Bình luận
0
Giáo dục Việt Nam thời phong kiến coi trọng Nho học, phụ nữ không có quyền tham gia thi cử. Tuy nhiên, bà Nguyễn Thị Duệ là ngoại lệ. Bà không chỉ là nữ tiến sĩ đầu tiên ở nước ta, mà còn là nữ trạng nguyên duy nhất trong lịch sử khoa bảng.
Nguyễn Thị Duệ - nữ trạng nguyên duy nhất trong lịch sử khoa bảng Việt Nam.
Ngày 14/3/1574, ở vùng Kiệt Đặc, huyện Chí Linh, Hải Dương, một nữ nhi ra đời. Vốn sinh ra trong một gia đình Nho học nghèo khó, Nguyễn Thị Duệ (còn gọi là Nguyễn Ngọc Toàn), hiệu Diệu Huyền sớm thể hiện sự thông minh trác việt. Duệ cũng yêu thích chữ nghĩa từ nhỏ.
Tương truyền, bà biết viết văn, làm thơ khi mới 4 tuổi. Vừa thông minh lại sở hữu nhan sắc xinh đẹp, nên khi mới chỉ hơn 10 tuổi, bà đã được nhiều gia đình quyền quý trong vùng hỏi cưới, định hôn nhưng bà không đồng ý.
Trong Đại Việt Sử Ký Toàn Thư có dẫn, năm 1592, Khi chúa Trịnh Tùng đem quân đánh chiếm Thăng Long, nhà Mạc thất thế, chạy lên Cao Bằng. Nguyễn Duệ cùng cha theo lên đây.
Năm Giáp Ngọ (1594), khi nhà Mạc mở khoa thi cử để tìm kiếm nhân tài giúp nước, thu hút nhiều sĩ tử, trong đó có bà Nguyễn Thị Duệ. Bà lấy tên Nguyễn Ngọc Du, ăn mặc giả trai đăng ký dự thi. Trong các kỳ thi Hương, Hội và Đình, bà đều đỗ đầu và trở thành trạng nguyên. Khi ấy, bà chỉ khoảng 17 - 18 tuổi.
Trong cuốn Những Người Thầy Trong Sử Việt có nhắc đến việc khi triều đình mở tiệc đãi tân khoa, Nguyễn Thị Duệ lúc ấy lấy danh là Nguyễn Du đến làm lễ đầu tiên. Thấy tân trạng mặt hoa da phấn, thân hình mảnh mai, sóng mắt long lanh, vua mới ngờ vực rồi hỏi và được biết Ngọc Du thực chất là con gái.
Cả triều đình kinh ngạc vì chuyện xưa nay chưa từng có, cho rằng đây là tội khi quân, khó thoát khỏi án chết. Tuy nhiên, vua Mạc không trừng phạt, còn tỏ ra quý trọng tài sắc của bà, cho lấy lại tên cũ, ban cho làm lễ quan trong cung dạy chữ và lễ nghi cho các cung tần, thị nữ.
Lâu ngày gặp gỡ, tiếp xúc, vua Mạc càng rung động trước nhan sắc rạng rỡ và tài hoa của nàng lễ quan Nguyễn Thị Duệ nên đưa bà vào hậu cung và tấn phong thành Tinh phi (ngụ ý bà xinh đẹp và sáng láng như vì sao sa). Bởi vậy, dân gian thường gọi bà là "bà chúa Sao Sa".
Tranh vẽ bà Nguyễn Thị Duệ. Ảnh chụp sách "Những người thầy trong sử Việt"
Năm 1625, quân Lê - Trịnh tiến lên Cao Bằng diệt nhà Mạc. Vua Mạc bị bắt đem về Thăng Long. Bà Nguyễn Thị Duệ chạy về ở ẩn tại chùa Sùng Phúc ở phía đông Cao Bằng. Bà vừa trụ trì chùa, vừa dạy học và dạy lễ nghĩa cho con em dân bản. Nhưng rồi quân Trịnh đi truy lùng tàn quân của Mạc Kính Cung đã phát hiện ra nơi bà ẩn náu. Nguyễn Thị Duệ bị bắt, giải đến trước chúa Trịnh. Nhờ tài đối đáp khiêm nhường nhưng thông minh, bà thoát tội chết, được đưa về Thăng Long và đối đãi tử tế.
Nguyễn Thị Duệ quen được hoàng hậu Trịnh Thị Ngọc Trúc (vợ vua Lê Thần Tông). Từ đấy, bà thường cùng hoàng hậu đi lễ chùa, gặp gỡ các sĩ phu có tài để hiểu rõ tình hình trong nước nhằm giúp vua. Bà được phong làm Chiêu nghi đứng trên các cung tần. Về việc này, sách Đại Nam nhất thống chí chép: "Vua Lê triệu vào dạy cung nữ, phong cho tước hiệu là Nghi Ái quan".
Nguyễn Thị Duệ khi làm quan thường dẫn nghĩa lý kinh sử, sự tích cổ kim rành mạch nên hai chúa Trịnh Tráng và Trịnh Tạc đều khen ngợi, trọng vọng. Các biểu sớ, văn bài thi Đại khoa, vua Lê, chúa Trịnh đều nhờ bà khảo duyệt.
Nhận chức Nghi Ái quan, bà được phép tham gia chấm các bài thi Hội, thi Đình và cũng góp nhiều công sức lớn trong việc khuyến học thời ấy. Bà còn cùng các bậc túc nho đến giảng dạy, ôn tập cho sĩ tử. Không chỉ vậy, bà còn xin triều đình cấp ruộng đất cho canh tác lấy hoa lợi để giúp đỡ học trò nghèo chăm chỉ, vượt khó.
Tượng thờ Bà Chúa Sao Sa - Nguyễn Thị Duệ.
Năm 70 tuổi, bà Nguyễn Thị Duệ xin trí sĩ, về quê Chí Linh dựng am Đàm Hoa. Đây vừa là nơi ở, đọc sách, tĩnh tu và được coi như một trường học của làng. Các sĩ tử trong vùng ngày ngày đến am để nghe bà giảng giải kinh nghĩa. Bà cũng được nhà Lê cấp thuế trong làng làm ngụ lộc, nhưng bà chỉ lấy một ít tiền để chi tiêu, còn lại dành hết cho việc công ích, trợ giúp người nghèo.
Bà Nguyễn Thị Duệ mất vào ngày 8/11/1654 , hưởng thọ 81 tuổi, thi hài bà được an táng ở quê nhà. Ngọn tháp xây trên mộ được gọi là "Tinh Phi cổ tháp" khắc mười chữ "Lễ Phi sinh thông tuệ, nhất kính chiếu tam vương" (Lễ phi là người thông tuệ, một gương soi chiếu ba vua).
Tinh Phi cổ tháp - Tháp mộ trạng nguyên Nguyễn Thị Duệ.
Nhớ công ơn của bà, dân làng Kiệt Đặc dựng đền thờ tôn bà làm phúc thần. Trên bức hoành có hai chữ "Hoa Am", trong có bức tượng bà và đôi câu đối "Giá khoa tiên chiếm Cao Bình bảng/ Đại bút do truyền bát cổ bi".
Tại Văn Miếu Mao Điền (Hải Dương), 637 vị tiến sĩ được thờ, trong đó có bài vị của nữ tiến sĩ duy nhất đề tên "Nghi Ái quan Nguyễn Thị Duệ".
Đền thờ Trạng nguyên Nguyễn Thị Duệ trên đỉnh đồi Mâm Xôi cạnh núi Phượng Hoàng (Chí Linh, Hải Dương).
Đình làng Kiệt Đoài có một pho tượng đẹp gọi là Vua Bà (Nguyễn Thị Duệ) và một sắc phong thờ phụng: "Chánh vương phủ, thị nội cung tần". Ngoài ra tại thôn Trung Hà - Nam Sách (đất phong của bà) có đền thờ gồm tượng và sắc phong của các triều đại phong kiến dành cho nữ Trạng nguyên duy nhất của Việt Nam.
Khi nhắc đến tham quan nổi tiếng lịch sử Trung Quốc, người ta thường nghĩ ngay đến Hòa Thân. Thế nhưng, ít ai biết rằng vẫn còn có một tên đại tham quan, số tiền tham ô được cũng chẳng hề thua kém Hòa Thân, nhưng ông ta lại thông minh hơn Hòa Thân rất nhiều. Người này chính là Dịch Khuông.
CLB Becamex TP.HCM vừa đăng tải thông điệp cảm ơn và nói lời chia tay đến 4 cầu thủ trước khi mùa giải 2025/2026 khởi tranh.
Chia sẻ
Cơ quan tình báo quân sự Ukraine đã có được các tài liệu mật nêu chi tiết về tàu ngầm hạt nhân mới nhất của Nga K-555 Knyaz Pozharsky, một phần của lớp Borei-A 955A, Cục Tình báo Chính của Bộ Quốc phòng (HUR) đưa tin vào ngày 3/8.
Chia sẻ
Đến ấp Tân Bình 2, xã Lang Minh, huyện Xuân Lộc, tỉnh Đồng Nai (nay là xã Xuân Phú, tỉnh Đồng Nai mới), rất nhiều người ấn tượng với vườn rau ngót rộng 5 hécta xanh mát trồng dưới tán cây gỗ sưa quý của gia đình ông Luyến. Ngày nào gia đình ông Luyến cũng cắt rau ngót đi bỏ mối, mang lại doanh thu tiền tỷ từ nguồn bán rau.
Chia sẻ
Thị trường tài sản số hôm nay 4/8 chứng kiến sắc xanh sau 3 ngày "đỏ lửa", trong đó rất nhiều đồng tiền điện lớn tăng mạnh.
Chia sẻ
Có khả năng Khu công nghệ cao TP.HCM (SHTP) sẽ có nhà máy sản xuất pin lưu trữ điện với tổng vốn đầu tư 850 triệu USD nếu dự án năng lượng này được chấp thuận.
Chia sẻ
Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính vừa có thư khen tấm gương dũng cảm, quyết đoán, sáng suốt cứu người trong trận lũ quét tại bản Háng Pu Xi, xã Xa Dung, tỉnh Điện Biên của Trưởng bản Mùa A Thi.
Chia sẻ
TP.HCM đang chuyển đổi xanh bền vững trên nhiều mặt từ công nghiệp, giao thông, năng lượng, quản lý đô thị, tiêu dùng đến nông nghiệp; từ đô thị đến vùng ven…
Chia sẻ
Diễn viên Chu Long Quảng nổi tiếng với vai Phật Tổ trong "Tây du ký" 1986, cuộc đời và sự nghiệp của ông gây ấn tượng sâu sắc trong lòng khán giả.
Chia sẻ
Tuần mới (từ 4-10/8) đã sang, nhiều con giáp được có vận may rực rỡ, trong đó đầu bảng là Mão, Tý, trong khi con giáp Ngọ, Hợi cần thận trọng.
Chia sẻ
Dù xã hội đã phát triển, khoảng cách nông thôn và thành thị ngày càng được thu nhỏ, tuy nhiên, vẫn có nhiều người nghèo giữa phố.
Chia sẻ
Hôm 2/8, tiền vệ Việt kiều Julien Nguyễn đã tới sân Thống Nhất để theo dõi trận đấu tập của CLB Công An TP.HCM với Trường Tươi Đồng Nai.
Chia sẻ
Theo Bộ Tư lệnh Phòng không Bắc Mỹ (NORAD), các máy bay chiến đấu của Mỹ đã được điều động để chặn một máy bay dân sự vi phạm không phận hạn chế trên câu lạc bộ golf của Tổng thống Donald Trump ở Bedminster, New Jersey, đánh dấu lần xâm nhập trái phép thứ năm vào khu vực này trong suốt cuối tuần.
Chia sẻ
Đây là một trong những hình thức cải cách hành chính đang được tỉnh Đồng Nai đẩy mạnh nhằm giúp người dân, doanh nghiệp tiết kiệm thời gian và chi phí đi lại; đồng thời, góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động của cơ quan quản lý nhà nước, sau hơn một tháng hai tỉnh Đồng Nai - Bình Phước sáp nhập.
Chia sẻ
Nam thanh niên 20 tuổi đang tập gym thì đột ngột gục xuống mất ý thức đã được nhân viên phòng tập ép tim và gọi cấp cứu 115.
Chia sẻ
Giá USD hôm nay 4/8 tại thị trường tự do giảm 100 đồng ở chiều bán ra so với cập nhật sáng qua, về mức 26.480 đồng/USD.
Chia sẻ
Điểm chuẩn ngành Sư phạm năm 2025 tiếp tục tăng, hấp dẫn thí sinh nhờ chính sách ưu đãi, lương cao và cơ hội nghề nghiệp rõ ràng.
Chia sẻ
Khi làm sổ đỏ, người dân bắt buộc phải nộp một số khoản chi phí theo quy định pháp luật. Những khoản này có thể ảnh hưởng đáng kể đến tổng chi phí cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất. Dưới đây, luật sư sẽ phân tích rõ các quy định hiện hành để người dân nắm chắc và chủ động trong quá trình thực hiện.
Chia sẻ
Trước áp lực tạo việc làm cho người lao động, TP.Đà Nẵng đã triển khai nhiều giải pháp đồng bộ, không chỉ giúp người lao động thất nghiệp tìm việc trước mắt mà còn hướng đến nâng cao chất lượng nguồn nhân lực. Những nỗ lực này đang cho thấy hiệu quả tích cực, mở ra hy vọng về một thị trường lao động ổn định và phát triển bền vững trong tương lai.
Chia sẻ
Thị trường tín chỉ carbon: Thị trường carbon đang ngày càng được nhiều quốc gia trên thế giới áp dụng như một công cụ hiệu quả để giảm phát thải khí nhà kính.
Chia sẻ
Cựu sao U19 Anh cao 1m85, từng chơi cho Man City “cập bến” V.League?; Rodrygo đồng ý đến Liverpool; Man City có cơ hội chiêu mộ Lucas Paqueta; M.U sẵn sàng bán Hojlund; Ronaldo “gây bão” trên mạng xã hội.
Chia sẻ
Thời Trung Hoa cổ đại, thê thiếp chỉ là một thứ “hàng hoá” được mua và không có tư cách gì. Giống như người hầu, họ có thể bị đánh đập, mua bán và chuyển nhượng. Tuy nhiên, một người thiếp thấp kém như vậy lại có một đặc ân mà ngay cả chính thất cũng phải ghen tị.
Chia sẻ
Từ thế giới đại dương kỳ ảo, công viên nước hoành tráng, safari hoang dã, không gian lãng mạn phong cách châu Âu đến “đại tiệc” trình diễn thị giác. Đây là chuỗi trải nghiệm “hiếm có khó tìm” giúp du khách tận hưởng trọn vẹn mọi cung bậc cảm xúc chỉ trong một hành trình khi đến Phú Quốc.
Chia sẻ
Các công dân Ukraine đã bắt đầu nổi dậy chống lại Tổng thống Ukraine Zelensky, ông Florian Philippot thủ lĩnh đảng "Những người yêu nước" ở Pháp thông báo tin này trên mạng xã hội X.
Chia sẻ
Sau 3 năm vắng bóng, Nghệ sĩ Ưu tú Hoài Linh sẽ chính thức trở lại sân khấu kịch với hai vai diễn đầy chiều sâu và cảm xúc trong dịp ra mắt Sân khấu Mới.
Chia sẻ
Được bao quanh bởi dòng Cổ Chiên, xã An Bình, tỉnh Vĩnh Long mới (trước sáp nhập 3 tỉnh Vĩnh Long, Bến Tre, Trà Vinh, xã An Bình thuộc huyện Long Hồ, tỉnh Vĩnh Long cũ), có nhiều lợi thế về khí hậu, thủy văn và thổ nhưỡng. Những năm gần đây, xã cù lao khai thác thế mạnh để phát triển chăn nuôi thủy sản, trong đó có nuôi cá công nghệ cao theo hướng hiện đại.
Chia sẻ
33 năm trong sự nghiệp của mình, chị đã trải qua 9 vị trí công việc khá quan trọng, trong đó có tới 8 lần ở vị trí CEO của các Tập đoàn lớn như Vingroup, Coca-Cola, các công ty lớn trong hệ sinh thái Vingroup như: VinCommerce, VinFast, CEO Vinsmart, CEO Vineco; Giám đốc thương mại K+, CEO Hanoimilk... Và ở đâu, chị cũng tạo ra những giá trị khác biệt.
Chia sẻ
Cây cảnh này nở hoa xanh biếc, dày đặc. Trông chúng như thể bầu trời bị xé toạc, rải lên khắp các cành cây, khiến mọi vật đều bị lu mờ, kể cả trời xanh.
Chia sẻ
Số lượng lính đào ngũ trong quân đội Ukraine đã lên tới gần 400 nghìn - nhiều quân nhân đã suy sụp tinh thần vì thái độ "như thú vật" của bộ chỉ huy, nữ nghị sĩ Ukraine Anna Skorokhod cho biết.
Chia sẻ
Giá xăng dầu hôm nay ngày 4/8, thị trường dầu thô đỏ sàn ngay trong phiên giao dịch đầu tuần.
Chia sẻ
Ngay sau khi tiếp nhận thông tin phản ánh của người dân về các trường hợp vi phạm giao thông qua số điện thoại cá nhân, Trưởng Phòng Cảnh sát giao thông, Công an TP Hà Nội đã chỉ đạo xử lý kịp.
Chia sẻ
Tin tức 
Thế giới 
Nhà nông 
Hội và Cuộc sống 
Đại đoàn kết dân tộc 
Kinh tế 
Thể thao 
Văn hóa - Giải trí 
Xã hội 
Bạn đọc 
Nhà đất 
Media 
Chuyển động Sài Gòn 
Pháp luật 
Dân Việt trò chuyện 
Gia đình 
Đông Tây - Kim Cổ 
Hà Nội hôm nay 
Radio Nông dân 
Doanh nghiệp 
Đăng nhập
Hoàng Khuông 
