Xâm nhập mặn mùa khô 2023-2024 ở một số địa phương khu vực ĐBSCL bắt đầu gay gắt khi ranh mặn lấn sâu vào nội đồng ở mức cao so với trung bình nhiều năm. Tình hình sản xuất nông nghiệp và nhu cầu nước sinh hoạt của người dân ở một số địa phương trong vùng cũng bắt đầu có những ảnh hưởng nhất định. 

Trước tác động của xâm nhập mặn ở ĐBSCL, Phóng viên Báo điện tử Dân Việt đã có cuộc trao đổi với ông Nguyễn Mạnh Hùng - Trưởng phòng Quản lý vận hành và tưới tiêu, Cục Thủy lợi (Bộ NNPTNT) về vấn đến này.

Thưa ông, vì sao năm nay xâm nhập mặn lại đến sớm ở khu vực ĐBSCL?

- ĐBSCL có vị trí nằm cuối nguồn lưu vực sông Mekong, tiếp giáp biển nên xâm nhập mặn vào mùa khô là đặc điểm mang tính tự nhiên của vùng yếu tố tác động lớn nhất đến mức độ và thời gian hạn mặn hàng năm từ dòng chảy thượng lưu về ĐBSCL và thủy triều từ biển.

Mùa khô năm 2023-2024, xâm nhập mặn ở ĐBSCL đến sớm hơn so với TBNN là do ngay từ đầu mùa mưa, nguồn nước sông Mekong về ĐBSCL thiếu hụt từ 10-15% so với TBNN, xâm nhập mặn xuất hiện ngay từ cuối tháng 12/2023, sớm hơn khoảng 1 tháng so với TBNN.

Cục Thủy lợi đánh giá và dự báo gì về đợt xâm nhập mặn lần này?

- Xâm nhập mặn năm 2023-2024 ở ĐBSCL đã được các cơ quan chuyên ngành khí tượng thủy văn và các cơ quan chuyên môn thuộc Bộ NNPTNT tổ chức theo dõi, giám sát, dự báo sớm. Thông tin dự báo đã được cung cấp từ tháng 10/2023 và thường xuyên cập nhật phù hợp với diễn biến thực tế và đến nay có thể khẳng định mức độ xâm nhập mặn sát với thông tin đã được dự báo.

Theo kết quả giám sát, xâm nhập mặn từ đầu mùa khô đến nay ở mức cao hơn TBNN và cao hơn cùng kỳ năm 2023. Cụ thể, xâm nhập mặn bắt đầu xuất hiện trên các cửa sông Cửu Long từ ngày 24-27/12/2023, so với năm 2015, 2019 muộn hơn khoảng 20 ngày và sớm hơn TBNN khoảng 1 tháng. Ranh mặn 4g/l lớn nhất từ đầu mùa khô cho đến nay như sau:

Xâm nhập mặn tăng cao nhất từ đầu mùa khô đến nay xuất hiện trong kỳ triều cường dịp Tết Nguyên đán từ ngày 08/2 – 14/2/2024 (hay từ ngày 28/12 đến 5/1 Âm lịch). Ranh mặn 4g/l vùng cửa sông Cửu Long từ 40-50 km, so với TBNN cao hơn 7-12 km; so với năm 2023 cao hơn từ 9-15 km; so với năm 2016 thấp hơn từ 5-10 km; so với năm 2020 thấp hơn từ 8-12 km. Ranh mặn 4g/l vùng 2 sông Vàm Cỏ từ 60-64 km, so với TBNN cao hơn từ 2-5 km, so với năm 2023 cao hơn từ 2-8 km, so với năm 2016 thấp hơn từ 15-18 km, so với năm 2020 thấp hơn từ 12-15 km.

Hiện tại đang vào giai đoạn giữa mùa khô 2023-2024, cao điểm của nắng nóng và xâm nhập mặn. Nhận định nguồn nước về ĐBSCL trong tháng 3/2024 vẫn ở mức thấp, dẫn đến xâm nhập mặn từ nay đến giữa tháng 3/2024 vẫn ở mức cao, có khả năng ảnh hưởng đến sản xuất và sinh hoạt.

Ở vùng các cửa sông Cửu Long: Dự báo ranh mặn 4g/l có khả năng xâm nhập từ 45-65 km(tùy từng cửa sông), so với năm 2023 cao hơn từ 4-9 km, so với năm 2020 thấp hơn từ 8-13 km; so với năm 2016 thấp hơn từ 3-8 km, xâm nhập mặn ảnh hưởng đến việc lấy nước của các công trình thủy lợi cách biển 50-60 km trong các kỳ triều cường.

Ở sông Vàm Cỏ: Ranh mặn 4g/l lớn nhất trên sông Vàm Cỏ Đông và Vàm Cỏ Tây ở mức 80-85 km, so với năm 2023 cao hơn từ 13-15 km, so với năm 2020 thấp hơn từ 12-29 km, so với năm 2016 thấp hơn từ 7-21 km. Xâm nhập mặn ảnh hưởng đến khả năng lấy nước của các công trình thủy lợi cách biển từ 75km trở xuống vào các ngày triều cường.

Trên sông Cái Lớn: Hiện cống Cái Lớn – Cái Bé đưa vào vận hành, nên xâm nhập mặn được kiểm soát.

Cục Thủy lợi sẽ triển khai những giải pháp gì để điều tiết nước, tích nước ngọt, hạn chế thiệt hại do tác động của xâm nhập mặn?

- Để ứng phó với nguy cơ ảnh hưởng của hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn trong mùa khô năm 2023-2024, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Công điện số 04/CĐ-TTg ngày 15/01/2024 về việc chủ động ứng phó với nguy cơ hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn; Bộ NNPTNT đã ban hành Chỉ thị số 661/CT-BNN-TL ngày 23/01/2024 về việc tăng cường thực hiện các giải pháp phòng, chống hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn, phục vụ sản xuất nông nghiệp và dân sinh mùa khô năm 2023-2024. Trong các văn bản trên, Thủ tướng Chính phủ, Bộ NNPTNT đã chỉ đạo tổ chức thực hiện các giải pháp cụ thể, phù hợp với từng vùng, khu vực và thực tế đã mang lại hiệu quả tích cực.

Theo nhiệm vụ được giao, Cục Thủy lợi đã phối hợp với Cục Trồng trọng và các cơ quan liên quan triển khai nhiều giải pháp hiệu quả, cụ thể:

Cục Thủy lợi đã phối hợp với các đơn vị khoa học thuộc Bộ NNPTNT thực hiện các nhiệm vụ dự báo nguồn nước và xây dựng kế hoạch sử dụng nước để cung cấp bản tin dự báo mùa trước vụ Đông Xuân 2023-2024 và cập nhật các bản tin tuần/tháng thường xuyên đến lãnh đạo Bộ, các cơ quan liên quan thuộc Bộ và các địa phương trong khu vực để làm cơ sở chỉ đạo điều hành tổ chức sản xuất nông nghiệp.

Chỉ đạo các địa phương xây dựng kế hoạch phòng, chống hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn; tổ chức xuống giống vụ Đông Xuân 2023-2024 từ tháng 10/2023 và cơ bản kết thúc trong tháng 12, các diện tích này sẽ thu hoạch trước xâm nhập mặn cao điểm.

Cục Thủy lợi cũng đã ban hành "Sổ tay hướng dẫn tạm thời kỹ thuật trữ nước phân tán, tưới hiệu quả cho cây ăn trái vùng ĐBSCL, áp dụng trong điều kiện xâm nhập mặn mùa khô năm 2023-2024" để hướng dẫn các giải pháp trữ nước cho cây ăn trái, các địa phương cũng đã chủ động triển khai xây dựng và tích trữ nước trong các ao hồ phân tán quy mô hộ, nhóm hộ gia đình để đảm bảo nguồn nước cho cây ăn trái trong thời gian xâm nhập mặn tăng cao.

Tăng cường nạo vét các cửa lấy nước, hệ thống kênh mương, đắp đập ngăn mặn, trữ ngọt trong hệ thống kênh mương, đào ao trữ nước, lắp đặt và vận hành các trạm bơm dã chiến để tận dụng tối đa nguồn nước, giảm thất thoát, lãng phí nước; thực hiện các giải pháp tưới tiên tiến, tiết kiệm nước cho lúa và cây trồng cạn, bảo đảm đáp ứng nhu cầu nước tối thiểu vào các thời kỳ nhạy cảm về nước của cây trồng, đặc biệt với cây ăn quả, cây trồng có giá trị kinh tế cao.

Ưu tiên nguồn lực đầu tư sửa chữa, phục hồi các công trình thủy lợi, công trình cấp nước sinh hoạt tập trung; đẩy nhanh tiến độ thi công các công trình để nâng cao năng lực khai thác nguồn nước và hiệu quả khai thác công trình thủy lợi.

Từ hiệu quả của các giải pháp đã được chủ động triển khai sớm, đến nay sản xuất nông nghiệp đang được bảo vệ an toàn trước các tác động của xâm nhập mặn và dự kiến đợt xâm nhập mặn này sẽ ảnh hưởng không lớn đến sản xuất nông nghiệp và dân sinh.

Hệ thống thủy lợi Cái Lớn – Cái Bé có vai trò như thế nào trong việc kiểm soát xâm nhập mặn ở ĐBSCL thưa ông?

- Hiện nay, các hệ thống công trình thủy lợi vùng ĐBSCL đã chủ động kiểm soát xâm nhập mặn các khu vực cách biển từ 40-65km, với tổng diện tích khoảng 1,25 triệu ha đất canh tác; cụ thể theo các hệ thống sông như sau:

Ở các cửa sông Vàm Cỏ (Vàm Cỏ Đông, Vàm Cỏ Tây): Khả năng kiểm kiểm soát mặn của công trình thủy lợi cách biển từ 75-80km, đến vị trí Kênh Thủ Thừa thuộc hệ thống thủy lợi Nhật Tảo – Tân Trụ.

Ở cửa các sông Cửu Long: Trên hệ thống sông Tiền: Các hệ thống thủy lợi đã kiểm soát mặn cách biển từ 40- 65km; trên sông Hậu: Các hệ thống thủy lợi đã kiểm soát mặn từ 35-55km.

Hệ thống thủy lợi Cái Lớn - Cái Bé có nhiệm vụ kiểm soát xâm nhập mặn trên sông Cái Lớn – Cái Bé cho khoảng 384.000 ha sản xuất nông nghiệp khu vực ven biển Tây, đã được xây dựng và đưa vào vận hành từ cuối năm 2021, đến nay bước đầu khẳng định hệ thống đã đáp ứng được nhiệm vụ thiết kế.

Xin cảm ơn ông!

×