Bình luận
0
Tôi đã sống với Đà Lạt vào những năm 60 của thế kỷ XX. Ngày ấy, tôi đâu biết cái xứ sương mờ này đã được Alexandre Yersin khám phá trong một cuộc thám hiểm đầy sinh tử giữa đại ngàn cao nguyên Langbiang hoang sơ và đặt viên gạch xây nền móng cho thành phố tương lai, để rồi ngày nay, nó là Đà Lạt - thủ phủ của tỉnh Lâm Đồng.
Tạp chí Xưa&Nay của Hội Khoa học lịch sử Việt Nam, số tháng 12-2023 kỷ niệm 130 năm Đà Lạt, đã sưu tầm và công bố một số bức ảnh tư liệu Đà Lạt xưa khá thú vị.
Bức “Cuộc thi sắc đẹp người Lạch ở Đà Lạt năm 1925” là hình ảnh những sơn nữ Lạch mặc váy, để ngực trần phô nhiều vòng trang sức. Bức “Nhóm chợ”cũng toàn thiếu nữ, thanh nữ Lạch “bản địa” phục trang y như vậy. Bức “Ngôi nhà nhỏ của Trưởng bản Đăng Kia” là nhà sàn mái lá, lên gác bằng cái thang tre.
Ông Trưởng bản mặc độc cái khố đứng trước nhà, kế bên là 2 bà vợ của ông, một bà mặc áo, một bà mặc độc cái váy, để mình trần.
Ảnh “Chợ Đà Lạt- chợ Cây ở khu Hòa Bình” với vài căn nhà bạt, nhà tôn, hàng hóa bày cả ra ngoài trời; người mua kẻ bán đều đội nón lá đứng, ngồi túm tụm. Bức “Trường Petit Lycée năm 1826” khá sơ sài. Trong khi bức “Dinh Thống sứ Nam kỳ năm 1940” chụp toàn cảnh dinh thự đồ sộ, lộng lẫy và bề thế.
Theo Xưa&Nay, năm 1901, Đà Lạt chỉ có một nhúm nhà văn phòng công chánh, phần lớn được xây, gồm: Nhà Khâm sứ Trung kỳ và nhà của Thị trưởng, nhà của đội quân hiến binh và thuế vụ, nhà của sở bưu điện và nhiệm sở của Sở Công chánh; một vài lán trại dành cho quân lính và một khối nhà lớn bằng gỗ được gọi là Sala (tên Khmer, có thể dịch là ngôi nhà chung) sử dụng làm nhiệm sở khách sạn, sau đó bị phá để đào hồ. Toàn cảnh Đà Lạt khi ấy còn ở thế “cô lập” vì chưa có đường giao thông.
Hoa anh đào trú ngụ khắp cao nguyên, thả từng cành hồng hồng làm duyên cho hồ Xuân Hương - trái tim thành phố Đà Lạt (tỉnh Lâm Đồng).
Sử liệu cho thấy, người Pháp từng có ý định xây dựng Đà Lạt thành nơi nghỉ dưỡng và doanh trại cho từ 3.000-4.000 binh lính của họ.
Chính vì thế, ngay từ khởi thủy, trạm nghỉ dưỡng Đà Lạt đã được cho rằng phải đảm nhiệm cùng một lúc hai thiên hướng tổ chức kép không gian, đó là: Về mặt quân sự: Khâm sứ Trung kỳ Cognacq, tướng Pennequin và tướng Voyon vào năm 1904, đã cho rằng phần lớn quân đội ở Nam kỳ cần được nghỉ dưỡng ở Đà Lạt.
Về mặt dân sự và hành chánh, vào năm 1904, Toàn quyền Paul Beau dự kiến Đà Lạt cũng sẽ trở thành địa điểm nghỉ dưỡng trên cao cho những công chức dân sự của toàn Đông Dương và là thủ đô mùa hè cho phủ Toàn quyền Đông Dương… Khách sạn Palace bên hồ Xuân Hương là một dãy lầu ba tầng như một “điểm nhấn thế lực”của người Pháp về mặt kiến trúc dinh thự.
Tóm lại, từ buổi đầu, các quan chức và chuyên gia Pháp đã vạch ra nhiều phương án quy hoạch, xây dựng TP Đà Lạt mà phần ưu trội nhất vẫn là dành cho người Pháp khi họ thống trị xứ này. Trên bản đồ sáng lập TP Đà Lạt, luôn đặt quyền lợi của Pháp lên trên dân thuộc địa.
Năm 1910, Đà Lạt phải “sống” trong lay lắt, ngân quỹ thành phố trống rỗng. Những công trường hạ tầng lớn về giao thông được xác nhận là hao tiền tốn của của Chính phủ trung ương (Pháp) đã nhiều lần bị ngưng trệ giữa chừng, trong khi thành phố chỉ mới có khoảng mươi, mười hai căn nhà gỗ và một vài tòa nhà gạch tạo nên trung tâm hành chính. Năm 1913, tình hình mới dễ chịu một chút khi Đà Lạt được sáp nhập vào khu Di Linh.
Toàn quyền Đông Dương Albert Sarraut bày tỏ mong muốn biến Đà Lạt thành một địa điểm nghỉ mát trên cao số một của toàn Đông Dương. Ý tưởng ấy nảy sinh sự ra đời của tuyến đường Phan Thiết-Di Linh-Đà Lạt (hoàn thành năm 1914).
Từ Sài Gòn đi Đà Lạt mất 1 ngày rưỡi trên con đường dài 354km (197km đi tàu hỏa đến ga Ma Lâm (Phan Thiết), 157km đi bằng đường bộ. Còn đi bằng lộ trình qua Phan Rang thì xa hơn: 414km gồm đi tàu hỏa và đường bộ.
Đầu năm 1916, triều đình Huế ra Nghị định thành lập thị tứ Đà Lạt và tỉnh LangBiang (nay là TP. Đà Đạt, tỉnh Lâm Đồng), nhưng hồi đó toàn bộ đều đặt dưới quyền cai trị của Toàn quyền Đông Dương.
130 năm đã trôi qua. Đà Lạt vẫn thấp thoáng hồn cốt cao nguyên LangBiang lộng lẫy sắc màu tươi trẻ ẩn trong lớp sương mờ, từng làm say đắm hồn thơ Hàn Mặc Tử: Đây phút thiêng liêng đã khởi đầu/Trời mơ trong cảnh thực huyền mơ/Trăng sao đắm đuối trong sương nhạt/ Như đón từ xa một ý thơ/ Ai hãy làm thinh chớ nói nhiều/ Để nghe dưới đáy nước hồ reo/ Để nghe tơ liễu run trong gió/ Và để nghe trời giải nghĩa yêu/ Hàng thông thấp thoáng đứng trong im/ Cành lá in như đã lặng chìm/ Hư thực làm sao phân biệt được/ Sông Ngân Hà nổi giữa màn đêm/ Cả trời say nhuộm một màu trăng/ Và cả lòng tôi chẳng nói rằng/ Không một tiếng gì nghe động chạm/ Dẫu là tiếng vỡ của sao băng”.
Trong một trang hồi ký, cố thi sĩ Quách Tấn - bạn tri kỷ của Hàn Mặc Tử kể lại chuyến đi chơi thác Cam Ly của ông cùng Hàn: “Khi về ghé hồ Xuân Hương,… bóng nắng lọt kẽ thông dịu mát như bóng trăng. Tiếng thông reo rì rào như tiếng sóng từ biển xa vọng lại…
Từ thác Cam Ly nhìn xuống rừng Ái Ân (Bois d’Amour) như mặt biển lặng gió nồm. Hồ Than Thở (Lac des Soupirs)… mùi hoa mimosa, mùi hoa violet trộn lẫn trong gió ngan ngát mùi nhựa thông… tạo nên cái không gian vô cùng yên tĩnh và cái không gian đầy sương đầy khói đầy trăng đầy sao… Hư thực làm sao phân biệt được!”.
Phải rồi!. Hồ Xuân Hương như hư như thực, có khi mặt hồ đang xanh trong biêng biếc bỗng tan biến vào sương mờ một màu lam khói. Đã bao lần, tôi chạy xe đạp ban sáng mà không phân biệt đâu là mặt đường, đâu là mặt hồ - chỉ tòan khói sương đùn đụn, bảng lảng khắp không gian.
Ngày ấy, tôi ở trọ trên đường Ngô Quyền, rất cao, khiến trường Couvent des Oiseaux như ngất ngưởng trên ngọn đồi. Tôi đi xe đạp đổ dốc xuống Hai Bà Trưng, Phan Đình Phùng,…
Ở dưới sâu, đang ráo hoảnh, chỉ một cơn mưa lớn, các con dốc đã biến thành thác đổ ầm ào xuống, các đường thấp biến thành sông. Vậy mà, đường quanh hồ Xuân Hương lại không ngập. Hồ vẫn như viên ngọc bích nằm trong lòng thành phố.
Mấy chục năm xa Đà Lạt, tâm thức tôi vẫn lăn tăn hình ảnh một Đà Lạt ngàn hoa trên nền xanh bóng thông reo. Thông xanh là một phần hồn Đà Lạt, một phần hồn thơ Hàn Mặc Tử: “Trời mơ trong cảnh thực huyền mơ”…
Tôi chắc Đà Lạt không bao giờ đánh đổi sự hiện đại để làm mất cảnh “Trăng sao đắm đuối trong sương nhạt” và “tơ liễu run trong gió” và “nghe trời giải nghĩa yêu” đâu! Ai đó đã nói “hình như cây cỏ bốn phương trời đã chọn Đà Lạt làm nơi hội tụ.
Ngay cả hoa anh đào từ xứ Phù Tang cũng tìm về trú ngụ khắp cao nguyên Lâm Viên, thả từng cành hồng hồng tím tím làm duyên cho hồ Xuân Hương là trái tim Đà Lạt. Hoa thạch thảo tím ngắt bung cánh phả hương vào không gian mỗi độ Đà Lạt thu về.
Ai có rảo chân qua những vườn hồng mới thấy Đà Lạt chính là vương quốc của loài hoa thơm dễ gây mùi nhớ đắm say lại được nhiều gai nhọn chở che, bảo vệ.
Đà Lạt đã làm hao tốn biết bao giấy bút của văn, thi sĩ và nhạc sĩ”. 130 năm đã trôi qua trên “đời” TP Đà Lạt. Vậy mà, Đà Lạt vẫn tươi trẻ cho du lịch, nghỉ dưỡng,vẫn đủ sức gợi cảm cho mộng mơ và cảm xúc thi ca.
Vào khoảng cuối tháng 3 âm lịch hằng năm, khi tiết trời bắt đầu ấm lên, người dân huyện Vĩnh Thạnh, tỉnh Bình Định cũ (nay là tỉnh Gia Lai mới) lại vào mùa đi bắt nhộng muồng-để chế biến thành món ăn đặc sản dân dã cả làng, được xem là đặc sản Bana.
Vì sợ làm anh tổn thương nhưng cứ thế này sẽ là "báo động đỏ" cho hôn nhân của tôi.
Chia sẻ
Vì 2 việc làm của mẫu hậu Từ Hi Thái hậu, Đồng Tự đế phải bỏ mạng trong sự uất hận khi mới 19 tuổi.
Chia sẻ
Với người sinh ngày Âm lịch này, tuổi già thịnh vượng và bình yên không phải là một món quà trời cho, mà là phần thưởng chân thành cho sự cống hiến bền bỉ.
Chia sẻ
Công an TP Đà Nẵng đã bắt giữ Nguyễn Thành Phúc để điều tra hành vi giả danh cán bộ công an nhằm lừa đảo chiếm đoạt tài sản, trong đó có vụ chiếm đoạt 180 triệu đồng bằng thủ đoạn “chạy việc”, đồng thời làm giả giấy tờ để vay 600 triệu đồng.
Chia sẻ
A Châu – một trong những nữ nhân vật chính trong Thiên Long Bát Bộ – hiện lên như một ánh sáng dịu dàng nhưng ngắn ngủi, để lại dấu ấn sâu đậm trong lòng độc giả bởi nhan sắc khuynh thành, trí tuệ sắc sảo và tình yêu chân thành, thuần khiết dành cho Tiêu Phong.
Chia sẻ
Cô gái 14 tuổi bất ngờ bị một nhóm người lạ nhóm tiếng nước ngoài dụ dỗ đưa lên ô tô và mất liên lạc.
Chia sẻ
ĐT nữ Việt Nam thể hiện đẳng cấp cao trước ĐT nữ Campuchia để giành chiến thắng đậm với tỷ số 6-0 ở lượt trận ra quân giải vô địch bóng đá nữ Đông Nam Á 2025.
Chia sẻ
Ngày 1/8, tiền đạo Nguyễn Tiến Linh đã chính thức nói lời chia tay CLB Becamex TP.HCM (trước đây là CLB Bình Dương). Cuộc chia ly này cũng đã khép lại hành trình kéo dài một thập kỷ đầy cảm xúc của chân sút sinh năm 1997, song cũng mở ra một tương lai đầy hứa hẹn phía trước.
Chia sẻ
Tổng thống Vladimir Putin và đặc phái viên của nhà lãnh đạo Mỹ, Steven Witkoff, đã thảo luận về cuộc khủng hoảng Ukraine tại một cuộc họp, trợ lý tổng thống Yuri Ushakov đưa tin.
Chia sẻ
Sau lễ trao giải của Ban tổ chức AIMO 2025 chiều 5/8, sáng nay, đoàn học sinh gồm 22 thí sinh và các thầy cô giáo đã từ Tokyo (Nhật Bản) trở về Việt Nam.
Chia sẻ
Người đứng đầu Cục Tình báo Quốc phòng Ukraine (GUR), ông Kyrylo Budanov vừa lên tiếng kêu gọi người dân Ukraine không nên rơi vào cái bẫy thao túng cảm xúc do Nga giăng ra – một phần trong chiến lược chiến tranh thông tin nhằm phá hoại sự đoàn kết quốc gia từ bên trong.
Chia sẻ
Hồng Lĩnh Hà Tĩnh chiêu mộ thủ môn cao 1m72; CLB Quy Nhơn Bình Định đổi tên; bạn gái Ronaldo “hút mắt” với trang phục hở bạo; Lineker ký hợp đồng với ITV; Liverpool đồng ý bán Nunez cho Al-Hilal.
Chia sẻ
Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà yêu cầu sửa quy định tài chính đất đai theo hướng minh bạch, công bằng, phân biệt rõ nhu cầu thực và đầu cơ, bảo đảm khả năng chi trả khi người dân chuyển mục đích sử dụng đất.
Chia sẻ
Phiên giao dịch ngày 6/8 chứng kiến nhóm cổ phiếu bất động sản tăng 0,87% lên 79,36 điểm, với hàng loạt mã vốn hóa lớn bứt phá, góp phần giúp VN-Index lập đỉnh mới.
Chia sẻ
Hội nghị góp ý Dự thảo Văn kiện Đại hội XVIII Đảng bộ Hà Nội ngày 6/8 ghi nhận hàng loạt ý kiến về phát triển kinh tế số, cải tạo chung cư cũ, phục hồi sông nội đô, nâng cao y tế và hội nhập quốc tế.
Chia sẻ
Chiều 6/8, Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an tỉnh Lâm Đồng khám nghiệm hiện trường và trưng cầu khám nghiệm tử thi để làm rõ nguyên nhân tử vong của một người đàn ông bị trôi dưới sông Cà Ty.
Chia sẻ
Các lực lượng cứu nạn, cứu hộ thuộc Công an tỉnh Khánh Hòa vừa huy động thêm chó nghiệp vụ đến khu vực núi Hoàng Ngưu Sơn, phường Nam Nha Trang (Khánh Hòa) để tìm kiếm thanh niên mất tích.
Chia sẻ
Ngày 6/8, Sở Y tế tỉnh Bắc Ninh thông tin bệnh nhân Nguyễn Mạnh T. (sinh năm 2010) ở tổ dân phố Chế, phường Phượng Sơn, tỉnh Bắc Ninh đã tử vong tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Bắc Ninh số 1 do sốc phản vệ sau khi bác sĩ gây tê tuỷ sống để phẫu thuật tháo dụng cụ kết hợp xương cẳng chân.
Chia sẻ
Lực lượng đặc nhiệm Ukraine vừa thực hiện một cuộc đổ bộ táo bạo vào vị trí trọng yếu của Nga ở khu vực Kherson, đánh dấu bước ngoặt quan trọng trong cuộc chiến tại Biển Đen khi phá hủy thành công hệ thống radar và tác chiến điện tử tối tân của Moscow, mở đường cho các chiến dịch đặc biệt tiếp theo, theo Euromaidanpress.
Chia sẻ
Rằm tháng 6 nhuận Âm lịch này, 4 con giáp sẽ đắm chìm trong hạnh phúc và niềm vui, tận hưởng cuộc sống tuyệt vời do vận may mang lại.
Chia sẻ
Khi con nước son từ thượng nguồn sông Mê Kông ở địa phận tỉnh An Giang cuồn cuộn đổ về, mang theo lớp phù sa màu mỡ và nguồn tôm cá dồi dào, trong đó có cá linh non, đó là lúc những người con của miền Tây và cả những ngư dân nước bạn Campuchia lại hân hoan bước vào mùa đánh bắt thủy sản, sản vật mùa nước nổi-một làm ăn lớn nhất trong năm.
Chia sẻ
Công an thành phố Hải Phòng vừa phát hiện và tạm giữ hai xe container vận chuyển một lượng lớn "đất đen" không có hóa đơn, chứng từ hợp pháp.
Chia sẻ
Giai đoạn 2010 - 2012, cơn bão "chè bẩn" khiến người trồng chè xã Hưng Khánh, tỉnh Lào Cai lao đao (xã Khánh Hưng thành lập trên cơ sở sáp nhập toàn bộ diện tích tự nhiên và quy mô dân số của xã Hồng Ca và xã Hưng Khánh cũ, thuộc huyện Trấn Yên, tỉnh Yên Bái trước đây). Nhận thức rõ vấn đề, người dân nơi đây đã chuyển sang trồng chè theo hướng hữu cơ, nâng cao chất lượng và hồi sinh sản phẩm chè của địa phương.
Chia sẻ
Trước thềm mùa giải 2025/26, CLB Công an TP.HCM đã chiêu mộ thêm 7 cầu thủ nội binh. Danh sách này gồm những ai?
Chia sẻ
Cơ quan An ninh điều tra Công an tỉnh Hưng Yên vừa điều tra, làm rõ 5 đối tượng sang Campuchia thực hiện hành vi lừa đảo trên không gian mạng đối với người Việt Nam.
Chia sẻ
Cơ quan Cảnh sát điều tra, Công an tỉnh Thanh Hóa thi hành Quyết định khởi tố bị can, bắt tạm giam đối với Vũ Ngọc Liêm, nguyên là Hiệu trưởng trường Trung học phổ thông Ngọc Lặc và khởi tố bị can, lệnh cấm đi khỏi nơi cư trú đối với Ngô Thị Tuyết, nguyên là giáo viên trường Trung học phổ thông Ngọc Lặc về tội "giả mạo trong công tác".
Chia sẻ
Việc Nga và Ukraine bắt đầu đàm phán là bước tiến quan trọng trong quá trình giải quyết khủng hoảng, hiện nay tiến trình này bước vào giai đoạn then chốt, Bộ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Vương Nghị cho biết.
Chia sẻ
Cuối năm 2024, Triệu Vy công khai xác nhận đã ly hôn với doanh nhân Huỳnh Hữu Long, đồng thời tuyên bố cắt đứt mọi liên hệ với chồng cũ.
Chia sẻ
Theo Dự thảo Nghị định quy định chính sách tiền lương, phụ cấp, chế độ hỗ trợ, thu hút đối với nhà giáo, bảng lương giáo viên THCS 2026 được đề xuất vượt mốc 21 triệu đồng.
Chia sẻ
Từ ngày 7 đến 10/8, nhiều tuyến phố trung tâm Hà Nội sẽ bị cấm hoặc hạn chế phương tiện để phục vụ các hoạt động kỷ niệm 80 năm Cách mạng tháng Tám, Quốc khánh 2/9 và Ngày hội Vì Thủ đô bình yên.
Chia sẻ
Tin tức 
Thế giới 
Nhà nông 
Hội và Cuộc sống 
Đại đoàn kết dân tộc 
Kinh tế 
Thể thao 
Văn hóa - Giải trí 
Xã hội 
Bạn đọc 
Nhà đất 
Media 
Chuyển động Sài Gòn 
Pháp luật 
Dân Việt trò chuyện 
Gia đình 
Đông Tây - Kim Cổ 
Hà Nội hôm nay 
Radio Nông dân 
Doanh nghiệp 
Đăng nhập
Quang Hảo 
