“Hoàn cảnh gia đình cùng những vướng víu và nỗ lực cá nhân của Lưu Đình Triều cho thấy bản thân anh cũng là một ‘nhân vật’ tiêu biểu của thế hệ đôi mươi khi đất nước chuyển sang bước ngoặt lịch sử vào năm 1975. ‘Không ai chọn cửa mà sinh ra’ là câu ông Võ Văn Kiệt hay nói những năm tháng đó. Với Lưu Đình Triều và những người cùng thế hệ với anh, có thể nói thêm: ‘Không ai chọn thời mà sinh ra’. Đó là cái thời mà cha con, anh em, bạn bè... do run rủi của số phận có thể đứng hai bên bờ chiến tuyến. Cái thời đó đã khép lại và nỗ lực của những người thiện chí là mở ra một thời kỳ mới cho sự hòa giải và hòa hợp, bởi vì vẫn nói như ông Võ Văn Kiệt: ‘Những định kiến rồi sẽ phải qua, nếu không thì cộng đồng dân tộc làm sao liền lạc, mạnh mẽ được”.

Đây là lời đề tựa của Giáo sư, tiến sĩ, nhà phê bình văn học Huỳnh Như Phương cho cuốn tự truyện Đời, có yêu tôi? của nhà báo Lưu Đình Triều.

Một người thanh niên sau sự kiện 30/4/1975 vướng về lý lịch thường là do cha mẹ, gia đình, họ hàng của anh ta làm việc cho chế độ cũ. Nhưng trong trường hợp nhà báo Lưu Đình Triều thì ngược lại, ông từng là thiếu úy quân lực VNCH, trong khi cha ông là quan chức cấp cao trong Ban tuyên huấn trung ương.

Ông có cái tên khá đặc biệt Đình Triều vì ông được sinh đúng ngày ký kết Hiệp định đình chiến Triều Tiên 27/7/1953. Một năm sau, năm 1954, một hiệp định quốc tế khác chia lìa gia đình ông là Hiệp định Geneve. Ba má ông đều là cán bộ Ban tuyên huấn xứ ủy Nam Bộ vì phải tập kết vội ra miền Bắc để nhận nhiệm vụ đã gạt nước mắt để lại hai người con mới ba tuổi và một tuổi cho bà ngoại ở Biên Hòa nuôi. Ai nấy đều tưởng thời gian chia cắt chỉ là hai năm, khi một cuộc tổng tuyển cử tự do được tổ chức trên cả hai miền vào năm 1956 sẽ thống nhất đất nước. Nào có ai ngờ thời gian chờ đợi đoàn tụ kéo dài đến 21 năm, ấy là với những người còn sống sót.

21 năm cha mẹ không được thấy con lớn lên, cũng rất hiếm thư từ qua lại vì dễ bị lộ, con thì phải khai trong lý lịch là mồ côi, sống với bà ngoại, nếu để người ta biết có cha mẹ là người bên kia thì làm gì còn tương lai. Hai chị em Lưu Đình Triều sống với bà ngoại ở Biên Hòa, rồi lên Buôn Mê Thuột sống với ông chú ruột dạy học trên đó, và lại quay lại Biên Hòa. Học hành sáng nước, Triều đỗ tú tài II, đăng ký vào Trường đại học luật khoa Sài Gòn.

Lúc nhỏ, giấy khai sinh ông khi làm lại người ta ghi nhầm năm sinh thành 1952, tức là sớm một năm, sau này mới thấy tác hại, năm 1972 “mùa hè đỏ lửa”, quân lực VNCH tổng động viên, bắt những người từ 20 tuổi trở lên đi lính. Được người ta khai sinh sớm một năm, tròn 20 tuổi, cậu sinh viên luật khoa phải giã từ bút nghiên khoác áo lính. Cổng trường Luật khoa hướng ra đường Duy Tân (này là đường Phạm Ngọc Thạch), là bối cảnh bài hát Trả lại em yêu của nhạc sĩ Phạm Duy: “Trả lại em yêu/Khung trời đại học/Con đường Duy Tân/Cây dài bóng mát...” trong tình cảnh này thật đúng với chàng sinh viên luật khoa, vì đoạn sau bài hát có viết: “Anh sẽ ra đi/Về miền cát nóng/Nơi có quê hương/Mịt mù thuốc súng... Anh sẽ ra đi/Chẳng mong ngày về”.

Nhưng đời lính của cậu sinh viên Triều không quá đỗi khắc nghiệt, không cao nguyên, không miền cát nóng, không Hạ Lào, không ở những chiến trường khốc liệt nhất. Sau một năm huấn luyện ở quân trường và một năm rưỡi đi bộ binh ở miền Tây, mắt cận, bắn không trúng nổi một viên đạn, đeo lon thiếu úy đại đội phó, bị vài vết thương nhẹ, ông xin về huấn luyện địa phương quân ở Biên Hòa đầu năm 1975. Chưa kịp huấn luyện ai thì quân giải phóng tới.

Để rồi cuối tháng 5/1975, “thầy Triều” trở thành trò của lớp học cải tạo tại Trại 8 Phú Lợi (Bình Dương). Những ngày cuối tháng 4, một người bạn đã rủ ông đi Sài Gòn tìm đường di tản, nhưng ông từ chối, “tôi quyết tâm ở lại với hy vọng được gặp, được biết mặt ba má tôi, sau 21 năm trời xa cách, dù có phải trả giá nào chăng nữa”.

Ông đã gặp lại ba mình sau ngày 30/4. Còn má? Phải mấy tháng sau đó, khi từ Trại 8 về. Trước khi đi trình diện, ông nhận thư từ ba mình: “Triều thì cứ ở Biên Hòa lo chuẩn bị cho việc đi học tập cải tạo nghe con. Khi con về, cả nhà ta sẽ có một cuộc sum họp toàn vẹn, ý nghĩa hơn". Cả nhà là bao gồm hai người con gái nữa ông bà sinh ra tại Hà Nội.

Ba tháng trôi qua, lác đác vài người được trở về, nghe nói đó là con cháu cán bộ được bảo lãnh. Với tư cách Vụ trưởng vụ báo chí Ban Tuyên huấn trung ương, ông Lưu Quý Kỳ dư sức bảo lãnh cho con trai mình ra ngay từ đầu, nhưng ông đúng là một người cộng sản chân chính, công tư phân minh, không tác động để con ông ra sớm hoặc được biệt đãi hơn trong trại, chính ông còn muốn con mình rèn luyện gian khổ để, như người ta hay nói, là “trở thành con người mới”. Ông Kỳ âm thầm theo dõi quá trình này.

“Một buổi trưa, sau giờ ăn anh quản giáo tên Lợi kêu riêng tôi ra và đưa một lá thư, nói: ‘Sáng nay, bố anh lên làm việc với trại, chúng tôi hỏi có cần gặp anh không, ông nói thôi, để anh tập trung học tập và gửi lại thư này’. Nghe thế tôi đã buồn và cầm thư chạy ra vườn rau, một mình ngồi đọc, càng đọc, tôi càng thêm tủi, giận, 21 năm không gần con, giờ ba đã vào tận đây, có cơ hội thăm con, ba lại từ chối, rồi còn viết thư ‘lên lớp’: ‘Con tội lỗi nhiều, giờ phải cố học tập, cải tạo sửa mình...’.

Tôi nghĩ lan man, nhớ tới cái thời mới lớn như con thuyền không hướng, cặp bè cặp bạn đi đánh bài, ăn cắp lặt vặt, lúc đó sao ba không ở đây mà dạy dỗ, uốn nắn tôi như cô Hạnh, chú Chiểu, chú Dũng đã tìm kiếm cháu đưa về Ban Mê Thuột chấn chỉnh kịp thời? Giận dỗi, chẳng suy nghĩ gì nữa, tôi xé toạc lá thư. Ngờ đâu anh Lợi vẫn đi theo tôi nãy giờ.

Như đọc được ý nghĩ của tôi, anh nhẹ nhàng, khuyên nhủ: ‘Đừng giận bố anh làm gì, ông thương con nên mới đến trại này tìm hiểu chuyện học tập của con, ông làm thế với anh chỉ vì mong muốn anh cũng như các học viên khác ở đây, phải tự lực học tập, sớm nên người, xé thư bố là bất hiếu đấy’. Tôi im lặng, không trả lời anh Lợi mà lầm lũi bỏ vào phòng. Chỉ đến sau này, khi được sống gần ba, tôi mới nhận ra rằng anh Lợi nói đúng, đó là một cách thương con, rèn con của riêng ba tôi”, ông Lưu Đình Triều viết trong tự truyện.

Sau sáu tháng, thiếu úy Triều được về, không phải ba ông tác động, sau này có người kể lại, không biết từ đâu mà ông Trần Bạch Đằng biết chuyện nên đã viết thư lên trại đề nghị cho Triều được về sớm. Lúc này, ba má Triều được vào công tác lâu dài ở Sài Gòn, ông Kỳ ở Ban tuyên huấn trung ương, còn vợ ông là cán bộ Đài truyền hình Việt Nam chuyển vào công tác ở Đài truyền hình TP.HCM. Gia đình đoàn tụ. Họ đón hai vị khách lớn ghé thăm, ông Tố Hữu trưởng Ban Tuyên huấn Trung ương, ông Huỳnh Văn Tiểng giám đốc Đài truyền hình thành phố, biết chuyện con ông Kỳ, đều động viên, giúp đỡ.

“Ngày hôm sau, khi đi làm về má đưa tôi một bản lý lịch, bảo kê khai liền để má đem vào đài, xong bà nói rõ: ‘Bác Tiểng bảo con ngày mốt vào đài, thử hình thử tiếng, để xem có làm phát thanh viên được không?’. Tôi ngẩn người ra. Ối trời ơi, tôi mà được lên sóng tivi sao? Từ chiều hôm sau, tôi lo chuẩn bị cho mình một bộ quần áo trông tươm tất nhất để đi thu hình thử. Bất ngờ trong lúc ăn cơm tối, ba tôi bảo: ‘Thôi con khỏi phải đi thu hình gì cả. Sáng mai ba sẽ trao đổi với con về chuyện công việc’...

Ba tôi hỏi: ‘Con thích làm gì?’. ‘Dạ, con muốn làm báo’. Ba tôi hơi nhíu mày, chắc nghĩ tôi muốn làm báo để dễ dựa hơi của ông. ‘Vì sao con thích làm báo?’. Rất hồn nhiên, tôi kể hồi đi học tôi đã yêu thích viết báo tường. Tôi cũng rất thích đọc báo, nhưng không có tiền mua, nên đi xếp báo phụ cho sạp báo gần nhà để ngày nào cũng được đọc nhiều báo. Mặt ba tôi giãn ra, nhưng giọng ông chắc nịch: ‘Con không đủ trình độ, tiêu chuẩn để làm báo, làm báo là làm chính trị và phải có vốn sống, kinh nghiệm thực tế phong phú, con chưa có gì cả’. Rồi ông chuyển giọng: ‘Là sĩ quan Sài Gòn, con ăn chơi nhiều (oan cho tôi quá!) nên theo ba giờ phải đi làm công nhân để cải tạo thêm lối sống của mình’. Tôi lí nhí dạ, dù trong bụng không đồng tình với nhận xét của ông”.

Thế là Lưu Đình Triều đi xin làm công nhân, do có trình độ học hành, Sở Thương nghiệp xếp vào tổ X1, đó là bí số dùng cho chiến dịch thực hiện cải tạo tư sản. X1 được bắt đầu từ tháng 9/1975 trên khắp 17 tỉnh thành miền nam và thành phố Sài Gòn. Những tổ công tác X1 làm công việc “kê biên tài sản” của những nhà tư sản.

“Trong đầu tôi chỉ đọng lại suy nghĩ rằng đời sao mà éo le với mình thế. Vừa đi học cải tạo ra, lại đi cải tạo người khác. Mình có hơn họ gì đâu mà cải với tạo. Nghĩ thì nghĩ thế nhưng đến ngày hôm sau thì tôi vẫn nhập cuộc với việc kiểm kê, kê biên tài sản của những hộ gia đình kinh doanh, những gia đình giàu có phải vào diện "cải tạo tư sản".

Kết thúc X1, X2, ông được điều về Xí nghiệp Sắt Tráng Men, nhưng vẫn không được làm công nhân, mà được phân làm nhân viên kế hoạch, chuyên đạp xe đi họp, và được giới thiệu vào đoàn thanh niên.

“Cả người tôi nổi đầy gai ốc khi đưa tay thề nguyện dưới lá cờ đoàn, tôi quá xúc động cùng ý tưởng: tôi đã đặt được bước chân đầu tiên của mình lên dấu chân mà ba má tôi đã đi ngày trước... Sau nhiều lần được xếp loại đoàn viên xuất sắc, tôi được chi đoàn tín nhiệm, bình chọn là đoàn viên ưu tú. Khi tình hình biên giới Việt Nam - Campuchia căng thẳng, đoàn phát động một đợt tình nguyện tòng quân, tôi cũng viết đơn.

Tôi đăng ký theo xu hướng chung của đoàn viên thanh niên lúc đó là ‘Tổ quốc gọi, thanh niên sẵn sàng’. Tuy nhiên trong thâm tâm tôi cũng nghĩ rằng, nếu trở thành bộ đội thì tôi sẽ thuận lợi trong việc xếp lại quá khứ để thanh thản hướng tới tương lai. Thế nhưng khi đến nơi trình diện, đăng ký tôi bị loại ngay từ đầu vì không đủ tiêu chuẩn”.

Năm 1979, báo Tiền phong đăng tin Trường tuyên huấn trung ương 1 tuyển lớp đại học báo chí, người đăng ký thi tuyển sinh phải là phóng viên các báo, nếu là cán bộ công nhân viên thì phải đi làm ít nhất ba năm, địa vị chính trị phải là đảng viên hoặc đoàn viên ưu tú, Lưu Đình Triều thấy mình đủ tiêu chuẩn, đăng ký đi thi. Đến hạn thông báo kết quả, không thấy giấy báo về, ngỡ là trượt. Mãi sau thông báo mới đến, thi đậu thừa đến ba điểm so với điểm chuẩn nhận đầu vào, ông làm đơn xin thôi việc, ra Hà Nội nhập học muộn hai tuần, tưởng việc nhỡ nhàng này do trục trặc thư tín, giấy báo đến muộn.

“Mãi sau này tôi mới biết việc đủ điểm đậu là một chuyện, nhưng còn được gọi vào trường học lại là một chuyện khác. Thời điểm đó, chỉ duy nhất Trường tuyên huấn trung ương 1 mới dạy và học nghề báo một cách bài bản và được xem là ‘cái nôi’ cử nhân báo chí đầu tiên. Gọi là lớp đại học vì lúc đó trường chưa phải là trường đại học. Mãi đến gần cuối năm 1990 mới công nhận là trường đại học. Kể từ đây, trường vừa là một trường Đảng trực thuộc Ban Bí thư Trung ương, đồng thời là trường đại học trong hệ thống giáo dục Việt Nam. Tôi, với lý lịch là sĩ quan VNCH, thi tuyển vào các trường đại học bình thường còn không được, nói gì đến chuyện thi vào học ở trường Đảng trung ương. Tôi được dư điểm để đậu, nhưng với trường hợp của tôi, trường neo lại, chờ ý kiến của Ban tuyên huấn trung ương - cơ quan chủ quản của trường và là nơi làm việc của ba tôi. Sau khi xem xét, Ban gửi điện cho ba tôi, lúc ấy đang đi nghỉ ở Liên Xô. Nội dung bức điện là nếu ba tôi đồng ý bảo lãnh thì tôi sẽ được vào học. Lần này cũng giống lúc ở trường cải tạo, ba không làm giấy bảo lãnh. Tuy nhiên ba lại có một câu trả lời rất đúng kiểu nhà báo: ‘Nếu con tôi đủ điểm đậu, gia đình tin rằng cháu sẽ học được’. Lòng vòng rồi chuyện của tôi được đặt lên bàn Trưởng ban Tố Hữu để ông có quyết định sau cùng. Và tác giả của câu thơ quen thuộc ‘từ ấy trong tôi bừng nắng hạ’ đã có quyết định giúp cuộc đời tôi ngập tràn ánh nắng tương lai: cho tôi nhập học”.

Lưu Đình Triều nhập học một trường có “tính Đảng” cao là một sự kiện đặc biệt, cả khóa học chung ở một hội trường lớn, tất cả mọi con mắt đều tò mò xem tay sĩ quan VNCH này thế nào, cả trường đồn đãi ông được đi học nhờ tác động của người cha. Sinh viên được chia thành bốn lớp: báo viết, báo ảnh, truyền thanh, truyền hình, ngoài các thày cô trong trường, họ còn được giảng dạy bởi các cây đa cây đề của báo chí cách mạng thời ấy như Hoàng Tùng, Thanh Đạm, Thép Mới, Trần Lâm, Đào Tùng, Hữu Thọ, Hà Đăng, Phan Quang, Trần Minh Tân, và tất nhiên là có thày Lưu Quý Kỳ.

Mấy năm học, ông đều đạt chuẩn học viên tiên tiến (một lớp chỉ có 2-3 người), nhưng không bao giờ được chính thức xướng tên xếp hạng tiên tiến. Bầu ban chấp hành chi đoàn lớp, Lưu Đình Triều được đề cử làm ủy viên, nhưng trong lớp họp lên họp xuống, có ý kiến ủng hộ: “Triều là sinh viên bị bắt lính, ngoài ý muốn. Sau ngày thống nhất, bạn đã đi học cải tạo, đi lao động, làm việc, phấn đấu trở thành đoàn viên ưu tú rồi. Giờ cũng là học viên như tất cả chúng ta, không nên phân biệt đối xử”. Nhiều ý kiến phản đối gay gắt, thuộc về các bạn đã hoặc đang là bộ đội: “Chúng tôi là lính, sĩ quan quân đội nhân dân, chúng tôi không chấp nhận một cựu sĩ quan ngụy lãnh đạo chúng tôi, dù chỉ là ở hoạt động đoàn”.

“Tranh luận bùng nổ, được một lúc, tôi cảm thấy nhức nhối quá, nên đưa tay xin phép bí thư chi bộ, chi trưởng cho tôi ra ngoài. Tôi thả bộ khoảng hơn 1 km, từ trường lên ngã tư Cầu Giấy, tìm quán cà phê. Trời tối đen, gió xào xạc. Tôi vừa đi, vừa suy nghĩ mông lung. Tôi nhớ tới lần ra công viên Tao Đàn ở TP.HCM nghe ông Võ Văn Kiệt nói chuyện. Ông nói về nỗi đau trong gia đình có người bên này, bên kia. Ông bảo vết thương chung của dân tộc đó cần được chữa lành, thay vì lại tiếp tục làm cho nó thêm rỉ máu. Thôi mình phải nghe lời ông dặn là phải cố vượt qua mặc cảm cá nhân. Nghĩ tới, nghĩ lui lung tung, nước mắt tự nhiên ứa ra”.

Rồi Lưu Đình Triều có những tin bài cộng tác đầu tay, về báo Sài Gòn giải phóng thực tập, làm cộng tác viên tờ Tuổi trẻ, đi nhiều địa phương viết bài. Ra trường, ông được Tuổi trẻ nhận vào tháng 6/1984, mong muốn vào Ban kinh tế nhưng lại được phân vào Ban văn nghệ - lối sống, có hơi buồn vì nghĩ lĩnh vực này không thời sự, không lăn xả, không “chiến đấu”. Ông còn nhập vai “chị Thu Hà” ở mục “Dành cho bạn gái” để trả lời thắc mắc của các bạn nữ về chuyện tình cảm, gia đình.

“Mãi sau này vào cuộc, mới thấm thía nhận xét của giáo sư Huỳnh Như Phương: Mặc dù không mang dấu ấn phong cách rõ nét như trong nghề văn, những người làm nghề báo cũng thường có thiên hướng cá nhân khác nhau và chính điều đó làm nên sự đa dạng của các trang báo. Có người sắc sảo ở những điều tra bóc trần những mặt trái của xã hội, có người điềm tĩnh qua những phân tích cặn kẽ quy luật phát triển của cuộc sống, lại có người say mê phát hiện và khẳng định những nhân tố mới báo hiệu tương lai... Một nền báo chí trưởng thành với công chúng đa dạng của nó thực sự cần thiết và trân trọng tất cả những thiên hướng đó”.

Sau hai năm, phóng viên Lưu Đình Triều được thăng lên chức trưởng ban văn nghệ - lối sống. Cho đến một ngày năm 1987, ông được Bí thư chi bộ mời làm việc.

“Tôi rất thắc mắc vì mình có là đảng viên đâu, té ra anh ấy thông báo Chi bộ quyết định xem xét kết nạp tôi vào Đảng. Lòng tôi vui như mở hội và cũng thầm tiếc giá như ba tôi còn sống để chứng kiến đứa con trai giờ đang đi theo con đường mà ba má gắn bó suốt đời. Trong lá đơn xin vào Đảng, tôi cũng đã đề cập đến mong muốn đi theo con đường của ba má là lý do đầu tiên trong động cơ xin vào Đảng của tôi. Chừng một tuần sau đó, bất ngờ tôi nhận được cú điện thoại từ Hà Nội gọi vào, giọng má tôi reo vui, nói như hét: ‘Con ơi sáng nay có hai anh ở chi bộ báo Tuổi trẻ đến nhà mình thẩm tra lại lý lịch, để xem xét kết nạp Đảng cho con. Trời ơi, má mừng quá, trưa nay chắc bỏ cơm luôn’. Ôi nghe sao mà thương má quá! Lần đầu tiên nhận tin tôi là sĩ quan chế độ cũ, má đã khóc mất mấy ngày liền. Hai năm vào Sài Gòn công tác sống cùng tôi, không ít lần má ôm tôi nói như khóc, khi kể chuyện phải rời bỏ hai đứa con để tập kết ra Bắc. Lòng yêu thương dành cho đứa con trai duy nhất của má giờ đây luôn gắn liền với mong ước con mình sẽ sớm trở thành một người lao động tốt để nhanh chóng làm lại cuộc đời. Chuyện tôi được thẩm tra lý lịch để xét kết nạp Đảng chính là một tín hiệu tốt cho niềm mong ước ấy”.

Chuyện thẩm tra lý lịch của Lưu Đình Triều được chi bộ làm nhanh và chẳng mấy chốc đã lên đến Thành ủy. Kết quả cũng rất nhanh, song ngoài dự tính của Tuổi trẻ và của ông. Ông không những không được kết nạp Đảng, mà còn cần phải bị... cách chức trưởng ban, chuyển ra khỏi ngành nội dung.

“Khỏi phải nói là lòng tôi đau như cắt. Trước khi tôi về báo, chuyện tôi là thiếu úy VNCH đã được khai trong lý lịch, mọi ngươi đều rõ cả. May mắn là sau khi lắng nghe nhiều chiều, Ban Biên tập đã họp và có văn bản chính thức gửi lên Thành ủy, kiến nghị cho giữ tôi làm phóng viên. Một thời gian sau sự cố này, ngồi ngẫm lại, tôi tự an ủi, động viên mình. Tốt nghiệp đại học báo chí, ra trường về Tuổi trẻ chỉ sau sáu tháng tôi đã bắt đầu làm quản lý. Dù vẫn viết nhưng xét về thực tế tôi không thể là phóng viên ‘thuần chất’. Nhờ cú hạ bệ này mà tôi mới được làm phóng viên dài hạn. Trong nghề báo, những tháng năm làm chân chạy, theo tôi luôn là tài sản, vốn quý cho nghề”.

Sau bảy năm làm phóng viên, năm 1994, Lưu Đình Triều trở làm Trưởng ban Thanh niên và Giáo dục. Năm 1997, Ban biên tập giao cho ông chức Tổng Thư ký tòa soạn, tổng quản nội dung cả tờ báo, một quyết định bất ngờ chẳng kém so với quyết định cách đó 10 năm.

“Tôi mà làm tổng thư ký tòa soạn ư? Tôi rất bất ngờ vì mình mới trở lại làm trưởng ban chỉ có ba năm và vào vai thư ký tòa soạn phụ trách mảng Thanh niên - Giáo dục chỉ tròn năm. Mà Thanh niên - Giáo dục đâu có “nóng” bằng Chính trị - Xã hội hay Kinh tế. Tôi nghĩ thế. Trong khi tòa soạn lại có hai phó tổng thư ký tòa soạn và một số thư ký tòa soạn lâu năm. Tôi lại không là đảng viên và đã từng bị cách chức, hạ lương, suýt bị văng ra khỏi ngành nội dung vì lý lịch kia mà? Hay là Ban Biên tập muốn tăng cường chất thanh niên cho Tuổi trẻ vốn là tờ báo riêng của Đoàn thanh niên thành phố? Câu hỏi tự vấn cứ loay hoay trong đầu tôi mà không tìm thấy câu trả lời chính danh. Cuối cùng tôi vẫn nhập vai mới vì nghĩ rằng 15 năm gắn bó cùng Tuổi trẻ - tính từ khi là cộng tác viên, việc vào ra, lên xuống trong nghề đều không phải do mình quyết định”.

Làm “quan báo” có điều thích thú nhưng nhà báo Lưu Đình Triều nói bản thân ông thích nhất giai đoạn làm phóng viên, nó định hình phong cách viết báo sở trường của ông là thể loại “ký chân dung” được bạn đọc nhắc nhớ.

"Một đời viết báo, tôi không thống kê được mình đã viết bao nhiêu chân dung. Nói một cách nào đó, chân dung mà tôi viết không hề có ranh giới, sự phân chia ngôi thứ trong cuộc sống. Từ những thủ khoa trong các kỳ thi đại học, những công nhân góp cho đời đôi bàn tay vàng, những nhà khoa học và doanh nhân trẻ luôn xem lòng tự trọng của sự nghiệp cao hơn danh tiếng, cho đến các học viên trong trường giáo dục lao động, các cậu bé mót rác đường phố, những thương binh không cam chịu sống cuộc đời tầm gửi, đều được tôi chọn viết với một mẫu số chung là có ước mơ vươn lên và khát khao cống hiến”.

Cuốn sách đầu tiên ông xuất bản mang tên Bật một que diêm (2009) là sự tập hợp 85 chân dung trên nhiều lãnh vực. Giáo sư Huỳnh Như Phương khi giới thiệu về cuốn sách có một đoạn nhận xét rất trúng với tác giả: “Những bài báo có tính chất biểu dương nhân tố mới của Lưu Đình Triều nằm trong một phối cảnh rộng hơn: Hoạt động khẳng định chỗ đứng của thế hệ trẻ miền Nam sau chiến tranh. Thật không có gì lạ khi một người có hoàn cảnh ‘tréo ngoe’ như Lưu Đình Triều đã ‘được chọn’ để đi sâu phản ánh và thể hiện ý chí phấn đấu của một lớp trẻ đầy tâm tư giằng xé. Ở đây, điều quan trọng là sự thấu hiểu và đồng cảm của một ngòi bút tự đặt mình ở vào vị thế của người trong cuộc”.

Nếu nói ‘tréo ngoe’ thì hoàn cảnh, dòng chảy cuộc đời nhà báo Lưu Đình Triều luôn tương thích với hai chữ này, từ lúc sinh ra, như ông tự nhận.

×