Sáp nhập Phú Thọ: Những lát cắt lịch sử của 3 vùng đất trước thềm hợp nhất

Theo danh sách dự kiến tên gọi các đơn vị hành chính mới trong đề án sắp xếp 34 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, 3 tỉnh Vĩnh Phúc, Phú Thọ và Hòa Bình sẽ được hợp nhất thành một đơn vị hành chính cấp tỉnh, lấy tên chung là tỉnh Phú Thọ. Trung tâm chính trị - hành chính (tỉnh lỵ) được đặt tại tỉnh Phú Thọ. Đây là một trong những bước đi quan trọng trong quá trình tinh gọn bộ máy, nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước, đồng thời mở ra nhiều cơ hội mới cho liên kết phát triển vùng, đặc biệt là trong lĩnh vực du lịch.

Trong diện mạo mới, khi sáp nhập Phú Thọ với Vĩnh Phúc và Hòa Bình thì nơi đây không chỉ là vùng đất cội nguồn dân tộc với Đền Hùng linh thiêng và các làn điệu hát Xoan, mà còn sở hữu những "viên ngọc quý" là Tam Đảo mờ sương của Vĩnh Phúc, hay hồ Hòa Bình xanh biếc trải dài giữa núi non trập trùng. Sự kết nối ấy hứa hẹn tạo thành một bản hòa ca du lịch độc đáo, dung hòa giữa yếu tố văn hóa - lịch sử với thiên nhiên – nghỉ dưỡng.

Theo thông tin từ Sở VHTTDL, Phú Thọ được coi là vùng Đất Tổ cội nguồn của Việt Nam. Tương truyền tại đây các vua Hùng đã dựng nên nhà nước Văn Lang - nhà nước đầu tiên của Việt Nam - có kinh đô là Phong Châu, xung quanh thành phố Việt Trì hiện nay.

Sự hình thành tỉnh Phú Thọ hiện đại bắt đầu từ năm 1891, khi chính quyền thực dân Pháp ra quyết định thành lập tỉnh Hưng Hóa mới, tách từ một phần của các tỉnh lân cận. Cụ thể, tỉnh Hưng Hóa lúc bấy giờ bao gồm các huyện Tam Nông, Thanh Thủy và các huyện Sơn Vi, Thanh Ba và Phù Ninh thuộc phủ Lâm Thao, tỉnh Sơn Tây.

Với tổng số 5 huyện, tỉnh Hưng Hóa được xem là tiền thân trực tiếp của tỉnh Phú Thọ ngày nay. Ngày 8/9/1891 được xác định là ngày thành lập tỉnh Phú Thọ, đánh dấu mốc hình thành một đơn vị hành chính độc lập trong hệ thống chính quyền thuộc địa. Sau hơn một thập kỷ, đến ngày 5/5/1903, tỉnh Hưng Hóa chính thức được đổi tên thành tỉnh Phú Thọ, đồng thời thành lập thị xã Phú Thọ.

Trong khi đó, tỉnh Vĩnh Phúc cũng có lịch sử hình thành lâu đời. Đến đầu thế kỷ 20, vùng đất này nằm trong tỉnh Vĩnh Yên (thuộc trấn Sơn Tây cũ), nổi bật với các vùng trung du như Tam Đảo, Lập Thạch – nơi kết nối thuận tiện với Hà Nội và các tỉnh Tây Bắc.

Năm 1968, trong làn sóng cải tổ hành chính sau chiến tranh, Ủy ban Thường vụ Quốc hội hợp nhất hai tỉnh Vĩnh Phúc và Phú Thọ thành tỉnh Vĩnh Phú. Tuy nhiên, sau gần 3 thập kỷ vận hành đến ngày 01/01/1997, Vĩnh Phúc và Phú Thọ chính thức tái lập, hoạt động độc lập với hai trung tâm tỉnh lỵ: Vĩnh Yên và Việt Trì.

Không giống Phú Thọ – Vĩnh Phúc, Hòa Bình là tỉnh miền núi, giàu bản sắc văn hóa dân tộc. Năm 1891, tỉnh Mường – thực dân Pháp thành lập nhằm kiểm soát các vùng cư trú của người Mường tại Lạc Sơn, Kỳ Sơn, Mai Châu, Lạc Thủy, được đổi tên thành tỉnh Hòa Bình. Năm 1976, Hòa Bình được sáp nhập với Hà Tây, thành tỉnh Hà Sơn Bình. Tuy nhiên, sau gần 15 năm vận hành, tỉnh Hòa Bình chính thức được tái lập vào năm 1991. Sau đó, vào năm 2008, 4 xã giáp ranh thuộc huyện Lương Sơn của Hòa Bình được sáp nhập vào Hà Nội. Cho đến hiện tại, Hòa Bình gồm 1 thành phố và 9 huyện.

Sáp nhập Phú Thọ: Hành trình mới của một vùng đất di sản và khám phá

Sau khi hợp nhất 3 tỉnh Phú Thọ – Vĩnh Phúc – Hòa Bình thành một đơn vị hành chính mang tên Phú Thọ, ngành du lịch miền Bắc được kỳ vọng bước vào giai đoạn “cất cánh”.

Được mệnh danh là “Đất Tổ của người Việt”, Phú Thọ từ lâu đã trở thành vùng địa của du lịch văn hóa – tâm linh. Mỗi năm, cứ đến mùa Giỗ Tổ Hùng Vương, hàng vạn người từ khắp mọi miền lại nô nức về đền Hùng để thắp nén hương tri ân các bậc tiền nhân dựng nước. Không gian linh thiêng trải dài từ đền Hạ, đền Trung đến đền Thượng – nơi đặt điện thờ các vua Hùng – tạo nên hành trình hành hương đầy xúc cảm trong lòng du khách.

Phú Thọ còn sở hữu nhiều địa danh du lịch đa dạng, hấp dẫn du khách trong và ngoài nước. Tọa lạc tại huyện Tân Sơn, Long Cốc được ví như “tiểu Đài Loan” giữa đất Tổ với những đồi chè tròn trịa, nối tiếp nhau uốn lượn như sóng. Bản Cỏi, nơi sinh sống của cộng đồng người Dao Tiền, vẫn gìn giữ nguyên vẹn bản sắc văn hóa truyền thống. Đầm Vân Hội nên thơ giữa núi rừng Bắc Bộ mang đến không gian thư giãn lý tưởng, trong khi thác Mây tại Thanh Sơn với dòng chảy êm đềm, tầng thác đan xen như dải lụa trắng giữa đại ngàn khiến bao người say đắm.

Ngoài ra, hồ Ly – hồ nước lớn nhất tỉnh và núi Nghĩa Lĩnh với hệ sinh thái rừng rậm cùng các di tích tâm linh, hay quần thể cây Lộc Vừng di sản và suối khoáng nóng Thanh Thủy – điểm đến nghỉ dưỡng hấp dẫn, đang góp phần làm nên sức hút mới cho du lịch Phú Thọ.

Còn với Vĩnh Phúc, nơi đây trở thành điểm sáng trên bản đồ du lịch bởi sở hữu Tam Đảo – một thị trấn nhỏ nằm ở độ cao gần 1.000m so với mực nước biển, nổi tiếng với khí hậu mát mẻ và sự thay đổi thời tiết đủ bốn mùa trong một ngày. Được ví như “Đà Lạt của miền Bắc” hay “Hòn ngọc của Đông Dương”, Tam Đảo thu hút du khách bởi cánh rừng thông xanh ngút ngàn, dãy núi uốn lượn và làn sương mờ ảo.

Tam Đảo còn nổi bật với kiến trúc cổ điển của những ngôi nhà gỗ, làm tăng thêm vẻ lãng mạn của vùng đất này. Du khách khi đến Tam Đảo có thể tham gia nhiều hoạt động thú vị như trekking trên những con đường mòn xuyên rừng, thăm chùa Thiên Vương, chiêm ngưỡng vẻ đẹp của thác Bạc hay thưởng thức những món ăn đặc sản của địa phương. Nơi đây cũng là điểm đến lý tưởng để trốn nóng trong mùa hè, tận hưởng không khí trong lành và không gian bình yên.

Trong khi đó, Hòa Bình – tỉnh cửa ngõ vùng Tây Bắc – lại ghi dấu trong lòng du khách bằng cảnh sắc thiên nhiên ngoạn mục và bản sắc văn hóa độc đáo. Nơi đây là bức tranh dung hòa giữa rừng núi hùng vĩ, hồ nước mênh mang và những nếp nhà sàn yên bình trong các bản làng dân tộc thiểu số.

Là hồ nước nhân tạo lớn nhất Đông Nam Á, hồ Hòa Bình dài hơn 70km, trải rộng qua địa phận 17 xã thuộc 5 huyện. Trên mặt hồ, 47 hòn đảo lớn nhỏ lặng lẽ nổi lên giữa làn nước xanh biếc, được ví von như một “Vịnh Hạ Long thu nhỏ” giữa lòng núi rừng. Du lịch Hòa Bình không chỉ là hành trình ngắm nhìn cảnh sắc mà còn là cơ hội để chạm vào hồn Tây Bắc – nơi văn hóa dân tộc sống động qua từng nếp nhà, trang phục, món ăn và tiếng nói.

Bản Pom Coọng, bản Nhót và đặc biệt là bản Lác – nơi cư trú của người Thái trắng, chính là “trái tim” văn hóa của Mai Châu (Hòa Bình). Những ngôi nhà sàn cao thoáng, lễ hội dân gian, tiếng khèn, điệu múa xòe và cả ẩm thực đặc sắc như cơm lam, cá suối nướng... tất cả đều góp phần tạo nên sức hút riêng cho vùng đất này.

Với lợi thế mỗi vùng có một bản sắc riêng nhưng không quá xa nhau, sự kết hợp giữa Phú Thọ – nơi được mệnh danh là “Đất Tổ Hùng Vương”, Vĩnh Phúc – xứ sở của Tam Đảo mờ sương, và Hòa Bình – mảnh đất nguyên sơ với hồ nước nhân tạo lớn nhất Đông Nam Á, mở ra cơ hội hiếm có để xây dựng những tuyến du lịch liên hoàn, ít tốn thời gian di chuyển nhưng trải nghiệm đa dạng.

Trong khi Phú Thọ tiếp tục giữ vai trò trung tâm du lịch văn hóa tâm linh với khu di tích Đền Hùng, lễ hội Giỗ Tổ và hát Xoan – Di sản UNESCO, thì Vĩnh Phúc là “thủ phủ nghỉ dưỡng” với Tam Đảo, Tây Thiên, Flamingo Đại Lải. Còn Hòa Bình là mảnh ghép không thể thiếu cho các tour khám phá thiên nhiên và trải nghiệm du lịch cộng đồng - từ bản Lác (Mai Châu), bản Mường Giang Mỗ đến khu dự trữ thiên nhiên Ngọc Sơn – Ngổ Luông.

Đặc biệt, khi hạ tầng liên vùng được kết nối tốt hơn sau sáp nhập, các đặc sản địa phương như chè Phú Thọ, cam Cao Phong, cá sông Đà, ngọn su su Tam Đảo,… có thể kết nối thành tour ẩm thực xuyên tỉnh, nâng tầm trải nghiệm cho du khách trong nước lẫn quốc tế.

×