Kể với cả thế giới về Bác bằng giọng Nghệ ngọt ngào

Tháng 5 về, tại Khu di tích Kim Liên, huyện Nam Đàn, tỉnh Nghệ An, dòng người từ khắp các vùng miền đổ về trong dịp Kỷ niệm 134 năm Ngày sinh của Bác Hồ. Tại đây, những thuyết minh viên với tà áo dài màu hồng cánh sen đang thay gia đình Bác "tiếp khách". Họ đón khách bằng chất giọng Nghệ ngọt ngào, truyền cảm.

Thuyết minh viên Phạm Thị Thanh Hương mở đầu bài giới thiệu của mình: "Thưa các anh chị, dưới mái tranh này, trên chiếc giường tre này, Bác Hồ của chúng ta đã cất tiếng khóc chào đời, sống 5 năm đầu tiên của đời mình. Cánh võng này mẹ từng ru Bác ngủ…". Chị Hương từ từ giới thiệu về ngôi nhà tranh nơi sinh ra Chủ tịch Hồ Chí Minh, cũng như cuộc đời của các thành viên trong gia đình Bác. Thuở thơ ấu của một vĩ nhân cứ thế hiện ra chân thực, đầy sinh động cuốn hút đoàn du khách với đủ lứa tuổi chăm chú lắng nghe.

Theo chị Hương, mỗi hiện vật ở đây là một câu chuyện cụ thể gắn với Bác và người thân của Người. Tùy từng đoàn khách cụ thể mà thuyết minh viên sẽ chọn lựa câu chuyện, phương pháp truyền đạt khác nhau, miễn sao có thể tái hiện chân thật nhất tuổi thơ, cốt cách, tâm hồn, đạo đức, lối sống của Bác thông qua những kỷ vật.

Hiện, Khu di tích Kim Liên có 18 thuyết minh viên. Trong đó, có người mới vào nghề, song cũng có người đã gắn bó với nghề hàng chục năm. Bà Phan Thanh Quý - Phó phòng Tuyên truyền giáo dục, Khu di tích Kim Liên cho biết, để có thể đứng thuyết minh trước đông đảo du khách, các thuyết minh viên đều phải trải qua quá trình học tập và rèn luyện ít nhất một năm. Khi kể chuyện, tất cả đều giữ nguyên giọng nói đặc trưng của xứ Nghệ. Đây cũng là yêu cầu bắt buộc nhằm thể hiện nét văn hóa riêng của người Nghệ An.

Mỗi năm các thuyết minh viên sẽ được kiểm tra lại giọng nói một lần, hoặc họ có thể "kiểm tra chéo" bằng cách kể cho nhau nghe để điều chỉnh "giọng nói đậm chất Nghệ ngày một thanh thoát, tròn vành, rõ chữ".

Chị Nguyễn Thị Thanh Huyền đã có 24 năm làm thuyết minh viên ở quê Bác. Đối với chị Huyền được làm thuyết minh viên trên quê Bác là một điều điều may mắn và vinh dự trong cuộc đời.

Công việc đặc thù này giúp chị cảm nhận được tình cảm cao quý của người dân trong và ngoài nước đối với Bác nhiều đến thế nào. Mỗi đoàn khách trong nước hay nước ngoài đều dành những tình cảm đặc biệt khi về thăm quê Bác. Dưới mái nhà tranh đơn sơ này, chị Huyền cũng không nhớ nổi 24 năm qua mình đã đón bao nhiêu đoàn khách. Trong đó, có nhiều đoàn khách nước ngoài khiến chính bản thân chị Huyền cũng cảm thấy rất xúc động mà không thể nào quên.

Chị Huyền vẫn nhớ như in hình ảnh một đoàn du khách người Mỹ đã đứng im lặng rất lâu trước bàn thờ trong ngôi nhà tranh của Bác. Hay hình ảnh một du khách người Ấn Độ khi vào nhà Bác, được giới thiệu đây là nơi Bác sinh ra, thì họ đã bật khóc.

Được chọn làm thuyết minh viên trên quê Bác như một cái duyên

Công việc làm thuyết minh viên trên quê Bác đến với chị Nguyễn Thị Thanh Huyền như một cơ duyên. Năm 2000, chị Huyền mới có điều kiện trở lại quê Bác nghe các thuyết minh viên kể chuyện, nhưng là để "học nghề" hướng dẫn viên sau khi tốt nghiệp ngành du lịch. Cô sinh viên mới tốt nghiệp năm ấy lại say mê những câu chuyện về Bác đến lạ. Rồi chị quyết định thi tuyển vào làm thuyết minh viên trên quê Bác và may mắn được chọn.

Để trở thành người kể chuyện về Bác, thuyết minh viên không chỉ cần phải thực sự yêu nghề mà công việc này còn đòi hỏi một khối lượng kiến thức lịch sử rất lớn. Ngoài ra, các thuyết minh viên cũng phải học các kỹ năng như phong thái, biểu cảm, thuyết minh, giao tiếp… Đặc biệt là luyện giọng. Họ phải giữ nguyên giọng Nghệ nhưng sử dụng từ ngữ phổ thông và phải phát âm rõ chữ để du khách trên cả nước dễ hiểu, dễ đi vào lòng người.

Thuyết minh viên Trần Thị Thanh Thùy cho biết, cũng chừng ấy câu chuyện về Bác, tuy nhiên hàng ngày thuyết minh viên vẫn luôn phải gắng luyện giọng sao cho thật truyền cảm. Trong đó, khả năng ứng biến linh hoạt với những đoàn khách khác nhau được các thuyết minh viên rất chú trọng.

Mỗi năm có hàng chục triệu lượt du khách về thăm quê Bác. Đối với thuyết minh viên Trần Thị Thanh Thùy, khi đón những đoàn khách là các cựu chiến binh - những người lính cụ Hồ đã trải qua mưa bom, bão đạn hôm nay ngấn lệ dưới mái nhà đơn sơ, mộc mạc của Bác là cảm xúc khiến chị Thùy xúc động nhất. Nhìn ánh mắt, cảm xúc của du khách là chị biết được việc truyền tải thông tin đã tốt chưa.

Để truyền tải hình ảnh, cốt cách, đạo đức... của Chủ tịch Hồ Chí Minh đến bạn bè năm châu hiệu quả hơn, những thuyết minh viên chuyên kể chuyện ở quê Bác ngoài trau dồi kiến thức, họ còn tranh thủ học thêm các ngoại ngữ.

Khi kể chuyện bằng tiếng Anh cho người nước ngoài, các thuyết minh viên vừa nói vừa quan sát du khách để xem phản ứng của du khách. Nếu du khách gật đầu, nhập tâm tức là họ nghe và hiểu được câu chuyện mình đang truyền tải.

Ông Nguyễn Bảo Tuấn - Giám đốc Khu di tích Kim Liên - cho biết, đến nay đã có 6 thuyết minh viên có hướng dẫn, thuyết minh bằng tiếng Anh, 5 người thuyết minh bằng tiếng Lào và 1 người thuyết minh bằng tiếng Pháp. Mỗi năm, Khu di tích Kim Liên đều thuê giáo viên nước ngoài về dạy, giúp các thuyết minh viên điều chỉnh cách phát âm chuẩn chỉnh hơn.

×