gỡ vướng mắc, hoàn tất thủ tục cấp sổ hồng. Tuy nhiên, vẫn còn hàng ngàn nhà ở vì nhiều yếu tố mà đến nay vẫn chưa được giải quyết.
Chia sẻ
Kim Hye Soo xuất hiện tại sự kiện chiếu phim “My daughter is a zombie” với diện mạo trẻ trung và vóc dáng săn chắc.
Chia sẻ
Chính phủ Moldova hiện tại đã theo đuổi đường lối ủng hộ NATO và công khai coi Moscow là mối đe dọa an ninh quốc gia hàng đầu của đất nước. Đồng thời, họ đang nỗ lực cắt đứt mọi mối quan hệ còn lại với Nga và hoàn toàn liên kết với khối phương Tây. Về phần mình, Moscow đã nhiều lần cảnh báo - như đã từng làm với Ukraine - rằng việc NATO mở rộng về phía đông sẽ vượt qua ranh giới đỏ.
Chia sẻ
Chiều 3/8, Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Thành Long và Đoàn công tác đã đến kiểm tra tình hình khắc phục hậu quả mưa lũ tại xã Chiềng Sơ, Huổi Một, tỉnh Sơn La.
Chia sẻ
Sau khi nói lời chia tay CLB Bình Định, tiền đạo Việt kiều CH Czech Tomas Dương Thanh Tùng được cho là đã có mặt ở Thể Công Viettel để tiến hành thử việc.
Chia sẻ
Ngày 3/8, trao đổi với Dân Việt, đại diện UBND xã Liên Hương, tỉnh Lâm Đồng (trước sáp nhập thuộc huyện Tuy Phong, tỉnh Bình Thuận cũ) cho biết, bà con ngư dân trên địa bàn vừa phát hiện cá Ông (cá voi) nặng hơn 6 tấn đã chết trên biển nên đưa vào bờ an táng theo phong tục làng chài.
Chia sẻ
Bộ GDĐT vừa có công văn gửi các sở GDĐT về việc góp ý chương trình chỉnh sửa của một số môn học. Việc chỉnh sửa này nhằm đáp ứng yêu cầu sắp xếp lại đơn vị hành chính cấp tỉnh và thực hiện chính quyền địa phương hai cấp.
Chia sẻ
Khi bị công an vây bắt, đối tượng có 4 tiền án gây ra loạt vụ trộm cắp tài sản ở Huế chống trả quyết liệt nhằm tẩu thoát nhưng bất thành.
Chia sẻ
Công cụ quy đổi điểm 2025 của hàng chục trường đại học được báo Dân Việt cập nhật, mời thí sinh theo dõi.
Chia sẻ
Theo Cổng Thông tin điện tử tỉnh Tây Ninh, UBND tỉnh Tây Ninh vừa ban hành Kế hoạch về việc triển khai thực hiện Phong trào “Bình dân học vụ số” trên địa bàn tỉnh giai đoạn 2025-2026, trong đó, lấy ngày 10/10 hằng năm tổ chức “Ngày hội toàn dân học tập số”.
Chia sẻ
Năm 2019, Lý Kiện Nhân từng bị đột quỵ, khiến ông liệt nửa người và không thể nói chuyện. Mới đây, nam diễn viên xuất hiện trở lại với hình ảnh gầy gò, tiều tụy.
Chia sẻ
Các quốc gia phương Tây đang rơi vào tình trạng hoảng loạn do uy tín suy giảm trước bước tiến của quân đội Nga, tờ Strategic Culture đưa tin.
Chia sẻ
Không lời di huấn, chỉ một chiếc y cà sa và chiếc bát úp ngược trên đất, Đức Phật đã để lại dấu tích huyền bí về nơi an nghỉ cuối cùng. Hơn hai thế kỷ sau, tại Sanchi, vua A Dục dựng nên đại tháp đầu tiên, biểu tượng cổ xưa nhất của Phật giáo. Phải chăng đại tháp Sanchi chính là mộ phần bí ẩn được "vẽ" từ chính ý niệm siêu hình của Đức Phật?
Chia sẻ
Sự xuất hiện của nhóm nhạc nữ IVE tại lễ khai mạc "Coupang Play Series 2025" đã làm dấy lên tranh cãi dữ dội vì trang phục của họ quá... ngắn.
Chia sẻ
Dự án cầu Cần Giờ sẽ được cập nhật vào các đồ án quy hoạch để hoàn thiện pháp lý, trình cấp thẩm quyền phê duyệt chủ trương đầu tư trong năm 2025. Theo Sở Xây dựng TPHCM, báo cáo nghiên cứu tiền khả thi của dự án cầu Cần Giờ đã được hoàn tất và trình Hội đồng thẩm định thành phố từ tháng 12.2023.
Chia sẻ
Chiều 3/8, Thủ tướng Phạm Minh Chính dẫn đầu đoàn công tác của Chính phủ đã trực tiếp đến thăm, kiểm tra công tác khắc phục hậu quả thiên tai và động viên đồng bào vùng lũ tại xã Tìa Dình và xã Xa Dung. Đây là hai địa phương vừa gánh chịu thiệt hại nặng nề do lũ quét và sạt lở đất gây ra.
Chia sẻ
Becamex TP.HCM chiêu mộ cầu thủ Việt kiều Phần Lan cao 1m84; Chelsea vẫn theo đuổi Garnacho; ĐT nữ Thái Lan có mặt tại Hải Phòng, sẵn sàng cho giải Nữ Đông Nam Á 2025; Los Angeles FC trả lương cho Son Heung-min chỉ kém Messi; Vỡ mạch máu, huyền thoại Bayern Munich nhập viện khẩn cấp.
Chia sẻ
Tao Tianxing, cậu bé 6 tuổi với niềm đam mê đặc biệt dành cho cá, đã viết thư gửi đến Công viên Hải dương Thượng Hải, Trung Quốc sau khi nhận thấy một số sinh vật biển mà em từng thấy đã “biến mất”.
Chia sẻ
Đảm bảo chỉ cần món này cả nhà bạn sẽ "đánh bay" hết nồi cơm.
Chia sẻ
Nhà tiên tri người Ba Lan Krzysztof Jackowski gọi năm 2026 là năm nguy hiểm nhất đối với Ba Lan và toàn thế giới do các vấn đề về tấn công khủng bố, các cuộc cách mạng và làn sóng người tị nạn, Đài phát thanh Eska đưa tin.
Chia sẻ
Tin tức 
Thế giới 
Nhà nông 
Hội và Cuộc sống 
Đại đoàn kết dân tộc 
Kinh tế 
Thể thao 
Văn hóa - Giải trí 
Xã hội 
Bạn đọc 
Nhà đất 
Media 
Chuyển động Sài Gòn 
Pháp luật 
Dân Việt trò chuyện 
Gia đình 
Đông Tây - Kim Cổ 
Hà Nội hôm nay 
Radio Nông dân 
Doanh nghiệp 
Đăng nhập
Quang Thơm 
