Vào mùa hè năm nay, khi các đặc vụ FBI thu giữ tài liệu mật ở dinh thự Mar-a-Lago, Florida, các đảng viên Cộng hòa nhanh chóng lên tiếng bảo vệ cựu Tổng thống Donald Trump chỉ sau vài giờ.

Bốn tháng sau, sự ủng hộ mạnh mẽ và cấp bách đó đã biến mất, ít nhất là cho đến nay, sau khi Ủy ban Hạ viện điều tra vụ bạo loạn ngày 6/1/2021 bỏ phiếu đề nghị Bộ Tư pháp truy tố hình sự cựu tổng thống.

Các đảng viên Cộng hòa hàng đầu phần lớn tránh đề cập trực tiếp đến vụ việc, trong khi những người khác giữ im lặng, theo AP.

“Cả đất nước đều biết ai chịu trách nhiệm”

Lãnh đạo phe Cộng hòa tại Thượng viện Mitch McConnell từng yêu cầu “một lời giải thích thấu đáo và ngay lập tức” sau khi FBI thực hiện lệnh khám xét hồi tháng 8, tại Mar-a-Lago.

Nhưng ngày 19/12, ông nói với phóng viên rằng: “Cả đất nước đều biết ai chịu trách nhiệm cho (vụ việc) ngày hôm đó”, ám chỉ đến cuộc bạo loạn tại Điện Capitol ngày 6/1/2021.

Thượng nghị sĩ Josh Hawley, người đã kêu gọi Bộ trưởng Tư pháp Merrick Garland từ chức sau cuộc khám xét hồi tháng 8, hiện cũng im lặng trước đề nghị của Ủy ban Hạ viện.

Thống đốc bang Maryland Larry Hogan - người không ủng hộ ông Trump - thậm chí khẳng định cựu tổng thống phải chịu một phần trách nhiệm về vụ tấn công chết người ở Điện Capitol.

“Không ai đứng trên luật pháp”, ông Hogan nói với AP ngay trước cuộc bỏ phiếu của ủy ban vào ngày 19/12.

Phản ứng của các đảng viên Cộng hòa là dấu hiệu cho thấy bối cảnh chính trị đã thay đổi, khi ông Trump đối mặt với một mối đe dọa pháp lý mới và chuẩn bị tranh cử tổng thống lần thứ ba. Đó là sự thay đổi rõ rệt trong nội bộ đảng, sau 6 năm bị chi phối bởi lòng trung thành vô điều kiện với cựu tổng thống.

Phiên điều trần hôm 19/12 của Ủy ban Hạ viện, bao gồm 7 đảng viên Dân chủ và 2 đảng viên Cộng hòa phản đối ông Trump, có thể đánh dấu nỗ lực cuối cùng của Quốc hội nhằm buộc cựu tổng thống phải chịu trách nhiệm về vụ tấn công Điện Capitol.

Nỗ lực truy tố hình sự là đỉnh điểm của cuộc điều tra kéo dài một năm với hơn 1.000 nhân chứng, 10 phiên điều trần công khai và hơn một triệu tài liệu. Ủy ban này sẽ chính thức giải tán vào ngày 3/1, do đảng Cộng hòa chiếm đa số tại Hạ viện sau cuộc bầu cử giữa kỳ.

Đáp trả quyết định của Hạ viện Mỹ, ông Trump dự đoán điều này sẽ phản tác dụng.

“Những người này không hiểu rằng khi họ đối đầu với tôi, những người yêu tự do sẽ ủng hộ tôi, giúp tôi mạnh mẽ hơn. Điều gì không thể đánh bại tôi sẽ khiến tôi mạnh mẽ hơn”, ông Trump nói trong một tuyên bố trên mạng xã hội Truth.

Ông Trump cũng cáo buộc các nhà lập pháp Hạ viện Mỹ đã đề xuất "các cáo buộc sai lệch" chống lại ông như một phần nỗ lực ngăn cản ông tái tranh cử vào Nhà Trắng.

“Mọi người hiểu rằng 'Cục Điều tra Dân chủ (DBI)' này ra tay ngăn cản tôi tranh cử tổng thống vì họ biết tôi sẽ thắng. Cũng giống việc luận tội, việc đòi truy tố tôi là một nỗ lực đảng phái nhằm gạt tôi và đảng Cộng hòa sang một bên”, ông Trump khẳng định, theo Hill.

Cuộc bỏ phiếu diễn ra chỉ một tháng sau khi ông Trump chính thức khởi động chiến dịch tranh cử vào Nhà Trắng năm 2024. Vị cựu tổng thống dường như hy vọng rằng với tư cách ứng viên, ông sẽ có đòn bẩy để vượt qua nhiều vướng mắc pháp lý, đồng thời ngăn chặn các đối thủ tiềm năng trong cuộc bầu cử sơ bộ của đảng Cộng hòa.

Song điều này đã không thành hiện thực. Các cuộc thăm dò ban đầu cho thấy cựu tổng thống 76 tuổi không thể đảm bảo khả năng đại diện đảng vào năm 2024, vì nhiều đối thủ táo bạo đang chuẩn bị thách thức ông.

Quay lưng

Ông Trump cũng đang đối mặt với những trở ngại khác, bao gồm quyết định công khai hồ sơ thuế từ Ủy ban Tài chính và Thuế vụ Hạ viện Mỹ. Ủy ban này đã bỏ phiếu công bố hồ sơ thuế trong giai đoạn 2015-2020 của ông Trump, cũng như những khoản liên quan đến hoạt động kinh doanh của ông.

Song những bê bối pháp lý không phải lý do lớn nhất cản bước cựu tổng thống. Trên thực tế, đảng Cộng hòa ngày càng nghi ngờ khả năng giành chiến thắng của ông Trump, đặc biệt là sau kết quả thất vọng trong cuộc bầu cử giữa kỳ tháng 11. Nhiều ứng viên được ông Trump lựa chọn và hậu thuẫn đã bị đánh bại.

Những tuần đầu tiên sau khi tuyên bố tranh cử tổng thống lần ba của ông Trump kém hiệu quả đến mức một số đồng minh đang tự hỏi liệu ông có thực sự nghiêm túc với tham vọng năm 2024 của mình hay không.

Vào tháng 11, ông Trump phải đối mặt với yêu cầu xin lỗi từ đảng viên Cộng hòa vì bữa tối với Nick Fuentes - người theo chủ nghĩa thượng tôn da trắng nổi tiếng. Vài ngày sau, ông Trump kêu gọi đình chỉ Hiến pháp để lật ngược kết quả bầu cử tổng thống năm 2020.

Đến ngày 15/12, ông Trump công bố bộ sưu tập thẻ bài NFT in chân dung của ông trong nhiều trang phục khác nhau, bao gồm cả trang phục siêu anh hùng. Trước đó một ngày, ông đã úp mở về một “thông báo quan trọng”. Tuy nhiên, thông báo đáng mong chờ hóa ra là cách huy động tiền mới của vị cựu tổng thống, theo Hill.

Giờ đây, đảng Cộng hòa dường như cũng không còn sẵn lòng ủng hộ ông.

Ủy ban Quốc gia đảng Cộng hòa tuyên bố sẽ ngừng thanh toán một số hóa đơn của cựu tổng thống, sau khi ông khởi động chiến dịch tranh cử năm 2024.

Cựu Phó tổng thống Mike Pence - người đã mạnh mẽ lên án FBI sau khi cơ quan này thu giữ các tài liệu mật tại Mar-a-Lag - cũng ngầm chỉ trích sau quyết định của Ủy ban Hạ viện.

“Như tôi đã viết trong cuốn sách của mình, hành động và lời nói của cựu tổng thống vào ngày 6/1 rất liều lĩnh. Nhưng tôi không nghĩ rằng việc nhận lời khuyên tồi từ luật sư là phạm tội”, ông Pence nói với Fox News.

Trong khi đó, Thống đốc Arkansas Asa Hutchinson thừa nhận vai trò của ông Trump vào ngày 6/1/2021. “Các bằng chứng cho thấy rõ ràng cựu Tổng thống Trump phải chịu trách nhiệm về những gì đã xảy ra”, ông viết trên Twitter. Song ông cho rằng đề nghị truy tố hình sự “không hữu ích” với cuộc điều tra của Bộ Tư pháp.

Cho đến nay, chỉ một số ít nghị sĩ Quốc hội tán thành quyết định tái tranh cử của ông Trump.

Một trong số họ là Hạ nghị sĩ đảng Cộng hòa Elise Stefanik. Bà đã gọi Ủy ban Hạ viện điều tra vụ bạo loạn ngày 6/1/2021 (do đảng Dân chủ lãnh đạo) là “vi hiến và bất hợp pháp”. Bà nói rằng ông Trump có đủ vị thế để tham gia cuộc đua năm 2024.

“Tính đến nay, ứng viên duy nhất là ông Donald Trump. Và ông ấy đang giành chiến thắng đáng kể trong lĩnh vực này”, bà Stefanik nói với AP vào ngày 19/12. “Chúng ta hãy xem điều gì sẽ xảy ra. Tôi nghĩ ông (Trump) đang có vị thế tốt”.

×