Thời khắc lịch sử 30/4/1975 qua lời kể của các nhà báo phương Tây

Nhân kỷ niệm 50 năm Ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước, Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia Sự thật đã cho ra mắt cuốn sách Thành phố Hồ Chí Minh - Giờ khắc số 0 - Những phóng sự về kết thúc cuộc chiến tranh 30 năm.

Sách gồm các bài tường thuật của nhiều nhà báo phương Tây - những người đã trực tiếp có mặt tại Việt Nam trong những ngày tháng lịch sử. Họ chứng kiến các đoàn quân Giải phóng hành quân vào miền Nam, mang theo tinh thần kiên định “dân tộc Việt Nam là một” và niềm tin tất thắng.

Họ chứng kiến những cảnh tượng hỗn loạn của cuộc di tản do Mỹ tổ chức, khi trực thăng nối đuôi nhau rời khỏi Sài Gòn, để lại một thành phố hoang tàn. Và chỉ sau một tuần, họ lại nhìn thấy một Sài Gòn khác - bình tĩnh, trật tự và tràn đầy biểu tượng của một thời đại mới.

Một trong những điểm đặc sắc của cuốn sách chính là cách những nhà báo mô tả sự thay đổi của con người và không khí trong thành phố trước và sau ngày 30/4/1975.

Đó là những chiến sĩ Quân Giải phóng với bộ quân phục màu xanh lá cây cùng đôi dép cao su Hồ Chí Minh trò chuyện cởi mở với người dân. Đó là hình ảnh những học sinh trong tà áo dài trắng, những bà mẹ, những người thân ôm nhau khóc trong ngày đoàn tụ. Người dân Sài Gòn, sau những ngày đầu lo lắng, đã trở lại cuộc sống thường nhật, dẫu biết rằng trước mắt họ là một hành trình đầy thách thức để xây dựng lại đất nước.

Sài Gòn thời khắc lịch sử 30/4/1975 qua lời kể của các nhà báo phương Tây

Nhà sử học Dương Trung Quốc nhìn nhận: "Với dung lượng khiêm tốn, hơn 200 trang, cuốn sách Thành phố Hồ Chí Minh - Giờ khắc số 0 - Những phóng sự về kết thúc cuộc chiến tranh 30 năm sẽ lọt thỏm trong bộ sưu tập ngày một nhiều, ngày một đồ sộ của những cây bút nước ngoài viết về cuộc chiến tranh Việt Nam. Song giá trị của cuốn sách nổi bật hơn cả bởi thời điểm xuất bản của nó là tháng 9/1975, tức chỉ 4 tháng sau khi cuộc chiến tranh Việt Nam kết thúc bằng sự kiện diễn ra vào ngày 30/4/1975.

Với nhân dân Việt Nam, đó là thời điểm mở ra một kỷ nguyên mới - Kỷ nguyên độc lập dân tộc, thống nhất. Cả dân tộc phấn đấu xây dựng lại đất nước sau những năm tháng chiến tranh tàn khốc trên một Tổ quốc đã thống nhất vẹn tròn. Còn với các nhà báo đã lăn lộn trên chiến trường Việt Nam thì đây cũng sẽ là thời điểm khép lại một trong những môi trường hành nghề sôi động nhất, một trải nghiệm “Việt Nam” mang lại nhiều bài học nghề nghiệp và cả những suy tư về thế giới".

Theo nhà sử học Dương Trung Quốc, trong bài viết ngắn thay cho lời tựa của cuốn sách này, nhà báo Cộng hòa Liên bang Đức Börries Gallasch cũng là người tổ chức bản thảo cuốn sách này cho biết, ông đã có ý tưởng và kịp thời tập hợp những bài viết của các đồng nghiệp thành một ấn phẩm vào ngay thời khắc cuộc chiến tranh vừa kết thúc.

Những bài viết ngắn của nhiều tác giả thuộc các quốc tịch, làm việc cho các tờ báo khác nhau với các cách tiếp cận khác nhau đã được tập hợp tức thời sau sự kiện ngày 30/4/1975 và ra mắt sau đó chỉ vài tháng, vẫn nóng bỏng tính thời sự cùng những cảm xúc sâu sắc trước một biến cố lớn lao của thời cuộc và nghề nghiệp, đã tạo nên giá trị của cuốn sách này để hôm nay bản in tiếng Việt được ra mắt bạn đọc ở Việt Nam.

"Những người hoạt động trong lĩnh vực sử học chúng tôi trân trọng các nhà báo có mặt trong cuộc chiến tranh này. Vì khi hành nghề họ là nhà báo, nhưng thời gian đã khiến cho những điều họ viết trở thành lịch sử. Bởi lẽ, các nhà báo chính là những người chép sử đương đại".

Nhà sử học Dương Trung Quốc nói thêm rằng, Börries Gallasch là nhà báo hiếm hoi tận mắt chứng kiến những gì diễn ra trong Dinh Độc lập vào phút cáo chung của chế độ Sài Gòn, cũng là thời khắc kết thúc cuộc chiến tranh Việt Nam trong niềm vui toàn thắng của dân tộc Việt Nam.

Chính nhờ những điều ông viết trên báo giấy, báo hình cộng với những bức ảnh trung thực được nhà báo người Pháp, bà Françoise Demulder chụp lại - hình ảnh những chiếc xe tăng đầu tiên của Quân Giải phóng húc đổ cánh cổng tiến vào Dinh Độc lập buổi trưa ngày 30/4/1975 đã giúp cho giới sử học xác minh được nhiều chi tiết lịch sử quan trọng, làm tôn thêm giá trị trung thực của sự kiện được coi là biểu tượng chiến thắng của ý chí thống nhất, của nguyên lý “Không có gì quý hơn độc lập, tự do” của dân tộc Việt Nam.

Sau cuốn sách này, Börries Gallasch đã có dịp trở lại Việt Nam để kiểm chứng những điều mình đã suy nghĩ trong thời chiến. Sau khi ông qua đời, bà quả phụ Gallasch cũng nhiều lần đến TP.Hồ Chí Minh - nơi ghi dấu nhiều kỷ niệm và thăm lại những nhân chứng lịch sử có mặt trong những tác phẩm báo chí của chồng mình. Và chính bà đã cho phép tạp chí Xưa và Nay được dịch cuốn sách này để giới thiệu với công chúng Việt Nam.

×