Bình luận
0
Cuốn sách “Làng Phong Lai xưa và nay” (NXB Thanh Hóa, 2022) dày 200 trang đã dựng lại một bức tranh khá toàn diện, hệ thống về quá trình hình thành và phát triển của làng từ quá khứ đến hiện tại.
Theo tục truyền, làng Phong Lai ngày nay được hình thành từ đầu triều Đinh, do một nhóm dân cư ngoài Bắc chạy loạn 12 sứ quân vào đây khai hoang lập nghiệp.
Lúc đầu có tên là trang Cổ Duệ (cổ là lâu, duệ là đời) với ý nghĩa là con cháu của những dòng họ đã sinh sống lâu đời trên đất Đại Cồ Việt. Sau này do thổ âm của địa phương gọi chệch thành Cổ Dệ (Kẻ Dệ). Cuối thời Trần vì địa thế cận lộ, cận giang, người từ các nơi về ngày một đông nên đổi tên thành thôn Thái Lai.
Năm Tự Đức thứ 14 (1861) đổi tên thành thôn Hương Lai (vì chữ Thái phạm húy chúa Nguyễn Phúc Thái). Đến năm 1910, đời vua Duy Tân tên làng được đổi sang là Phong Lai và được giữ nguyên đến ngày nay.
Cư dân Phong Lai thuở xưa sống quần tụ xung quanh đê sông Chu. Qua quá trình chuyển dịch, các hộ dân dần quần tụ trong nội đê. Đê sông Chu chạy dài từ đầu đến cuối làng uốn lượn theo hình bán nguyệt giống như tấm bình phong che chắn, tạo cho làng cảm giác ấm cúng, bình an mà trong vùng ít làng có được.
Nhà văn hóa làng Phong Lai-một làng cổ ở xã Xuân Lai, huyện Thọ Xuân, tỉnh Thanh Hóa.
Đến nay làng cổ Phong Lai có 43 họ thuộc 12 dòng, trong đó chỉ có 9 họ mới đến sinh cơ lập nghiệp sau năm 1945. Họ duy nhất ở làng Phong Lai còn giữ được bản tộc phả là họ Hoàng Viết (dòng họ có 14 thế hệ sống ở làng cho đến nay).
Dựa vào năm lập tộc phả (1915), người lập là đời thứ 8 của dòng họ mà người ta khẳng định dòng họ này đến sinh sống ở làng khoảng năm 1750 - 1780 dưới triều Lê Hiển Tông.Nhắc đến các công trình đậm chất văn hóa xưa, trong nhiều tài liệu ghi chép rất kỹ về nghè Hạ (đình làng) gồm 5 gian, có gác thượng để cất giữ đồ thờ của làng.
Xung quanh được bao bọc bằng tường xây, có nhiều cây cổ thụ, có sân rộng để dân làng sinh hoạt văn hóa trong các ngày lễ, tết theo phong tục. Không chỉ vậy, một thời gian dài sau năm 1945, đình làng còn là nơi học văn hóa. Thầy giáo được tổ chức cách mạng và dân làng cử ra để dạy học theo lời kêu gọi “diệt giặt dốt” của Chủ tịch Hồ Chí Minh.
Trong làng còn có nghè Thượng vừa thờ nhân thần, thiên thần. Tương truyền, vào thời Trần, đoạn đê làng vỡ đi vỡ lại nhiều lần. Không đầy 1.000m mà có đến mấy cái hồ do vỡ đê tạo thành. Mỗi lần có lũ là đoạn đê của làng vỡ, mùa màng mất mát, dân tình đói kém phiêu bạt khắp nơi.
Lúc bấy giờ có một đạo sĩ đi qua, nhìn thế đất này, nói: Trong làng phải có người hiến thân làm thần thì đê mới đắp được và không bị vỡ.
Lúc đó có ông đồ mù đang dạy chữ cho con cháu họ Trịnh Văn và các trẻ nhỏ trong làng đã nhận hiến thân làm thần để chống lũ. Nhớ ơn ông, dân đã lập đền thờ, người thì gọi là nghè Thượng, người lại gọi là đền thờ ông Tối.
Bia “Trùng tu Thiên Phúc tự sức kỷ điền bi” ghi công tôn tạo chùa Thiên Phúc, làng Phong Lai, (xã Xuân Lai, huyện Thọ Xuân, tỉnh Thanh Hóa) khắc năm 1849.
Trong làng cổ Phong Lai còn có chùa Thiên Phúc. Dù ở trong khuôn viên khá nhỏ, chỉ 2 sào Trung bộ và có duy nhất một nhà thờ Phật 5 gian 4 mái, cấu trúc theo kiểu đầu đao kẻ góc, nhưng dân làng còn xây bệ thờ lộ thiên, thờ đức Khổng Tử và thường được gọi là Văn chỉ hay nghè Thánh.
Giới thiệu với chúng tôi tấm bia “Trùng tu Thiên Phúc tự sức kỷ điền bi” (Khắc bia trùng tu chùa Thiên Phúc ghi sở ruộng của chùa), báu vật duy nhất của làng còn lại đến ngày nay, ông Trịnh Duy Châu, trưởng làng Phong Lai đồng thời là trưởng thôn 1, nói: Do bị đem ra làm cầu bắc qua rãnh nước nên toàn bộ chữ ở giữa bia đã bị mất, chỉ còn lại bên trái bia 5 dòng và bên phải 4 dòng, trong đó nhiều chữ rất khó đọc.
Tuy nhiên, bia cũng để lại cho người dân chúng tôi những thông tin cần thiết như người cung tiến bia đá cho làng, và thời gian khắc bia vào tháng 5/1849...
Cũng bởi xưa kia làng Phong Lai có nhiều đền, miếu và lại có tiếng linh thiêng nên việc tổ chức các lễ hội rất được coi trọng. Trước khi kết thúc năm cũ, chuẩn bị năm mới, ngày 30 tháng Chạp, làng tổ chức hội làng.
Đêm 30 tháng Chạp, làng tổ chức lễ giao thừa tại đình Trung. Hết 3 ngày tết, ngày mùng 4 tháng Giêng, làng tổ chức lễ kỵ điền (lễ hạ điền) để kính báo với trời đất mong một năm mới trời đất giao hòa, dân làng làm ăn thuận lợi, mùa màng tươi tốt...
Đến ngày mùng 7 tháng Giêng, các ngõ làm lễ khai hạ (tức lễ hạ nêu). Riêng các gia đình, từ ngày 23 tháng Chạp đến mùng 7 tháng Giêng lúc nào cũng phải giữ lửa trong bếp.
Ngoài ra, các lễ hội như Giao điệt (hội vật và tung cù); lễ Tiên hiền hay còn gọi là lễ kỵ bách tính, cúng giỗ chung những người đã khuất để họ phù hộ làng yên ổn, mạnh khỏe; lễ cầu phúc đều diễn ra trong mùa xuân. Câu nói tháng Giêng là tháng ăn chơi có thể áp dụng cho dân làng Phong Lai xưa.
Không khí rộn ràng chơi xuân ở làng Phong Lai hiện nay được người dân tổ chức đơn giản, chủ yếu trong quy mô gia đình. Một phần vì hầu hết các công trình tâm linh đã không còn, một phần bởi người dân phải đi làm ở các công ty, xí nghiệp ngay sau thời gian nghỉ tết.
Là một làng cổ nên đời sống kinh tế, văn hóa ở Phong Lai sớm phát triển hơn các làng trong khu vực. Tuy nhiên, đường học hành khoa bảng ở đây lại phát triển khá muộn, mãi đến cuối thời Lê Trung hưng, đời vua Lê Dụ tông, mới có ông Trịnh Nông đỗ hương cống khoa Canh Tý (1720) và ông là vị khai khoa của làng.
Điều này đã ghi rõ trong sách “Những nhà khoa bảng xứ Thanh” (NXB Thanh Hóa, 2011). Ngoài ra còn có Nguyễn Huy Bích đỗ hương cống khoa Quý Hợi (1743); Nguyễn Đức Bảng đỗ hương cống khoa Đinh Mão (1747); Hà Khiên Hanh, đỗ hương cống khoa Canh Ngọ (1750)...
Rất kỳ lạ là gần 150 năm ở thời Nguyễn, cả làng không có ai đỗ đạt trong các kỳ thi hương, thi hội. Đến khi thực dân Pháp đặt ách đô hộ lên đất nước ta, một số trai làng thuộc tầng lớp trung lưu hoặc giàu có tuy có theo học Quốc ngữ song trình độ cao nhất cũng chỉ tương đương với lớp 5 hiện nay. Càng về sau này, việc học càng được người dân trong làng chú ý và quan tâm hơn. Vì thế mà đến nay, ở làng, nhiều gia đình có 2 - 3 thế hệ có trình độ đại học và trên đại học...
Để giữ gìn, phát huy các giá trị lịch sử, văn hóa lâu đời, ngày 20/12/2001, làng Phong Lai thông qua hương ước làng văn hóa. Sau đúng 4 năm, năm 2005, làng đón nhận Bằng công nhận làng văn hóa cấp huyện, công bố hương ước làng văn hóa, như một sự ghi nhận, tiếp nối mạch nguồn văn hóa từ nghìn năm trước.
Xã Xuân Lai hiện có 7 thôn, được chia thành 2 làng. So với làng Canh Hoạch thì làng Phong Lai nhỏ hơn nhiều vì chỉ chiếm 2/7 thôn, song mặt bằng thu nhập của người dân khá đồng đều. Với 1.600 khẩu/900 hộ, thu nhập bình quân đạt trên 63 triệu đồng/người/năm. Có được kết quả đó là do người dân chuyển đổi từ làm nông nghiệp sang kinh doanh buôn bán.
“Tự hào với truyền thống lịch sử văn hóa của quê hương Xuân Lai nói chung, làng Phong Lai nói riêng đang quyết tâm phát triển kinh tế - xã hội, đời sống ngày một nâng cao, từ đó đáp ứng yêu cầu xây dựng tiêu chí phường trong tương lai”, ông Trịnh Bá Hiền, Chủ tịch UBND xã cho biết.
* Bài viết sử dụng tư liệu sách: Làng Phong Lai xưa và nay, NXB Thanh Hóa, 2022; Lịch sử Đảng bộ xã Xuân Lai, 1953-2023, NXB Thanh Hóa, 2023.
Hiện nay trên địa bàn Huyện Nam Đàn cũ (tỉnh Nghệ An) có một số xã thuộc vùng đồi núi bán sơn địa nông dân trồng rau ngót, như xã Nam Hưng, Nam Thái, Nam Nghĩa, Thượng Tân Lộc (trước sắp xếp đơn vị hành chính cấp xã, bỉ cấp huyện). Rau ngót trồng ở diện tích đất vườn đồi rộng, chủ yếu trồng cây ăn quả lâu năm hoặc để đất hoang, không mang lại hiệu quả khinh tế cho người dân.
Trải nghiệm xem phim “Sex Education” làm tôi nhớ lại một sự việc xảy ra cách đây 5 năm. Giá như lúc đó tôi nói lời xin lỗi sớm hơn thì mọi chuyện đã không diễn biến xấu như vậy.
Chia sẻ
Mạc Đăng Dung bắt được Lê Chiêu Tông mang về Thăng Long giam lỏng. Đến tháng 12/1526, ông bị Mạc Đăng Dung sai người giết chết, thọ 20 tuổi, ở ngôi được 6 năm. Sau này, Mạc Đăng Dung hạ sát thêm vua Lê Cung Hoàng để chính thức tiếm ngôi.
Chia sẻ
Thân là khai quốc công thần của nhà Minh, Lưu Bá Ôn có công phò tá Chu Nguyên Chương đăng cơ, bởi vậy, lời nói của ông rất có trọng lượng với hoàng đế.
Chia sẻ
Cơ quan CSĐT Công an TP.HCM đã bắt khẩn cấp đối tượng vào tiệm vàng, giật nhẫn vàng rồi bỏ chạy.
Chia sẻ
Liên quan đến vụ 3 cô gái bị hành hung trước quán karaoke, Công an tỉnh Quảng Ninh đã ra quyết định tạm giữ hình sự 6 đối tượng và khởi tố vụ án hình sự về tội “Gây rối trật tự công cộng”.
Chia sẻ
Đến 17h00 ngày 1/8, tức đúng 14 ngày trước thời điểm V.League 2025/2026 khởi tranh, CLB Quảng Nam vẫn không thực hiện bất kỳ thủ tục đăng ký tham dự giải đấu nào với Công ty Cổ phần Bóng đá chuyên nghiệp Việt Nam (VPF).
Chia sẻ
Người sinh vào 3 tháng Âm lịch này thường trải qua nhiều thử thách trong nửa đầu cuộc đời, song càng khó khăn họ càng mạnh mẽ vươn lên.
Chia sẻ
Chính phủ Đức sẽ chuyển giao thêm hai tổ hợp phòng không Patriot cho Ukraine, trong đó các thiết bị đầu tiên sẽ bắt đầu được bàn giao trong vài ngày tới, theo thông cáo báo chí từ Bộ Quốc phòng Liên bang Đức.
Chia sẻ
Ngoại trưởng Đức Johann Wadephul hôm 1/8 lên tiếng cảnh báo rằng Israel đang ngày càng bị cô lập về mặt ngoại giao do cuộc khủng hoảng nhân đạo leo thang ở Dải Gaza, cùng với làn sóng các nước trên thế giới công nhận Nhà nước Palestine.
Chia sẻ
CLB Bắc Ninh chiêu mộ hai cựu tuyển thủ ĐT Việt Nam là Nguyễn Hải Huy và Huỳnh Tuấn Linh bằng hợp đồng 1 năm. Đây là bản hợp đồng chất lượng nhất kể từ khi CLB xứ Kinh Bắc thành lập, thể hiện rõ tham vọng thăng hạng V.League 2025 dưới sự cố vấn chuyên môn của HLV Park Hang-seo.
Chia sẻ
UBND phường Đông Hòa (TP.HCM) vừa xử phạt Công ty Cổ phần Đầu tư Xây dựng SOL E&C vì hành vi sử dụng trái phép đất của đường bộ làm nơi tập kết hàng hóa, vật liệu xây dựng…
Chia sẻ
Phó Đại diện thường trực của Trung Quốc tại Liên Hợp Quốc, ông Cảnh Sảng vừa lên tiếng chỉ trích mạnh mẽ cáo buộc của Mỹ rằng, Bắc Kinh là “nhà cung cấp quan trọng nhất” hỗ trợ nỗ lực chiến tranh của Nga tại Ukraine.
Chia sẻ
Công an TP.Đà Nẵng vừa khởi tố 14 thanh thiếu niên có hành vi mang hung khí đi diễu phố, gây rối trật tự công cộng; trong số này, nhiều đối tượng từng có tiền án, tiền sự, sẵn sàng tham gia hỗn chiến khi gặp nhóm khác.
Chia sẻ
Danko Riverside đã chính thức được vinh danh ở hạng mục “Khu đô thị kiến tạo phong cách sống tốt nhất Việt Nam” tại Lễ trao giải Dot Property Vietnam Awards 2025.
Chia sẻ
Ngày 1/8, Báo Nông thôn Ngày nay/Điện tử Dân Việt cùng Hội Nông dân tỉnh Nghệ An, nhà hảo tâm đã tới những địa phương chịu thiệt hại nặng nề trong cơn lũ lịch sử vừa qua tại Nghệ An trao các phần quà giúp người dân địa phương sớm ổn định cuộc sống.
Chia sẻ
Hưởng ứng lời kêu gọi hỗ trợ đồng bào bị ảnh hưởng bởi bão số 3, TP.Đà Nẵng đã trao 1 tỷ đồng giúp người dân tỉnh Nghệ An khắc phục hậu quả mưa lũ, thể hiện tinh thần tương thân tương ái và mối quan hệ nghĩa tình giữa hai địa phương.
Chia sẻ
Lũ trên sông Mã tại Sơn La dâng cao chưa từng có, gây ngập lụt diện rộng, tàn phá nhà cửa, hoa màu, ảnh hưởng nghiêm trọng đến đời sống người dân.
Chia sẻ
Tiến Linh đầu quân cho CLB Công an TP.HCM? Biệt thự của cựu HLV Redknapp bị cướp đột nhập; HLV Amorim muốn dùng Sesko để “mở khóa” Hojlund; Julien Nguyễn tập nhờ ở Becamex TP.HCM; M.U cấm in tên Ronaldo lên áo đấu.
Chia sẻ
Tại thành phố Cảng năng động, dự án The Centric khẳng định vị thế biểu tượng thương mại - giải trí - văn hóa bằng chiến thắng đầy thuyết phục tại Giải thưởng Kiến trúc & Thiết kế Châu Á 2025 (Asia Architecture Design Awards 2025) ở hạng mục Thiết kế kiến trúc có ý tưởng xuất sắc nhất châu Á.
Chia sẻ
Nhà báo Chay Bowes đã chỉ trích tuyên bố của Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky sau khi mất thành phố Chasov Yar.
Chia sẻ
Cục Cứu hộ-Cứu nạn phối hợp Quân chủng Phòng không Không quân và Binh đoàn 18 sử dụng máy bay trực thăng và lực lượng tìm kiếm cứu nạn đường không cứu 8 người dân bị mắc kẹt, cô lập do mưa lũ tại tỉnh Sơn La.
Chia sẻ
4 con giáp này tránh theo đuổi quá mức sự giàu có phi thực tế, thay vào đó là tích lũy của cải từng bước một với cách tiếp cận nằm trong khả năng.
Chia sẻ
Quyết liệt cứu trợ, không để người dân vùng lũ đói rét. Chính quyền khẩn trương ổn định cuộc sống cho bà con. Đây là ý kiến chỉ đạo của Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà tại buổi làm việc với lãnh đạo tỉnh Điện Biên chiều 1/8.
Chia sẻ
Luật Quản lý và đầu tư vốn nhà nước tại doanh nghiệp chính thức có hiệu lực từ ngày 1/8/2025. Một trong những điểm nổi bật của luật là quy định cụ thể các hành vi bị nghiêm cấm nhằm siết chặt kỷ luật, bảo đảm hiệu quả sử dụng vốn nhà nước tại doanh nghiệp.
Chia sẻ
Chiều ngày 1/8, tại Hà Nội, Viện đào tạo, bồi dưỡng cán bộ và nghiên cứu khoa học đã tổ chức Đại hội Đảng bộ lần thứ I, nhiệm kỳ 2025-2030.
Chia sẻ
Một trợ lý cấp cao tại Quốc hội Mỹ vừa cảnh báo cuộc chiến giữa Israel và Hamas ở Gaza có thể châm ngòi cho một vụ khủng bố quy mô lớn trên đất Mỹ, tương tự sự kiện 11/9, nếu tình trạng nhân đạo tại vùng lãnh thổ này tiếp tục xấu đi, tờ The Telegraph đưa tin.
Chia sẻ
Tờ Thairath cho rằng vị trí thứ ba ở giải U23 Đông Nam Á 2025 cho thấy Thái Lan vẫn bế tắc trong tham vọng vượt tầm bóng đá khu vực.
Chia sẻ
Những ngày qua, nhiều chủ vườn trái cây y như miệt vườn miền Tây ở tỉnh Khánh Hòa liên tục đón khách đến tham quan, trải nghiệm và thưởng thức các loại quả ngon, quả đặc sản thơm ngay tại vườn.
Chia sẻ
Bộ Chính trị, Ban Bí thư giao các bộ, ban, ngành và địa phương chỉ đạo xử lý giải quyết dứt điểm chế độ, chính sách đối với các đối tượng cán bộ, công chức chịu sự tác động do sắp xếp tổ chức bộ máy trước ngày 31/8; sau thời điểm này sẽ kết thúc.
Chia sẻ
Lý Khải Hinh đã giành phần thắng trong vụ kiện với người trợ lý cũ, nhưng những thiệt hại về danh tiếng và sự nghiệp vẫn khiến nữ diễn viên 26 tuổi gặp nhiều khó khăn trên con đường trở lại giới giải trí.
Chia sẻ
Tin tức 
Thế giới 
Nhà nông 
Hội và Cuộc sống 
Đại đoàn kết dân tộc 
Kinh tế 
Thể thao 
Văn hóa - Giải trí 
Xã hội 
Bạn đọc 
Nhà đất 
Media 
Chuyển động Sài Gòn 
Pháp luật 
Dân Việt trò chuyện 
Gia đình 
Đông Tây - Kim Cổ 
Hà Nội hôm nay 
Radio Nông dân 
Doanh nghiệp 
Đăng nhập
Chi Anh 
