Bình luận
0
Ít nhiều bị đánh giá không công bằng, song nhà khoa bảng Hoàng Hối Khanh đã sống một cuộc đời đúng nghĩa “Văn thần chí tận”, sẵn sàng chết, quyết không hàng giặc.
Dù có tài kinh bang tế thế nhưng trong hoàn cảnh đất nước gặp quá nhiều biến động: Trong dân không theo nhà Hồ, ngoài thì giặc Minh nhòm ngó nên vận xoay chuyển càn khôn mà Hoàng Hối Khanh ra sức đã tan thành mây khói.
Tuy nhiên, hành động tử tiết vì nước đã để lại cho hậu thế không chỉ một tấm gương sáng, mà còn cả những nghĩ suy chuyện thế sự – thế thời.
Hoàng Hối Khanh (1362 – 1407), quê Bái Trại, huyện Yên Định, nay là thôn Bái Trại, xã Định Tăng, Yên Định – Thanh Hoá. Ông đỗ Thái học sinh khoa thi năm Giáp Tý (1384) đời vua Trần Phế Đế.
Sách “Đại Việt sử ký toàn thư” chép rằng: “Năm Giáp Tý (1384), mùa Xuân, tháng 2, Thượng hoàng cho thi Thái học sinh ở chùa Vạn Phúc núi Tiên Du (lấy đỗ) bọn Đoàn Xuân Lôi, Hoàng Hối Khanh… 30 người. Mùa Hạ, tháng 5 cho số Thái học sinh còn lại làm Thư sử ở cung Bảo Hoà”.
Từ đó, Hoàng Hối Khanh làm quan cho nhà Trần trong vòng 16 năm, giữa bối cảnh đất nước đầy rẫy khó khăn. Năm 1385 ông được bổ chức Tri huyện Nha Nghi (Lệ Thuỷ – Quảng Bình ngày nay) trấn giữ phía Nam Đại Việt. Ông chọn Mũi Viết – vùng đất nằm giữa hai con sông Bình Giang và Ninh Giang để đóng huyện sở.
Nơi đây địa thế sông núi hiền hoà, phía trước có thành Ninh Viễn (Nhà Ngo), hướng Tây Nam có ngọn Mã Yên. Từ Mũi Viết nhìn về hướng Tây Bắc là vùng đất màu mỡ hoang vu, có khả năng khai phá lập nghiệp lâu dài. Trong vai trò thống lĩnh phương Nam nên Hoàng Hối Khanh có đặc ân được chọn khoảng 500 mẫu ruộng đất.
Ông ra Hoan Châu và Ái Châu chiêu mộ dân 12 dòng họ vào khai canh lập ấp lấy tên làng Kẻ Tiểu. Tương truyền, từ Kẻ Tiểu ban đầu ông đã tâu lên triều đình cho mở rộng toàn vùng, tổ chức các làng dưới hình thức “động vi binh, tịnh vi dân” để vừa sản xuất vừa sẵn sàng chiến đấu. Bởi vậy, ông được coi như vị Thành hoàng cả một vùng rộng lớn của huyện Lệ Thủy ngày nay.
Sau thời gian làm Tri huyện Nha Nghi, ông được cử giữ chức An phủ sứ lộ Thăng Hoa (Quảng Nam – Quảng Ngãi). Thời kỳ này nhà Trần suy vi, giặc Minh âm mưu xâm lược nước ta nên năm 1394 Hoàng Hối Khanh được điều ra làm An phủ sứ lộ Tam Đái (Yên Lạc – Vĩnh Phúc). Sau lại điều về giữ chức Phát vận sứ ty để chuẩn bị chống giặc Minh.
Năm 1400, Hồ Quý Ly tiếm ngôi nhà Trần, nhà Minh mượn cớ “phò Trần diệt Hồ” để xâm lược nước ta. Hoàng Hối Khanh ra làm quan cho nhà Hồ, được thăng chức Đồng tri Khu mật sứ (1401) để đối phó với quân xâm lược. Ông cho lập xưởng đúc rèn vũ khí, chế tạo súng thần công.
Năm 1404, để tăng cường kiểm soát nhân khẩu cho việc gọi lính, ông dâng kế sách lên Hồ Quý Ly lập hộ tịch rồi yêu cầu nhân dân kê khai, ghi tên các nam thiếu niên từ 12 tuổi trở lên, chép vào sổ bộ để thống kê trong toàn quốc.
Tự vẫn chứ không hàng giặc
Các cứ liệu lịch sử cho biết, thời này Hoàng Quảng Thành – thổ quan châu Tư Minh tâu với vua Minh Thành Tổ rằng, Lộc Châu nguyên là đất cũ của châu Tư Minh. Minh Thành Tổ sai người sang Đại Ngu đòi trả lại Lộc Châu cho châu Tư Minh nhưng Hồ Quý Ly khước từ. Năm sau vua Minh lại sai sứ thần sang đòi, Hồ Quý Ly không thể từ chối, bèn cho Hoàng Hối Khanh làm Cát đại sứ để giao đất.
Ông đành đem đất 59 thôn ở Cổ Lâu trả cho nhà Minh nhưng khi trở về, Hồ Quý Ly lại quở trách ông trả đất quá nhiều. Sau đó, những thổ quan do nhà Minh đặt ra để giữ đất mới nhượng bị Hồ Quý Ly ngầm sai người đánh thuốc độc cho chết.
Tháng 9 năm 1405, Hồ Quý Ly sai Hoàng Hối Khanh đốc suất dân phu đắp thành Đa Bang (tại huyện Ba Vì, Hà Nội ngày nay) để chống quân Minh. Tương truyền khi đắp thành Đa Bang, ông làm bài thơ có câu: Mao thiềm mệnh dã cung tiều thoán/Lão mộc thì hồ ách phủ cân (Nhà tranh đành phận nơi đun nấu/Cây cối thường khi bị búa rìu).
Nhân lúc nhà Hồ chưa ổn định, Chiêm Thành quấy rối phía Nam. Hồ Quý Ly sai Hoàng Hối Khanh làm Tuyên uý sứ trấn thủ vùng Thăng Hoa. Đến Thăng Hoa, ông chọn Đặng Tất, Phạm Thế Căng và Nguyễn Lỗ giúp việc cho mình.
Ngay khi phía Nam đang bị quấy nhiễu, nhà Minh đem quân sang đánh chiếm Đại Ngu. Cha con Hồ Quý Ly thua chạy, bị quân Minh đuổi gấp, bèn viết thư cho Hoàng Hối Khanh sai lấy một phần ba số dân di cư trước kia ở Thăng Hoa, gộp với quân lính địa phương giao cho Nguyễn Lỗ, lại phong cho người Chiêm là Chế Ma Nô Đà Nan làm Thăng Hoa quận vương để vỗ về dân Chiêm tại đây.
Tháng 6 năm 1407 cha con Hồ Quý Ly bị quân Minh bắt. Chiêm Thành nhân đó mang quân đánh chiếm lại Thăng Hoa, dân mới di cư đến tan rã bỏ chạy, Hoàng Hối Khanh không chống nổi phải rút về Hoá châu. Tình hình càng thêm rối ren, Đặng Tất theo bằng đường thủy về trước, Nguyễn Lỗ đi đường bộ về sau.
Lỗ vốn có hiềm khích với Đặng Tất, Trấn phủ sứ Thuận Hoá là Nguyễn Phong về phe với Lỗ ngăn không cho Đặng Tất vào thành. Tất đánh giết được Phong rồi sau đó cùng Lỗ giao chiến. Lỗ chạy sang Thăng Hoa đầu hàng Chiêm Thành.
Chế Ma Nô Đà Nan bị quân Chiêm giết chết, Chiêm Thành thừa thế tiến lên đánh Hoá châu, trong khi đó quân Minh sau khi bắt cha con họ Hồ cũng tiến vào bình định Hoá châu.
Phạm Thế Căng đón quân Minh ở Nghệ An xin hàng. Tướng Minh là Trương Phụ cử Đỗ Tử Trung đi dụ Hoàng Hối Khanh và Đặng Tất. Đặng Tất phải tạm hàng quân Minh để ngăn quân Chiêm bắc tiến, được Trương Phụ cho giữ chức Đại tri châu Hoá châu như cũ.
Tạm yên phía Bắc, Đặng Tất dồn sức đẩy lui được quân Chiêm. Sau đó Đặng Tất sai người tìm Hoàng Hối Khanh bàn mưu chống quân Minh. Tháng 7 năm 1407, Hoàng Hối Khanh về đến cửa Hội gặp gió to vỡ thuyền, bị thổ binh theo quân Minh bắt được. Không muốn lọt vào tay quân Minh, ông bèn tự sát ở tuổi 46. Trương Phụ đem thủ cấp của ông ra bêu ở chợ.
Ngẫm lại chuyện xưa
Về cái chết của Hoàng Hối Khanh, các tư liệu có phần khác nhau. Có sách cho rằng Đặng Tất bắt ông để nộp cho người Minh và ông đã tự vẫn. “Đại Việt sử ký toàn thư” và “Khâm định Việt sử thông giám cương mục”, ghi: Tất sai người đưa Hối Khanh về, đến cửa biển Đan Thai thì Hối Khanh tự vẫn. “Việt sử tiêu án” lại chép: Tất nghe tin người Minh đã đến Nghệ An, xin đầu hàng Trương Phụ. Phụ sai người đưa Hối Khanh về, đi đến cửa biển Đan Thai, Hối Khanh tự vẫn.
Sách “Danh nhân Bình Trị Thiên” xuất bản năm 1986 dẫn theo “Việt kiệu thư” của Lý Văn Phượng thời nhà Minh chép việc này sáng tỏ hơn: Trương Phụ chưa đánh tới Hóa châu, sai Đỗ Tử Trung đi chiêu dụ Hoàng Hối Khanh và Đặng Tất. Đặng Tất thuận ý hàng còn Hối Khanh bỏ trốn. Sau khi đánh lui quân Chiêm, Đặng Tất sai người đón Hối Khanh về bàn việc chống Minh. Đến cửa Hội thì gặp gió to, thuyền bị vỡ, Hối Khanh bị thổ dân theo quân Minh bắt.
Như vậy có thể thấy hành động bỏ trốn của Hoàng Hối Khanh chứng tỏ ông không muốn hợp tác với nhà Minh. Hành động đó bị nhà Minh cho là chống đối nên tầm nã ông để giết. Trương Phụ bêu đầu ông để dọa những người Việt trốn tránh không muốn hợp tác với quân Minh.
Cái chết của Hoàng Hối Khanh thể hiện tinh thần bất khuất của một nhà nho chân chính, chịu chết chứ không chịu nhục. Đó cũng là cái chết của lòng yêu nước không chịu khuất phục trước giặc ngoại xâm.
Tuy nhiên, một số hành động của ông lại bị một số sử gia chỉ trích, đặc biệt là việc “bỏ Trần theo Hồ”, nhưng cũng phải xét ở một khí cạnh thời thế – ngả theo nhà Hồ không có nghĩa là kẻ bất trung.
Việc Hoàng Hối Khanh thừa lệnh Hồ Quý Ly đem đất 59 thôn ở Cổ Lâu trả cho nhà Minh nhưng khi trở về lại bị quở trách “trả đất quá nhiều”, và bị một số sử gia đánh giá “dâng đất cho giặc” cũng oan uổng cho ông.
Trong tình thế đất nước ngấp nghé miệng hố chiến tranh, nếu không nhượng bộ chắc chắn chiến tranh sẽ nổ ra ngay lập tức. Việc đem đất 59 thôn trả cho nhàMinh không chỉ là tình cảnh “thế thời phải thế”, mà còn là cơ hội để có thời gian chuẩn bị lực lượng, bố phòng.
Sau khi Lê Lợi đánh đuổi quân Minh ra khỏi bờ cõi, đã truy phong Hoàng Hối Khanh làm Phong Dực bảo trung hưng, Linh phù đoan túc tôn thần. Đến đời nhà Nguyễn, khoảng năm 1845 lăng mộ và miếu thờ Hoàng Hối Khanh được xây dựng và từ đó về sau được trùng tu lại nhiều lần.
Lăng mộ ông nằm trên một khu đất gần núi An Mã, trên một khu đất tại thôn Thượng Phong, xã Phong Thủy (Lệ Thủy, Quảng Bình). Vua Thiệu Trị cũng truy phong ông làm “Đặc tấn phụ quốc, Thượng tướng quân, tặng kiệt tiết linh thông Hoàng Quận công, Tước Phong Dực bảo trung hưng, Linh phù đoan túc tôn thần”.
Tưởng nhớ công lao người khai khẩn, dân làng Thượng Phong đã lập đền thờ bên hữu ngạn sông Kiến Giang. Hàng năm cứ đến ngày mồng 6 tháng 6 âm lịch dân làng tổ chức tế lễ. Năm 1998, quần thể đền thờ và khu lăng mộ Tiến sĩ Hoàng Hối Khanh đã được công nhận di tích lịch sử cấp quốc gia.
Tiểu Long Nữ là một trong những nhân vật nữ chính nổi bật của Kim Dung, không chỉ bởi nhan sắc tuyệt trần mà còn bởi võ công thượng thừa và tính cách độc đáo.
Từ ngày 6/8, Bộ Chỉ huy quân sự (CHQS) tỉnh Quảng Ninh sắp xếp tàu quân y và 2 xuồng cơ động, triển khai tuần tra liên tục nhằm đảm bảo an toàn cho du khách tham quan và lưu trú trên Vịnh Hạ Long.
Chia sẻ
Dự kiến, ngành đường sắt sẽ triển khai đoàn tàu khách chất lượng cao trên tuyến Hà Nội - Đồng Hới (Quảng Trị) sẽ được khai trương hoạt động từ ngày 10/08/2025.
Chia sẻ
UBND TP.Đà Nẵng đã ra quyết định xử phạt vi phạm hành chính 148,5 triệu đồng Phòng khám Đa khoa quốc tế Đà Nẵng bị phát hiện sử dụng người không có bằng cấp chuyên môn giả danh bác sĩ, “vẽ bệnh” để nâng giá dịch vụ, gây thiệt hại cho nhiều khách hàng.
Chia sẻ
Vừa qua, VietinBank chính thức khởi động Hoạt động Hỗ trợ Kỹ thuật thuộc Cấu phần “Nâng cao năng lực ngân hàng xanh” trong khuôn khổ Dự án Hỗ trợ Kỹ thuật “Thúc đẩy tài chính toàn diện và tài trợ khí hậu”.
Chia sẻ
Trong lúc đang chờ khám bệnh, người đàn ông ở Nghệ An bất ngờ gục xuống, bất tỉnh. Sau 45 phút cấp cứu nghẹt thở, bệnh nhân đã được cứu sống.
Chia sẻ
Trong nhiệm kỳ mới, Đảng bộ Quân chủng Phòng không, Không quân sẽ triển khai thực hiện Đề án “Vòm Phòng không bền vững” đồng thời triển khai mua sắm, đưa vào sử dụng một số trang bị kỹ thuật hiện đại.
Chia sẻ
Chủ tịch UBND tỉnh Bắc Ninh Vương Quốc Tuấn vừa ký ban hành Chỉ thị số 03/CT-UBND về việc chấn chỉnh lề lối làm việc, tăng cường kỷ luật, kỷ cương hành chính và tích cực triển khai vận hành mô hình chính quyền địa phương 2 cấp trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh.
Chia sẻ
Văn phòng cấp tỉnh được sử dụng tối đa từ 5 đến 10 xe công, cấp xã tối đa 2 xe. Từ ngày 1/7/2025, quy định mới về tiêu chuẩn, định mức xe công chính thức có hiệu lực, điều chỉnh theo quy mô tổ chức, đặc thù địa bàn và khả năng cân đối ngân sách.
Chia sẻ
Từ tháng 8/2025, Bảo hiểm xã hội (BHXH) TP.HCM phối hợp với các ngân hàng, bưu điện hỗ trợ người hưởng lương hưu, trợ cấp BHXH cập nhật CCCD và mở tài khoản ngân hàng ngay tại các điểm chi trả. Động thái này nhằm thúc đẩy thanh toán không dùng tiền mặt và đảm bảo an toàn cho người dân.
Chia sẻ
Thương vụ chuyển nhượng "bom tấn" V.League Võ Hoàng Minh Khoa đến CLB CAHN đã đổ bể vào phút chót. Tuyển thủ Việt Nam quyết định "quay xe" để ở lại gánh vác vai trò thủ lĩnh tại Becamex TP.HCM.
Chia sẻ
Theo thông tin từ sở Y tế TP.HCM, cơ quan BHXH chưa chi trả khoản tiền vượt dự toán chi khám bệnh, chữa bệnh BHYT năm 2023 và 2024 với tổng số tiền là 2.485.705 triệu đồng.
Chia sẻ
Nông dân Gia Lai bón phân NPK công nghệ Econanomix, kết hợp kỹ thuật chăm sóc tiên tiến, giúp trồng dưa hấu đạt năng suất cao, đặc biệt độ ngọt đạt 12 Brix.
Chia sẻ
Việc Thủ tướng Thụy Điển Ulf Kristersson xác nhận, ông thường xuyên sử dụng các công cụ trí tuệ nhân tạo như ChatGPT và ứng dụng LeChat của Pháp để tìm hiểu thêm về chính sách công đã gây sự chú ý.
Chia sẻ
Sau khi chơi slime hay còn được biết đến với tên gọi "chất nhờn ma quái", bé trai 5 tuổi có sờ tay lên mặt. Chỉ khoảng 20-30 phút sau, mắt miệng trẻ bắt đầu sưng nề, kèm theo triệu chứng nôn sốt.
Chia sẻ
Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky có mức độ được ưa thích cao hơn nhiều so với Tổng thống Mỹ Donald Trump tại Mỹ, theo kết quả khảo sát của Gallup được The Telegraph công bố ngày 5/8.
Chia sẻ
Trong Bảng xếp hạng Top 10 công ty đại chúng uy tín và hiệu quả nhất Việt Nam năm 2025, HDBank giữ vị trí thứ 3 nhóm các ngân hàng niêm yết, tiếp tục ghi dấu ấn mạnh mẽ với hiệu quả kinh doanh vượt trội, năng lực quản trị vững vàng và uy tín ngày càng được củng cố trên thị trường.
Chia sẻ
Nguyên Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội nêu thực tế diễn ra hàng chục năm nay, nhiều cuộc giám sát có kết luận nhưng kết quả thực hiện rất hình thức. Cuối cùng không ai bị kỷ luật, không rõ hình thức chịu trách nhiệm như thế nào đối với những người không thực hiện hoặc thực hiện không "đến nơi đến chốn" các kết quả giám sát.
Chia sẻ
Giai đoạn hậu lãi suất cao không chỉ là thời điểm của sự hồi phục, mà còn là phép thử với mọi dòng vốn. Khi thị trường không còn chuộng “lướt sóng”, nhà đầu tư chuyển sang chiến lược phòng thủ dài hạn, tìm kiếm BĐS sở hữu giá trị thật và tiềm năng khai thác ngay. Vincom Shophouse Diamond Legacy tại lõi trung tâm phường Thành Vinh, Nghệ An đang trở thành điểm sáng được quan tâm đặc biệt.
Chia sẻ
Đối tượng Nguyễn Ngọc Anh (SN 1990, trú tại xã Ái Tử, tỉnh Quảng Trị) đã lập 1 facebook giả để lừa một người phụ nữ ở thành phố Đà Nẵng với số tiền hơn 2,2 tỷ đồng
Chia sẻ
Âm thầm nhưng mãnh liệt, trong hai thập kỷ vừa qua các tập đoàn bất động sản tư nhân Việt Nam định hình lại diện mạo hạ tầng và đô thị Việt Nam.
Chia sẻ
Lý Liên Kiệt, Thành Long và Chân Tử Đan đều được mệnh danh là "ông hoàng võ thuật" trên màn ảnh, song khả năng thực chiến của ai thực sự lợi hại nhất?
Chia sẻ
Trung Quốc đã đưa ra cảnh báo mạnh mẽ sau khi truyền thông Israel tiết lộ kế hoạch của Thủ tướng Netanyahu để tái chiếm toàn bộ Gaza với sự hậu thuẫn từ Mỹ, theo hãng tin Anadolu.
Chia sẻ
Một đường dây khai thác khoáng sản sai phép đã bị Cơ quan CSĐT, Công an TP.HCM (Phòng Cảnh sát kinh tế) phát hiện xử lý. Hơn 7.000 m³ đá bị khai thác vượt độ sâu cho phép được cung cấp ra thị trường. Số tiền thu lợi bất chính hơn 1 tỷ đồng.
Chia sẻ
Đông Á Thanh Hoá chiêu mộ tuyển thủ quốc gia Kyrgyzstan; Newcastle United nâng giá 78 triệu bảng hỏi mua Sesko; LĐBĐ Việt Nam và LĐBĐ Trung Quốc sẽ ký kết hợp tác phát triển bóng đá; Inter Miami nhận tin dữ từ Messi; Tranh tường của Lamine Yamal bị vẽ hình ảnh hài hước.
Chia sẻ
Nam diễn viên nổi tiếng một mình chăm sóc con nhỏ, hé lộ cuộc sống đầy khó khăn và bất ổn. Áp lực công việc và trách nhiệm làm cha đè nặng lên anh.
Chia sẻ
Sở Công Thương TP.HCM tiến hành kiểm tra nhiều siêu thị lớn đang phân phối sản phẩm Tick xanh trách nhiệm. So với giai đoạn đầu triển khai, các siêu thị đều nói điều bất ngờ về các sản phẩm Tick xanh.
Chia sẻ
CEO Xanh SM (GSM), ông Nguyễn Văn Thanh cho biết công ty đã đạt mốc 1 triệu chuyến xe mỗi ngày, tương đương quy mô phục vụ 30 triệu lượt hành khách mỗi tháng.
Chia sẻ
Tại bang Chiapas của Mexico, tình trạng thiếu nước sạch nghiêm trọng đã khiến nhiều người dân sử dụng Coca-Cola thay thế trong sinh hoạt.
Chia sẻ
Với hơn 13,6 tỷ USD vốn FDI thực hiện - mức cao nhất trong 5 năm và 24,09 tỷ USD vốn đăng ký – tăng 27,3% so với cùng kỳ, Việt Nam đang khẳng định vị thế là điểm đến đầu tư chiến lược tại châu Á. Bên cạnh những lĩnh vực thu hút FDI truyền thống, Chính phủ đã tăng tốc cải cách hạ tầng, thể chế và môi trường đầu tư để đón làn sóng FDI thế hệ mới, chuyển từ “thu hút đầu tư đại trà” sang chiến lược “lọc chọn nhà đầu tư tạo giá trị dài hạn”.
Chia sẻ
Trận mưa lớn chiều 5/8 đã làm nhiều tuyến đường tại phường Thủ Đức, đặc biệt là khu vực quanh chợ Thủ Đức, bị ngập sâu, tái khẳng định những thách thức về cơ sở hạ tầng thoát nước của thành phố.
Chia sẻ
Tin tức 
Thế giới 
Nhà nông 
Hội và Cuộc sống 
Đại đoàn kết dân tộc 
Kinh tế 
Thể thao 
Văn hóa - Giải trí 
Xã hội 
Bạn đọc 
Nhà đất 
Media 
Chuyển động Sài Gòn 
Pháp luật 
Dân Việt trò chuyện 
Gia đình 
Đông Tây - Kim Cổ 
Hà Nội hôm nay 
Radio Nông dân 
Doanh nghiệp 
Đăng nhập
PV (Theo Giáo Dục và Thời Đại) 
