Chiều 24/5, Bộ Nông nghiệp và Môi trường phối hợp với UBND tỉnh Đắk Lắk tổ chức Hội nghị phát triển ngành hàng sầu riêng bền vững.

Hội nghị được diễn ra ngay sau khi Thủ tướng có Công điện chỉ đạo về một số nhiệm vụ thúc đẩy sản xuất và xuất khẩu sầu riêng bền vững.

"Sớm cơ cấu lại để không làm tổn hại uy tín sầu riêng Việt"

Theo Bộ trưởng Đỗ Đức Duy, chỉ sau 2 năm ký nghị định thư với Tổng cục Hải quan Trung Quốc, kim ngạch xuất khẩu mặt hàng này đã vượt 3 tỷ USD, đưa sầu riêng trở thành một trong những sản phẩm chiến lược trong cơ cấu xuất khẩu nông sản của Việt Nam.

Tuy nhiên, bên cạnh thành tựu, Bộ trưởng cảnh báo về những hệ lụy từ phát triển nóng, đặc biệt là các dấu hiệu bất ổn trong 4 tháng đầu năm 2025. Những mâu thuẫn đang ngày càng bộc lộ rõ rệt giữa tốc độ mở rộng sản xuất và khả năng tổ chức chuỗi cung ứng; giữa yêu cầu kiểm soát chất lượng của thị trường nhập khẩu và năng lực đáp ứng còn hạn chế trong nước.

“Nếu không sớm tái cơ cấu, ngành hàng sầu riêng có nguy cơ đánh mất niềm tin từ khách hàng và làm tổn hại đến uy tín nông sản Việt Nam”, Bộ trưởng Đỗ Đức Duy nhấn mạnh.

Ông Huỳnh Tấn Đạt - Cục trưởng Cục Trồng trọt và BVTV cho hay, ngành hàng sầu riêng Việt Nam đang đứng trước nhiều thách thức lớn trong quá trình phát triển. Trong những năm gần đây, diện tích trồng và sản lượng sầu riêng tăng trưởng nóng, kéo theo sự mở rộng nhanh chóng quy mô xuất khẩu. Điều này cũng đặt ra áp lực lớn về kiểm soát chất lượng và đáp ứng các yêu cầu kỹ thuật ngày càng nghiêm ngặt từ thị trường Trung Quốc.

Để khắc phục những hạn chế trên, một số giải pháp đã và đang được Việt Nam triển khai như xây dựng mô hình kiểm soát cadmium trong canh tác, tăng cường quản lý sử dụng vật tư nông nghiệp, rà soát và hoàn thiện quy định về quản lý mã số vùng trồng, cơ sở đóng gói, phòng thử nghiệm; xử lý cảnh báo vi phạm và khôi phục mã số; làm việc với Tổng cục Hải quan Trung Quốc để tháo gỡ vướng mắc trong xuất khẩu; đồng thời phối hợp với địa phương, doanh nghiệp để giám sát và nâng cao tuân thủ quy định kỹ thuật.

Lãnh đạo Cục Trồng trọt và BVTV cho rằng, trong thời gian tới, cần triển khai đồng bộ các nhóm giải pháp cả trước mắt và lâu dài. Trước mắt là hoàn thiện cơ sở pháp lý, kỹ thuật và quy trình kiểm soát toàn chuỗi sản xuất - xuất khẩu; nâng cao năng lực kiểm soát an toàn thực phẩm, tăng cường phòng thử nghiệm đạt chuẩn quốc tế, tổ chức đoàn công tác sang Trung Quốc để đàm phán kỹ thuật, mở rộng thị trường và thúc đẩy xúc tiến thương mại.

Về lâu dài, cần cơ cấu lại ngành hàng theo hướng tăng tỷ trọng sản phẩm đông lạnh và chế biến sâu; đa dạng hóa thị trường xuất khẩu, xây dựng thương hiệu quốc gia; nâng cấp hệ thống logistics, tổ chức lại chuỗi liên kết và nâng cao năng lực thực thi của doanh nghiệp và địa phương.

Sầu riêng "ngon rồi nhưng phải sạch, an toàn"

Chia sẻ tại hội nghị, bà Ngô Tường Vy, Giám đốc Công ty Cổ phần Tập đoàn Xuất - Nhập khẩu trái cây Chánh Thu khẳng định: "Chất lượng sầu riêng của Việt Nam ngon không thua kém của Thái Lan, Malaysia, thậm chí với những đơn vị làm tốt có thể bán giá cao hơn". Việt Nam cũng có nhiều lợi thế hơn các đối thủ rất nhiều về thổ nhưỡng, tay nghề của những người nông dân, thợ "gõ", người phân loại sản phẩm...

Bà Vy cho rằng, trước nay chúng ta chưa có chế tài nào cho nông dân trồng sầu riêng và nông dân canh tác manh mún, nhỏ lẻ rất nhiều, không phải ai cũng tiếp cận, cập nhật được thông tin về tiêu chuẩn, quy chuẩn canh tác bền vững. Chính vì vậy, vai trò của địa phương cần phải "đi sát" hơn, rà soát lại tình hình sản xuất, sử dụng phân bón, thuốc BVTV cũng như quy trình canh tác... từ đó, đảm bảo vệ sinh ATTP.

Về phía các doanh nghiệp cũng cần loại bỏ hoàn toàn các chất cấm như chất vàng O trong quá trình chế biến, đồng thời tìm kiếm nguồn cung cấp nguyên liệu an toàn. Đồng thời, người dân và cơ quan quản lý cần có ý thức, trách nhiệm và phối hợp chặt chẽ để hoàn thiện chuỗi giá trị sầu riêng, tránh các vấn đề như chất vàng O trong tương lai.

"Sầu riêng Việt Nam không phải không cạnh tranh được với các nước khác mà do chúng ta không có sự đồng bộ và quản lý đồng bộ như của Thái Lan", bà Vy nêu vấn đề.

Đồng quan điểm, ông Mai Xuân Thìn - Tổng Giám đốc Công ty TNHH Sản xuất Thương mại Dịch vụ Rồng Đỏ nói: "Chúng ta phải tự tin, người Thái giỏi về bóng đá, làm gạo, chúng ta đến sau nhưng vẫn bắt kịp và vượt họ. Với sầu riêng, người Thái cũng đi trước và Việt Nam đã vượt về sản lượng. Tôi tự tin, chất lượng sầu Dona trồng ở Đắk Lắk là số 1, ngon hơn của Thái Lan".

Theo ông Thìn, doanh nghiệp Việt Nam hiện vẫn tập trung vào xuất khẩu sầu riêng tươi - đúng với thị hiếu phổ biến trên thế giới. Trong khi thực phẩm chế biến có giá trị cao nhưng chỉ phù hợp với nhóm khách hàng nhất định, chưa chắc tạo được nhu cầu phổ thông như trái tươi. Với tổng diện tích khoảng 180.000ha, ngành sầu riêng Việt Nam vẫn còn nhiều dư địa để nâng cấp sản xuất và mở rộng vùng trồng đạt chuẩn.

Liên quan đến dư lượng kim loại nặng, đặc biệt là cadimi, ông Thìn cho biết, các vùng trồng tại miền Đông Nam Bộ và Tây Nguyên chưa ghi nhận nhiều cảnh báo, nhờ điều kiện thổ nhưỡng và kiểm soát đầu vào tốt hơn. “Người dân có thể yên tâm phần nào, nhưng điều quan trọng là cả hệ thống sản xuất cần hành động chủ động, kiểm soát rủi ro ngay từ khâu đầu”, ông nhấn mạnh.

Trước những chia sẻ của doanh nghiệp, Bộ trưởng Đỗ Đức Duy cho rằng, chúng ta đã có trái sầu riêng ngon hơn của Thái Lan, Malaysia thì bây giờ phải yêu cầu "sạch, an toàn". Để làm được điều này cần cả một quá trình, có sự tham gia đồng bộ của cơ quan quản lý nhà nước, bà con nông dân, doanh nghiệp".

Đặc biệt, sầu riêng Việt Nam phải được "chuẩn hóa" về chất lượng, mẫu mã, sử dụng chất bảo quản, làm sao vừa giữ được độ tươi, bắt mắt nhưng phải an toàn.

4 tháng đầu năm 2025, Việt Nam vẫn là nhà cung cấp sầu riêng lớn thứ hai cho Trung Quốc nhưng có sự sụt giảm nghiêm trọng tới 71,3% về lượng và 74% về kim ngạch. Thị phần sầu riêng của Việt Nam tại Trung Quốc giảm từ 42,1% (năm 2024) xuống còn 28,2%.
Diện tích trồng sầu riêng của Việt Nam năm 2025 gần 180.000ha, trong đó riêng tỉnh Đắk Lắk chiếm hơn 30.000ha.

×