Việc trồng sầu riêng ồ ạt, tự phát đang đứng trước nhiều rủi ro, nhất là những khu vực chưa đảm bảo hạ tầng thủy lợi. Do đó, xác định vùng chuyển đổi phù hợp, nâng cao chất lượng, đẩy mạnh liên kết sản xuất, tiêu thụ đang là vấn đề mấu chốt hiện nay.

Thực tế cho thấy, thời gian qua, việc trồng cây theo phong trào đã mang đến cho nông dân nhiều bài học xương máu. Gần đây nhất là bài học về việc ồ ạt trồng mít Thái. 

Do đó, việc phát triển "nóng" cây sầu riêng cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro về mặt thích ứng và thị trường. Trong đó, việc chuyển đổi tự phát ngoài quy hoạch, hạ tầng thủy lợi chưa đảm bảo cho việc trồng cây ăn trái đang dấy lên lo ngại về khả năng thích ứng của loại cây này.

Theo lãnh đạo Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) tỉnh Tiền Giang với sự gia tăng nhanh diện tích như hiện nay, sầu riêng cũng đứng trước các nguy ý cơ "cung vượt cầu".  Thị trường tiêu thụ sầu riêng khó khăn do phụ thuộc vào Trung Quốc, được mùa mất giá...như các ngành hàng khác trong thời gian vừa qua (thanh long, mít Thái...). 

Lo ngại nhất là sự chuyển đổi sang trồng sầu riêng tại những vùng có điều kiện thổ nhưỡng không phù hợp sẽ dẫn đến nhiều rủi ro trong sản xuất như: Cây không sinh trưởng tốt; chất lượng trái không đảm bảo... người dân khó thu hồi vốn trong khi chi phí đầu tư cho cây sầu riêng là rất lớn.

Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Bảo Vệ - nguyên Trưởng Khoa Nông nghiệp, Trường Đại học Cần Thơ cho biết, trong thời gian đi thực tế tại nhiều vùng, có những khu vực người dân trồng sầu riêng ngay cả trên những vùng không phù hợp, không hiệu quả với loại cây này. 

Nâng cao chất lượng trái sầu riêng và chú trọng xây dựng mã số vùng trồng sầu riêng là định hướng ngành Nông nghiệp tỉnh Tiền Giang hướng tới.

Có những vùng tuy không bị nước mặn đe doạ, nhưng lại có nguy cơ bị lũ ảnh hưởng. Hoặc có những vùng buộc phải đóng cống để ngăn mặn, khi đó phèn từ dưới đất sẽ xì lên ảnh hưởng đến cây trồng.

Còn theo Tiến sĩ Võ Hữu Thoại, Viện trưởng Viện Cây ăn quả miền Nam, tiềm năng của trái sầu riêng Việt Nam hiện còn dư địa để phát triển rất lớn. 

Theo thống kê, tổng diện tích sầu riêng cả nước khoảng hơn 80.000 ha, tuy nhiên trên thực tế diện tích này có thể đã đạt 100.000 ha. Trước thực tế người dân ồ ạt chuyển sang trồng sầu riêng trong thời gian qua, Tiến sĩ Võ Hữu Thoại cho rằng, việc chuyển đổi từ đất lúa sang trồng sầu riêng nếu không được kiểm soát tốt sẽ phá vỡ quy hoạch vùng trồng lúa, ảnh hưởng đến vấn đề an ninh lương thực. 

Một vấn đề rất nguy hiểm nữa là nông dân thiếu kinh nghiệm khi chuyển từ cây lúa sang trồng cây ăn trái nên sẽ gặp khó khăn. Ngay cả việc chọn giống cây trồng, nông dân mua giống sầu riêng trôi nổi, không rõ nguồn gốc không đảm bảo chất lượng nên khi trồng sẽ không hiệu quả.

Không để nông dân trồng tự phát

Trên thực tế, tỉnh Tiền Giang xác định sầu riêng là một trong các cây trồng chủ lực của tỉnh. Do đó, phát triển bền vững cây sầu riêng đang là mục tiêu mà ngành Nông nghiệp hướng tới.

Theo ông Phan Thanh Sơn, Phó Chủ tịch UBND huyện Cái Bè, (Tiền Giang) để phát triển bền vững cây sầu riêng, trong thời gian tới, huyện sẽ tăng cường công tác vận động, tuyên truyền cho người dân thấy được khó khăn, hạn chế khi chuyển đổi ồ ạt, không đúng định hướng của tỉnh và huyện. 

Đồng thời, có giải pháp kiên quyết đối với các trường hợp chuyển đổi nằm ngoài quy hoạch. UBND huyện sẽ định kỳ kiểm tra trách nhiệm quản lý đất của của UBND cấp xã trên địa bàn, xây dựng kế hoạch chuyển đổi cây trồng từ đất lúa sang cây lâu năm đối với những diện tích phía Nam cao tốc Trung Lương - Mỹ Thuận và một số diện tích nằm ở phía Bắc cao tốc Trung Lương - Mỹ Thuận. 

Huyện sẽ chuyển đổi quy hoạch để hình thành các vùng sản xuất tập trung, việc chuyển đổi phải đảm bảo khai thác hiệu quả hạ tầng có sẵn, phù hợp với định hướng. Ngoài ra, huyện sẽ tiếp tục hoàn thiện cơ sở hạ tầng phục vụ sản xuất nông nghiệp của địa phương. 

Một trong những nội dung quan trọng là quản lý chặt chẽ các hộ dân có đất giữa đồng tự ý chuyển đổi sang cây ăn trái. Đồng thời, bố trí các nguồn vốn phù hợp để từng bước hoàn thiện hạ tầng thủy lợi để bảo vệ tốt vườn cây ăn trái khu vực chuyển đổi. 

Hiện huyện Cái Bè đang rất quan tâm đến việc cấp mã số vùng trồng. Địa phương phấn đấu đến cuối năm 2023, sẽ cấp được 3.500 ha sầu riêng phù hợp quy hoạch. Đồng thời, triển khai chính sách liên kết sản xuất, tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp; tăng cường kêu gọi doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp, nông thôn, nhất là lĩnh vực chế biến nông sản.

×