Đăng nhập/ Đăng ký
| 
Bình luận
0
Chế độ khoa cử thời phong kiến ở nước ta là một chặng đường dài mười thế kỷ, khoa mở đầu là năm Ất Mão (1075) đời Lý Nhân Tông và khoa kết thúc vào năm Kỷ Mùi (1919) đời vua Nguyễn Khải Định.
Về thể lệ thi buổi đầu chưa ổn định, ở thời nhà Lý khoảng cách giữa các khoa thi thường là12 năm. Tới khoa thi Kỷ Hợi (1239) đời Trần Thái Tông, lệ thi mới được định hẳn 7 năm một kỳ. Sang nhà Lê đời Thái Tông (1435) sửa lại 6 năm một kỳ. Nhưng đến năm 1466, vua Lê Thánh Tông cho đổi lại 3 năm một kỳ. Lệ thi này được chấp nhận suốt cả thời kỳ Hậu Lê cho tới cuối Nguyễn. . .
Khoa cử thời phong kiến gồm có hai kỳ thi quan trọng bậc nhất được coi như hai cửa ải lớn đề bước tới các bậc thang quan chức đầy danh vọng của các nho sĩ. Đó là thi hương (hương thí) và thi hội (hội thí)...
Trường thi (ảnh tư liệu).
Ở nước ta khi xưa, học trò bắt đầu đi học gọi là Sơ học. Học sách Sơ học vấn tân (hỏi bến), Tam tự kinh (Kinh 3 tiếng), Tứ tự kinh (Kinh 4 tiếng), Ngũ ngôn (Văn vần 5 tiếng). Tập làm văn khi đầu làm câu đối 2 tiếng, 3 tiếng, 4 tiếng vv...biết phân biệt vần trắc, vần bằng. Về đức dục, học sinh phải lễ phép, kính trên, nhường dưới, thực hiện câu: "Tiên học lễ, hậu học văn".
Chừng 10 tuổi trở lên học Tứ thư, Ngũ kinh, học lịch sử Trung Quốc, học Chư tử cửu lưu (9 dòng tư tưởng thời cổ đại Trung Quốc); học lịch sử Việt Nam (suốt từ thời Hồng Bàng), tập làm văn, làm câu đối 7 tiếng gọi là câu đối thơ, 8 tiếng trở lên là câu đối phú và tập làm văn nghĩa,
Hình thức trường làng phần lớn là trường tư (tư thục). Thầy giáo trường làng được gọi là thầy đồ. Thầy đồ do dân tự chọn. Họ gồm những người hỏng thi, hoặc thi đỗ mà không muốn ra làm quan, người đã nghỉ việc vv... Nhà nước không đài thọ trường làng mà chỉ mở trường từ cấp huyện, phủ và tỉnh. Quan quản lý giáo dục ở huyện gọi là huấn đạo, ở phủ gọi là giáo thụ, còn danh hiệu đốc học là quan cấp tỉnh.
Buổi đầu nhà Lê năm 1428, Lê Lợi xuống chiếu cho thiên hạ mở trường đào tạo nhân tài. Ở Kinh đô có Quốc tử giám, ở địa phương thì có các phủ học, huyện học.
Quang cảnh thí sinh lều chõng làm bài thi. (ảnh tư liệu)
Nhà vua tự mình lựa chọn những người tuấn tú cho vào học tại các trường ở kinh đô. Nhà vua ra lệnh cho các quan giáo thụ, huấn đạo chọn rộng rãi con em người lương thiện cho vào học các trường phủ, huyện.
Đầu thời Lê Trung Hưng, học sinh trường huyện mỗi kỳ học phải nộp tiền 5 mạch gọi là tiền minh kinh. Loại trường này chỉ dành riêng cho học sinh đã có kiến thức khá.
Hằng năm nhà trường đều tổ chức cho học sinh thi chất lượng vào tháng 4 âm lịch gọi là khảo khóa. Khảo khóa gồm 3 kỳ, ai đậu cả 3 kỳ gọi là khóa sinh.
Để chuẩn bị cho các kỳ thi hương, các anh khóa này được miễn phu phen tạp dịch một năm và họ phải dự kỳ thi tiến ích vào tháng 11 âm lịch, nhằm kiểm tra sự tiến bộ của họ trước khi bước vào kỳ thi hương năm sau.
Trước kỳ thi hương độ 4 tháng, các anh khóa lại phải vượt qua một ki thi sát hạch nữa. Thể lệ thi sát hạch phải do quan đốc ở tỉnh duyệt. Ai không đủ điểm ở kỳ thi này, sẽ không được thi hương.
Tới kỳ thi hương nếu thực tế chất lượng học sinh khác với chất lượng khảo hạch, thí sinh không làm nổi bài, thậm chí bỏ giấy trắng thì các quan kiềm tra bị trừng phạt. Nếu có từ 5 thí sinh không đạt yêu cầu trở lên thì bị cách chức. Giáo thụ, huấn đạo có thể bị giáng mấy cấp. Hồ sơ của những người dự kỳ thi hương phải có giấy chứng thực lý lịch của địa phương và gửi về bộ Lễ trước kỳ thi một tháng. Bọn lưu manh, côn đồ tuyệt nhiên không được ghi vào danh sách này. Lệ này hồi xưa gọi là Bảo kết.
Vào thời cuối Lê những người còn ở trong quân tịch không được dự thi, con em phường chèo, phường bát cũng không được thi; triều đình nhà Nguyễn còn quy định những học sinh đang chịu tang bố và ông nội cũng không được dự thi.
Thi hương là kỳ thì của một tỉnh hoặc liên tỉnh đề chọn người vào thi hội và thi đình. Thời Lê người ta thấy có 9 trường thi: Hải Dương, Sơn Nam, Tam Giang, Kinh Bắc, An Bang, Tuyên Quang, Thanh Hóa, Nghệ An và Thuận Hóa.
Sang thời Nguyễn có 7 trường : Nghệ An; Thanh Hóa (gồm cả Ninh Bình) ; Kinh Bắc (Bắc Ninh, Bắc Giang) ; Thái Nguyên (gồm cả Cao Bằng, Lạng Sơn); Hải Dương (gồm cả Quảng Yên); Sơn Tây (gồm cả Hưng Hóa và phủ Hoài Đức); Sơn Nam. Trường Sơn Nam đặt tại làng Hiên Nam nên có tên gọi là trường Hiên Nam.
Năm 1813, Gia Long cho đặt thêm 2 trường : Quảng Đức (gồm Thừa Thiên, Quảng Bình, Quảng Trị, Quảng Ngãi, Quảng Nam, Bình Định, Phú Yên, Khánh Hòa, Gia Định...) và Thăng Long (Hà Nội) gộp thêm cả trường Kinh Bắc, Sơn Tây, Thải Nguyên và Tuyên Quang. Đến năm 1825, sau khi có tỉnh Nam Định, trường Vị Hoàng (tức Sơn Nam cũ,được gọi là trường Nam Định.
Đến năm 1831, Minh Mệnh lại cho định lại 2 trường thi ở Bắc Kỳ:
1. Trường Hà Nội gồm 10 tỉnh : Hà Nội, Sơn Tây, Bắc Ninh, Cao Bằng, Lạng Sơn, Thái Nguyên, Tuyên Quang, Hưng Hóa, Ninh Bình, Thanh Hóa.
2. Trường Nam Định gồm 4 tỉnh: Nam Định, Hưng Yên, Hải Dương, Quảng Yên.
Những người thi đỗ trong các kỳ thi hương chia làm 2 loại : Loại một có các danh hiệu Cống cử, Công sinh, Cống sĩ, Hương tiến, Hương cống. Những ông cử này sẽ được đự kỳ thi hội... Loại hai gọi là Sinh đồ không được thi hội. Người đỗ đầu kỳ thi hương được gọi là Giải nguyên hoặc đầu xứ.
Đến đời Minh Mệnh (1820-1840) đồi các danh hiệu Cống sĩ, Hương tiến thành Cử nhân và Sinh đồ thành Tú tài. Người nào đỗ tú tài hai khoa thì gọi là Tú kép, ba khoa thì gọi là Tú mền gọi tắt là ông Mền, bốn khoa thì gọi là Tú Đụp, gọi tắt là ông Đụp.
Nội dung của các kỳ thí hương được đầy. định từ đời Lê Thánh Tông như sau Kỳ một : Bài thi gồm năm đề về Tứ thư, Ngũ kinh. Kỳ hai: Bài thi hỏi về chiếu, chế, biểu. Mỗi loại một bài viết theo lối cổ thể, ngày xưa gọi là thể văn tứ lục, hay là văn biền ngẫu. Văn xuôi có hai vế, vế sáu tiếng, vế bốn tiếng đối nhau.
Kỳ ba: Làm một bài thơ và một bài phú. Thơ làm thể Đường luật, thất ngôn bát cú (bảy tiếng, tám câu); phú cũng làm theo lối cổ thề (còn gọi là Tao tuyển) quy định từ 300 tiếng trở lên. Kỳ bốn: Làm một bài văn gọi là văn sách, đề tài rút ra từ các kinh sử, tử, tập hỏi về thế vụ (ý thức về việc giúp nước cứu đời) đòi hỏi phải viết được từ 1000 tiếng trở lên.
Ngạch lấy đỗ với tỷ lệ Cống sĩ 1, Sinh đồ 10. Ví dụ: năm 1708 ngạch đỗ ở trường Sơn Nam 880 người trong đó Cống sĩ 60 và Sinh đồ 800 người. Đến năm 1774 gia ngạch cho trường Sơn Nam lấy 1100 người đỗ. Cống sĩ chỉ có 100 còn là Sinh đồ.
(Còn nữa)
Xích Bích là một trong những trận đánh nổi tiếng nhất trong thời kỳ Tam quốc, góp phần định hình thế cục “chân vạc” của 3 thế lực Ngụy – Thục – Ngô Sau này. Trong Tam quốc diễn nghĩa, người có công lớn nhất làm nên chiến thắng Xích Bích là Gia Cát Lượng.
Nhiều người cho rằng sử dụng mì chính có thể gây ảnh hưởng xấu đến sức khỏe nên chỉ sử dụng muối để nêm nếm. Quan niệm này liệu có đúng?
Chia sẻ
Radio online Nhịp sống nông thôn mới hôm nay có nội dung: Trung ương Hội Nông dân Việt Nam đã tổ chức Hội nghị công bố các quyết định về công tác cán bộ; Hội Nông dân tỉnh Cao Bằng đã tiến hành kiểm tra công tác Hội và phong trào nông dân của phường Tân Giang và Hội Nông dân thành phố Cao Bằng;...
Chia sẻ
Trên công trường các dự án giao thông trọng điểm, hàng nghìn kỹ sư, công nhân vẫn bám công trường cùng máy móc thi công dự án dịp nghỉ lễ 30/4 - 1/5.
Chia sẻ
Trên phương diện quân sự, chính trị và ngoại giao, Chiến thắng “Hà Nội-Điện Biên Phủ trên không” cuối tháng 12/1972 làm rung chuyển ý chí xâm lược, buộc đế quốc Mỹ phải ký Hiệp định Paris (ngày 27/1/1973) chấm dứt chiến tranh, lập lại hòa bình ở Việt Nam.
Chia sẻ
Xá lợi Đức Phật Thích Ca Mâu Ni về đến sân bay Tân Sơn Nhất sáng nay 2/5, lần đầu tiên xá lợi được tôn trí và chiêm bái tại Việt Nam.
Chia sẻ
Các tàu của Nga thuộc "hạm đội bóng tối" của nước này đã được đổi tên và đăng ký lại trong động thái được cho là nhằm phá vỡ lệnh trừng phạt nhằm vận chuyển khí đốt tự nhiên hóa lỏng (LNG) từ một cơ sở ở Bắc Cực, theo báo cáo.
Chia sẻ
Chợ Nà Si (xã Hát Lót, Mai Sơn, Sơn La) luôn đông đúc người qua lại mỗi độ chiều về. Nơi đây bày bán la liệt con đặc sản theo mùa, không phải nơi nào cũng có.
Chia sẻ
Theo Đề án sắp xếp, tổ chức lại đơn vị hành chính các cấp và xây dựng mô hình tổ chức chính quyền địa phương từ 1/7, cả nước không còn chính quyền cấp huyện. Vì thế nếu người dân có công việc đang được giải quyết dở ở huyện thì sẽ được chuyển cấp xã xử lý tiếp.
Chia sẻ
Bóng đá Việt Nam dù luôn đặt ra mục tiêu dài hạn nhưng lại thường chịu áp lực rất lớn bởi các thành tích trong ngắn hạn, áp lực lại thường đặc biệt lớn với đấu trường SEA Games.
Chia sẻ
Dịp nghỉ lễ 30/4-1/5 năm nay, không khó để bắt gặp hình ảnh các "búp măng non" diện quân phục hào hứng chụp ảnh lưu niệm tại các điểm tham quan, di tích lịch sử ở Hà Nội.
Chia sẻ
Thực hiện chỉ đạo của lãnh đạo Bộ Công an, Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an đã khẩn trương kiểm tra toàn bộ hồ sơ giải quyết vụ tai nạn giao thông xảy ra ngày 4/9/2024 tại ấp Vĩnh Lợi, xã Vĩnh Xuân, huyện Trà Ôn, tỉnh Vĩnh Long làm cháu Nguyễn Ngọc Bảo Trân (sinh ngày 27/7/2010, trú tại ấp Bang Chang, xã Trà Côn, huyện Trà Ôn, tỉnh Vĩnh Long) tử vong.
Chia sẻ
Biệt thự MMs002 nằm trong khu đô thị Ecopark, tỉnh Hưng Yên. Công trình nằm trong khuôn viên của đại đô thị xanh, nổi tiếng với hệ sinh thái tự nhiên đa dạng, nên ngôi nhà đã được lấy cảm hứng từ bụi tre kế bên. Một hình ảnh bình dị, nhẹ nhàng, quen thuộc của văn hoá Việt Nam.
Chia sẻ
Các mô hình nuôi con đặc sản, như nuôi cá trắm đen, nuôi con rươim trồng lúa hữu cơ ra gạo ngon gắn với thương hiệu OCOP tại 4 tỉnh đồng bằng sông Hồng là Bắc Ninh, Hải Phòng, Hải Dương, Thái Bình...đang làm giàu cho nông dân.
Chia sẻ
Nhạc sĩ Nguyễn Văn Chung thổ lộ niềm xúc động khi ca khúc "Viết tiếp câu chuyện hòa bình" tiếp tục lan tỏa mạnh mẽ trên mạng xã hội cũng như tại các sự kiện trong dịp nghỉ lễ.
Chia sẻ
Trong giai đoạn 2025 - 2027, UBND TP.Hà Nội dự kiến sẽ bỏ ra gần 2.900 tỷ đồng để thực hiện dự án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư và cải tạo chỉnh trang khu vực TOD phía đông hồ Gươm.
Chia sẻ
Trong tháng 4 Âm lịch đầy hy vọng, 3 con giáp sẽ có vận may đáng mơ ước, với những khoản tiền bất ngờ đến như ý, mang lại sự giàu có và kho báu.
Chia sẻ
Ngày 1/7/2025 tới, Nghị định số 94/2025/NĐ-CP của Chính phủ quy định về Cơ chế thử nghiệm có kiểm soát trong lĩnh vực ngân hàng chính thức có hiệu lực. Một điểm đáng chú ý trong Nghị định 94 là hoạt động cho vay ngang hàng (P2P Lending) – một lĩnh vực gây nhiều tranh cãi thời gian qua – nay được đưa vào cơ chế thử nghiệm có kiểm soát.
Chia sẻ
Công an phường Võ Thị Sáu (quận 3, TP.HCM) đã làm việc với chủ bãi giữ xe trên đường Nam Kỳ Khởi Nghĩa sau khi mạng xã hội lan truyền clip phản ánh việc thu phí gửi xe máy lên tới 100.000 đồng/lượt trong dịp người dân đến xem diễu binh, diễu hành.
Chia sẻ
Tâm điểm của vòng 21 V.League 2024/2025 sẽ là cuộc đối đầu quyết định tới cuộc đua vô địch giữa Hà Nội FC và Thép xanh Nam Định tại sân Hàng Đẫy...
Chia sẻ
Từ ngày 1/1/2025, hộ gia đình, cá nhân sẽ bị xử phạt nếu không thực hiện phân loại rác thải sinh hoạt tại nguồn theo quy định của Luật Bảo vệ môi trường 2020. Chủ trương này được kỳ vọng sẽ góp phần giảm áp lực xử lý hàng chục nghìn tấn rác thải mỗi ngày và hướng đến giải pháp quản lý bền vững, lâu dài. Tuy nhiên, thực tế tại nhiều địa phương, nhất là Hà Nội, cho thấy việc triển khai đang gặp nhiều vướng mắc về hạ tầng, thiếu đồng bộ trong thu gom, xử lý, khiến mục tiêu phân loại rác vẫn chưa thể đi vào cuộc sống một cách hiệu quả.
Chia sẻ
Thủ tướng Anh Keir Starmer và Tổng thống Pháp Emmanuel Macron đã cùng nhau tạo nên một kỳ tích đáng chú ý về nghệ thuật lãnh đạo nhà nước. Họ có thể đã ngăn chặn được một thảm họa chiến lược cấp độ đầu tiên ở Ukraine, và cùng với đó là thiệt hại không thể khắc phục được đối với uy tín của phương Tây, tờ báo Anh Telegraph nhận định.
Chia sẻ
Kỳ nghỉ lễ 30/4 và 1/5 năm nay, thời tiết ở Hà Nội thất thường, có lúc mưa, lúc thì nắng nóng nhưng không quá gắt, nhưng hàng nghìn người dân vẫn ùn ùn kéo về Vườn thú Hà Nội để vui chơi, tham quan.
Chia sẻ
Bánh tráng cuốn Tây Sơn dài 7,7m với 7 loại nhân - điểm nhấn độc đáo của ẩm thực Bình Định và nhiều món ngon đến từ Gia Lai, Sóc Trăng, Bến Tre..., mang đến nhiều trải nghiệm bất ngờ khi “lạc” vào Lễ hội Văn hóa Ẩm thực Bình Định.
Chia sẻ
Giá USD hôm nay 2/5: Trên thế giới, đồng bạc xanh phục hồi trên mốc 100, trong bối cảnh các nhà đầu tư lạc quan hơn về các thỏa thuận thuế quan giữa Mỹ và các đối tác thương mại. Thị trường tự do sáng nay tăng 10 đồng ở chiều mua và 30 đồng ở chiều bán so với cập nhật sáng qua.
Chia sẻ
Cuối mùa xuân, những cánh rừng trồng điều (đào lộn hột) với những cây điều cổ thụ lại nhuộm vàng mặt đất loại quả chín. Những vườn điều xanh ngát trải dài tít tắp từ Tây Nguyên xuống miền đồng đất đỏ Bình Phước mang đến nguồn thu nhập chính cho người dân...
Chia sẻ
Chuyên cơ quân sự của Chính phủ Ấn Độ cung rước xá lợi Đức Phật sang Việt Nam đã hạ cánh tại sân bay Tân Sơn Nhất vào sáng 2/5.
Chia sẻ
HLV Popov mang ‘nỗi lo kép’ đến các đội bóng của bầu Hiển?; PSG được đánh giá cao nhất sẽ vô địch Champions League; Haaland trở lại tập luyện; Newcastle theo đuổi Mbeumo; LĐBĐ Brazil vẫn theo đuổi HLV Ancelotti.
Chia sẻ
Vụ nghi án chồng sát hại vợ rồi tự sát xảy ra ở phường Phước Long, TP.Nha Trang, cơ quan chức năng thông tin nguyên nhân ban đầu xuất phát do mâu thuẫn trong gia đình.
Chia sẻ
Sử sách nước ta ghi nhận vị quan này là một người tài năng, đức độ. Ông xuất thân dòng dõi quý tộc, là hậu duệ của Chúa Hiền.
Chia sẻ
Trước khi sáp nhập vào tỉnh Đắk Lắk, mới đây, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Phú Yên đã ký Quyết định số 692 phê duyệt Đề án phát triển du lịch tỉnh giai đoạn 2025-2030, tầm nhìn đến năm 2050. Sau khi sáp nhập, tỉnh mới Đắk Lắk được dự báo sẽ bùng nổ các tour, tuyến du lịch.
Chia sẻ
Tin tức 
Thế giới 
Nhà nông 
Hội và Cuộc sống 
Kinh tế 
Thể thao 
Văn hóa - Giải trí 
Xã hội 
Bạn đọc 
Nhà đất 
Media 
Chuyển động Sài Gòn 
Pháp luật 
Dân Việt trò chuyện 
Gia đình 
Đông Tây - Kim Cổ 
Hà Nội hôm nay 
Radio Nông dân 
Doanh nghiệp 
PV 
