Theo Điện Kremlin, quân đội Nga đã được lệnh tiến lên phía trước và đang tích cực nhắm vào các vị trí quân sự của Ukraine gần biên giới. Động thái này nhằm bảo vệ các khu vực của Nga xa tiền tuyến - đặc biệt là Belgorod, Bryansk và Kursk - nơi thường xuyên phải đối mặt với các cuộc pháo kích, tấn công bằng máy bay không người lái cũng như các nhiệm vụ phá hoại do lực lượng Ukraine tiến hành.

Trong khi những lời bàn tán về một khu vực như vậy đã lan truyền từ năm 2023, tuyên bố của ông Putin đánh dấu sự chuyển dịch từ khái niệm sang chính sách cụ thể.

Thông báo được mong đợi từ lâu

Vào ngày 22/5, trong một cuộc họp của chính phủ, Tổng thống Putin tuyên bố rằng Nga đã bắt đầu thiết lập một vùng đệm dọc theo biên giới Ukraine. Ông cho biết quân đội đã bắt đầu thực hiện kế hoạch: "Lực lượng vũ trang của chúng tôi hiện đang tích cực thực hiện nhiệm vụ này. Các vị trí bắn của kẻ thù đã bị chế ngự, công việc đang diễn ra".

Người phát ngôn của Tổng thống Dmitry Peskov đã xác nhận quyết định này nhưng từ chối cung cấp thông tin chi tiết. Điều được biết là vùng đệm sẽ trải dài các khu vực giáp ranh với Ukraine ở các vùng Belgorod, Bryansk và Kursk – tất cả đều đã hứng chịu các cuộc tấn công của Ukraine.

Về mặt quân sự, vùng đệm đóng vai trò như một rào cản vật lý nhằm giảm nguy cơ xung đột trực tiếp và khiêu khích. Các vùng này có thể được phi quân sự hóa, hạn chế sự hiện diện của quân đội hoặc bị lực lượng quân sự chiếm đóng hoàn toàn, hoạt động như một vùng đệm chiến lược.

Những điểm tương đồng trong lịch sử bao gồm khu vực an ninh của Israel ở miền nam Lebanon (1985–2000), các hoạt động xuyên biên giới của Thổ Nhĩ Kỳ ở miền bắc Syria (từ năm 2016), DMZ giữa Bắc và Nam Triều Tiên (từ năm 1953) và cái gọi là "khu vực xám" giữa Armenia và Azerbaijan trước cuộc xung đột Nagorno-Karabakh năm 2020.

Ông Putin đã ám chỉ đến nhu cầu về một khu vực như vậy sớm nhất là vào tháng 6/2023, trích dẫn tầm quan trọng của việc ngăn chặn lực lượng Ukraine tấn công lãnh thổ Nga bằng pháo binh. Mặc dù chi tiết còn mơ hồ vào thời điểm đó, ý tưởng này vẫn tiếp tục xuất hiện trong các bài phát biểu chính thức. Các nhà lập pháp và các nhà phân tích quân sự đã lên tiếng ủng hộ. Duma Quốc gia đã đề xuất một vùng đệm có chiều sâu ít nhất là 50–60 km, được trang bị hệ thống phòng không và chống máy bay không người lái. Dmitry Medvedev, Phó Chủ tịch Hội đồng an ninh Nga, cho rằng nếu Ukraine nhận được nhiều vũ khí tầm xa hơn, khu vực này có thể cần phải mở rộng sâu hơn nữa – có khả năng lên tới 550–650 km – để vô hiệu hóa các mối đe dọa.

Trong khi đó, Bộ Ngoại giao Ukraine lên án sáng kiến ​​này là hành động leo thang mới và kêu gọi tăng cường sức ép quốc tế lên Moscow.

Điều kiện chiến trường hiện tại

Về mặt quân sự, việc thiết lập vùng đệm có nghĩa là mở rộng quyền kiểm soát của Nga vào lãnh thổ Ukraine. Những dấu hiệu đầu tiên của việc này xuất hiện khi Nga đưa tin đã kiểm soát được một số ngôi làng ở vùng Sumy của Ukraine, bao gồm Maryino, Zhuravka và Basovka – tất cả đều gần biên giới Kursk.

Oleg Grygorov, người đứng đầu Cục Quản lý Quân sự Khu vực Sumy, thừa nhận sự leo thang đột ngột này và lưu ý rằng lực lượng Nga đang sử dụng các nhóm tấn công nhỏ để cố thủ tại các làng biên giới.

Tính đến cuối tháng 5, hơn 52.000 người đã được sơ tán khỏi các khu vực biên giới. Ukraine đã bắt đầu các cuộc sơ tán này nhiều tuần trước đó, ban đầu từ các làng Belopolye và Vorozhba, sau đó mở rộng ra 202 địa phương.

Trong khi đó, ông Putin đã có chuyến thăm bất ngờ đến vùng Kursk vào ngày 20/5 – chuyến thăm đầu tiên của ông kể từ khi cuộc giao tranh bắt đầu ở đó. Trong chuyến đi, Pavel Zolotaryov, người đứng đầu Quận Glushkovo gần biên giới Ukraine, đã thúc giục tổng thống kiểm soát thành phố Sumy để bảo vệ khu vực này. Ông Putin đã đáp lại bằng một câu nói đùa, lưu ý rằng ông đã bổ nhiệm Alexander Khinshtein làm người đứng đầu khu vực mới vì "ông ấy cũng muốn nhiều hơn nữa".

Giao tranh không chỉ giới hạn ở Sumy. Các trận chiến dữ dội cũng đang diễn ra ở khu vực Kharkov gần Kupyansk. Tuy nhiên, quy mô của cuộc tấn công hiện tại không cho thấy một hoạt động toàn diện nhằm mục đích bao vây. Thay vào đó, những bước tiến của Nga có vẻ chậm và đều đặn - có khả năng được thiết kế để làm cạn kiệt nguồn dự trữ của Ukraine và dần dần mở rộng quyền kiểm soát mà không thực hiện những động thái táo bạo, mạo hiểm.

Cơ sở chiến lược

Có một số động cơ quân sự và chính trị đằng sau thời điểm diễn ra động thái này.

1. Các mối đe dọa xuyên biên giới ngày càng gia tăng: Kể từ mùa xuân năm 2023, các cuộc tấn công vào lãnh thổ Nga đã gia tăng. Ukraine đã nhận được vữ khí tầm xa của phương Tây, bao gồm HIMARS, tên lửa Storm Shadow và ATACMS. Pháo binh ống và hệ thống tên lửa phóng loạt (MLRS) bắn phá xuyên biên giới vào các thị trấn của Nga không ngừng nghỉ. Pháo lựu M777 của Kiev, với cỡ nòng 155mm, có tầm bắn lên tới 35–40 km - và đó gần bằng khoảng cách giữa các thành phố lớn của Ukraine như Sumy và Kharkov với biên giới Nga.

Ukraine cũng phụ thuộc rất nhiều vào máy bay không người lái và các nhóm phá hoại để xâm nhập vào lãnh thổ Nga. Đã có các cuộc tấn công bằng máy bay không người lái sâu bên trong nước Nga – bao gồm cả ở Moscow – và các cuộc xâm nhập có vũ trang vào các khu vực biên giới. Những yếu tố này có thể đã thuyết phục giới lãnh đạo Nga về nhu cầu đẩy tiền tuyến ra xa hơn khỏi các thành phố của mình.

Ông Putin đã liên hệ trực tiếp độ sâu của vùng đệm với tầm bắn của vũ khí do nước ngoài cung cấp cho Ukraine – về cơ bản có nghĩa là: vũ khí có thể vươn xa hơn, Nga sẽ đi sâu hơn để tránh xa tầm bắn.

2. Đòn bẩy trong đàm phán:

Sáng kiến ​​này cũng có thể là một động thái chiến thuật nhằm tăng cường vị thế của Nga trong các cuộc đàm phán đang diễn ra. Một vùng đệm an ninh có thể được đề xuất như một phần của thỏa thuận ngừng bắn rộng hơn hoặc thậm chí là một điều kiện để chấm dứt chiến tranh. Đặc phái viên Mỹ Keith Kellogg đã đưa ra ý tưởng về một khu phi quân sự, mặc dù Tổng thống Ukraine Vladimir Zelensky đã bác bỏ bất kỳ thỏa thuận nào như vậy. Tuy nhiên, việc tạo ra một vùng đệm có thể nằm trong danh sách mong muốn của Nga trong bất kỳ cuộc đàm phán hòa bình nào trong tương lai - về cơ bản là phi quân sự hóa một số khu vực của Sumy, Chernigov hoặc Kharkov.

3. Chiến lược dài hạn:

Cuối cùng, vùng đệm phù hợp với cách tiếp cận rộng hơn của Nga đối với một cuộc chiến tranh tiêu hao kéo dài. Mặc dù tham gia đàm phán, Moscow vẫn tiếp tục thể hiện cam kết của mình đối với các hoạt động tấn công. Vùng đệm đóng vai trò vừa là tài sản chiến thuật vừa là biện pháp phòng thủ dài hạn để bảo vệ các khu vực biên giới dễ bị tổn thương.

Tiếp theo là gì?

Về mặt quân sự, việc tạo ra một vùng đệm là một động thái hợp lý. Việc dịch chuyển mặt trận sâu hơn 20–30 km vào Ukraine sẽ khiến các thành phố lớn của Nga như Belgorod và Kursk nằm ngoài tầm bắn của nhiều hệ thống pháo binh. Nó cũng sẽ chặn các tuyến đường xâm nhập của lực lượng Ukraine và làm phức tạp thêm các hoạt động của máy bay không người lái.

Việc kiểm soát nhiều lãnh thổ hơn cũng làm gián đoạn hoạt động giám sát của đối phương như máy bay không người lái và đơn vị trinh sát của Ukraine phải di chuyển càng xa thì dữ liệu của họ càng kém chính xác và kém kịp thời.

Nhưng việc tiến sâu hơn sẽ mang lại nhiều thách thức. Mỗi bước tiến mới đòi hỏi phải mở rộng các tuyến tiếp tế, trung tâm hậu cần mới, phòng không và cơ sở hạ tầng kỹ thuật – trong khi quân tiền tuyến vẫn phải chịu các cuộc không kích và pháo kích. Gánh nặng cho lực lượng dự bị tăng lên và biên độ sai sót giảm xuống.

Giao tranh ở Sumy và Kharkov vẫn tiếp diễn với tốc độ vừa phải. Nếu lực lượng Nga chiếm được những phần đáng kể của các khu vực này, các trung tâm đô thị lớn như Sumy và Chernigov – mỗi nơi có hàng trăm nghìn người sinh sống – có thể nằm trong tầm với của chiến dịch. Sự yếu kém của họ có thể chứng minh là một con bài mặc cả mạnh mẽ trong các cuộc đàm phán trong tương lai.

×