Giải quyết xung đột Ukraine: Ông Trump sẽ "đi nhẹ nhàng nhưng mang theo một cây gậy lớn"?

  Xe tăng T-72 của Nga trong Chiến tranh Ukraine. Nguồn hình ảnh: Creative Commons.

Kết thúc chiến tranh chỉ có thể xảy ra khi đề xuất thỏa thuận hoà bình được cả hai bên chấp nhận. Cả Tổng thống Nga Putin và Tổng thống Ukraine Zelensky đều phải xem bất kỳ đề xuất nào là đáp ứng nhu cầu của họ. Ngoài ra, Tổng thống Trump cũng chắc chắn không muốn phải gánh chịu bất kỳ di sản nào như cuộc rút quân thảm khốc khỏi chiến trường Afghanistan của Tổng thống Biden.

Nếu ông Trump bị coi là bỏ rơi Ukraine, uy tín của ông sẽ bị giảm sút. Do đó, đây không phải là con đường ông sẽ chọn. Ngược lại, ông đã nêu rõ một công thức thành công đó là hòa bình thông qua sức mạnh, hay nói cách khác hòa bình ở Ukraine thông qua sự khẳng định sức mạnh của Mỹ.

"Đi nhẹ nhàng nhưng mang theo một cây gậy lớn"

Triển khai sức mạnh đó có nghĩa là gửi đúng thông điệp tới ông Putin. Điều này nên diễn ra thông qua các kênh ngoại giao riêng biệt thay vì chỉ kêu gọi chung chung qua các tiêu đề bài báo. Hay nói cách khác, nghệ thuật hòa bình của ông Trump nên theo đuổi là "đi nhẹ nhàng nhưng mang theo một cây gậy lớn", Giáo sư Walter A. Haas nhận định.

Theo diễn giải của Giáo sư Walter A. Haas, trong trường hợp này, cây gậy có nghĩa là tiếp tục viễn cảnh leo thang đáng kể trong việc cung cấp vũ khí cho Ukraine. Tổng thống Trump nên đối đầu với ông Putin bằng một kế hoạch cung cấp cho Ukraine vũ khí ít nhất là đủ để cắt đứt chuỗi cung ứng cho quân đội Nga hay các mục tiêu cụ thể khác như nhắm vào an ninh của hạm đội Biển Đen của Nga. Theo Giáo sư Walter A. Haas, mối đe dọa leo thang đó có thể định hình thỏa thuận. Tuy nhiên, ông Putin khó có thể phản ứng với một mối đe dọa không mang lại cho ông điều gì. Nghệ thuật của thỏa thuận này đòi hỏi phải xác định đủ các 'chất tạo ngọt' đủ để ông Putin đồng ý. May mắn thay, một danh sách các nhượng bộ có thể được đưa ra để thuyết phục ông Putin có quyết định rút lui.

Mong muốn lịch sử của Nga về việc tiếp cận Biển Đen là động lực cơ bản đằng sau cuộc chiến. Tham vọng này có thể được giải quyết thông qua một thỏa thuận quốc tế đảm bảo cho Nga quyền đi lại không bị cản trở ở Biển Azov và Eo biển Kerch. Hơn nữa, Nga có thể được cung cấp các điều khoản thuận lợi cho đường sắt và xe tải để tiếp cận các cảng Biển Đen của Ukraine. 

Yếu tố thứ hai là nên giải quyết tình hình kinh tế tồi tệ của Nga. Về lý thuyết, chiến tranh càng kéo dài, Nga càng trở thành đối tác yếu hơn trong mối quan hệ với Trung Quốc. Sự phụ thuộc này chắc chắn sẽ không mang lại sự thoải mái cho ông Putin. Thay vào đó, một thỏa thuận chấm dứt chiến tranh có thể bao gồm, ngoài việc dỡ bỏ lệnh trừng phạt, một thỏa thuận thương mại được Mỹ điều chỉnh phù hợp với Nga sẽ là một gợi ý hợp lý.

Mặt khác, một thỏa thuận thương mại Mỹ-Nga cũng sẽ rất có lợi cho Mỹ như một phương tiện để tách Nga khỏi sự phụ thuộc và gần gũi với Trung Quốc. Ví dụ, các điều khoản có thể bảo vệ Nga khỏi các chính sách thuế quan đang chờ xử lý của chính quyền ông Trump. Áp dụng hoặc dỡ bỏ thuế quan có thể đóng vai trò là công cụ để đạt được các mục tiêu chính trị.

Cuối cùng, có một cơ hội khác để thuyết phục ông Putin đàm phán hoà bình. Tòa án Hình sự Quốc tế đã ban hành lệnh bắt giữ ông Putin vào tháng 3/2023. Ngay cả khi ông Putin coi đây chỉ là 'điều vớ vẩn', ông vẫn sẽ hoan nghênh tuyên bố từ Washington bác bỏ các quyết định của ICC. Washington thậm chí có thể cam kết thuyết phục các đồng minh hủy bỏ phán quyết đối với ông Putin và rút lại sự ủng hộ đối với ICC.

Một thỏa thuận về Ukraine sẽ không dễ dàng

Không nghi ngờ gì nữa, việc 'miễn tội' cho ông Putin như vậy sẽ là một viên thuốc đắng khó nuốt ở phương Tây. Tuy nhiên, để so sánh thì việc chấm dứt chiến tranh Ukraine còn quan trọng hơn là tưởng tượng ra viễn cảnh không thể xảy ra là đưa ông Putin ra tòa. Nếu việc đưa ra lời bác bỏ hoàn toàn tính hợp lệ của ICC có thể giúp chấm dứt chiến tranh nhanh hơn thì đó là cái giá xứng đáng phải trả.

Nói tóm lại, quyền tiếp cận Biển Đen, một thỏa thuận thương mại và việc từ chối ICC là 3 yếu tố cần phải được giải quyết chi tiết. Ngoài ra, một chiến lược để duy trì hòa bình trong tương lai phải được xây dựng, bất kể có tư cách thành viên NATO cho Ukraine hay không. 

Tuy nhiên, Tổng thống Trump đã nhiều lần bày tỏ mối quan ngại thực sự về tổn thất về con người trong chiến tranh và ông có ý định chấm dứt chiến tranh. Liệu ông Trump có thành công không?

×