Khám phá chùa Địa Tạng Phi Lai ở Hà Nam (bài 1): "Tượng vàng thì Phật đất, tượng đất thì Phật vàng"

Cổ tự ngàn năm trong hình hài mới

Trò chuyện cùng PV Báo điện tử Dân Việt, Đại đức Thích Minh Quang, Trụ trì chùa Địa Tạng Phi Lai cho biết, với thông điệp mỗi lần gọi tên là một lần đánh thức bản nguyện của Bồ Tát Địa Tạng trong chính mỗi con người, biết lựa chọn cách nghĩ cho người và lối sống vì mọi người. "Đức Địa Tạng Vương Bồ Tát luôn luôn đến nơi này, cũng có thể không bao giờ đến nơi này", chính bởi lẽ đó, chùa mới có tên là Địa Tạng Phi Lai.

Chùa Địa Tạng Phi Lai có tên gọi cũ là chùa Đùng, theo lời kể của dân làng và qua những cổ vật tìm thấy trong quá trình trùng tu và xây dựng các nhà sử học, nhà nghiên cứu nhận định chùa được xây dựng từ thế kỷ thứ X.

Theo vận động biến đổi của thời gian, tàn phá của chiến tranh, kiến trúc, cảnh quan bị bào mòn, nhiều năm không được tu tạo, cây cối mọc hoang, quây kín nên chùa Đùng dường như đã bị bỏ quên và xuống cấp nghiêm trọng.

Với quan điểm hài hòa, sống gần gũi với thiên nhiên, sau hơn 5 năm trùng tu, xây dựng, sư thầy trụ trì Thích Minh Quang cùng nhân dân gần xa đã tạo nên một kiệt tác không gian thiền vị qua kiến trúc cảnh quan, hệ thống tượng thờ đặc biệt, tạo nên sự an lạc cho bất kỳ một ai đến thăm, lễ Phật tại Địa Tạng Phi Lai tự

Đại đức Thích Minh Quang chia sẻ: "Tôi về tiếp nhận chùa từ tháng 12/2015 và cũng là sư trụ trì đầu tiên của ngôi chùa này. Đây là ngôi chùa cổ nghìn năm tuổi, trải qua thăng trầm của lịch sử, chùa xuống cấp trầm trọng. Sau khi về tiếp nhận, tôi cùng nhân dân đã tu tạo, xây dựng và đổi tên chùa thành Địa Tạng Phi Lai".

Cũng theo lời kể của các cụ cao niên ở thôn Ninh Trung, chùa Đùng được xây dựng vào khoảng thế kỷ thứ X, với quy mô hơn 100 gian. Đã có khoảng thời gian vua Trần Nghệ Tông chọn chùa Đùng làm nơi ở ẩn và vua Tự Đức cũng chọn nơi này đến cầu tự. Chùa Địa Tạng Phi Lai tựa lưng vào núi, núi mang thế ngai vàng, hai bên là tả Thanh Long - hữu Bạch Hổ.

Trên lối vào chùa là 1 cây đa xòe rộng tán lá xanh, cùng tảng đá lớn đề tên Địa Tạng Phi Lai Tự. Theo lời Đại đức Thích Minh Quang, Địa Tạng là danh hiệu của một vị Bồ Tát có đại nguyện lớn lao, nguyện cứu độ và giải thoát hết cho tất cả mọi chúng sinh tội khổ rồi mới thành Phật đản.

Giống như bố cục của các ngôi chùa truyền thống, lớn nhất là tòa Tam Bảo, chùa Địa Tạng Phi Lai thờ Tứ Đại Thiên Vương ở gian đầu tiên khi bước vào Tam Bảo. 

Quay về với chân phương, mộc mạc, gần thiên nhiên

Bên trong gian thờ Tam Bảo nổi bật với 4 bức tượng chính, đó là, tượng Bồ Tát Địa Tạng ngự phía trước, phía sau ngự trên tòa sen cao hơn là tượng Đức Phật Thích Ca, hai bên là tượng ngài A Nan và Ca Diếp, 2 trong số 10 đại đệ tử của Đức Phật.

Sự khác biệt nằm ở hệ thống tượng thờ bên trong được tạc bằng gốm không nung và có sắc diện gần gũi với khuôn mặt của người Việt. 

Theo chia sẻ của Đại đức Thích Minh Quang, ban đầu cũng có ý định làm tượng bằng gỗ, bằng đồng nhưng khi nhớ lại trong dân gian từng có câu: "Tượng vàng thì Phật đất, tượng đất thì Phật vàng". 

Đại đức Thích Minh Quang nói tiếp, tượng có bằng gỗ, bằng đồng hay bằng đất thì cũng chỉ để thờ, để lễ cái giả tìm về cái thật - lễ Phật giả để tìm về Phật thật ở trong mình. Chính bởi vậy, nhà chùa đã lựa chọn tạc tượng bằng chất liệu từ gốm không nung để tạo cảm giác chân phương, mộc mạc, gần gũi.

"Bên dưới tòa sen, nơi bệ ngồi Đức Phật có dát một chút vàng trên mặt với thông điệp vàng, bạc chỉ là thứ lót ngồi với những bậc đã giác ngộ" -  Đại đức Thích Minh Quang chia sẻ.

Chùa có gần 20 điểm dừng chân khác nhau trên con đường lên tới đỉnh núi

Theo chân sư thầy Thích Đức Thiện, PV Báo điện tử Dân Việt có cơ hội được đến các điểm dừng chân khác nhau của chùa Địa Tạng Phi Lai. Hiện, chùa có gần 20 điểm dừng chân khác nhau trên con đường lên tới đỉnh núi.

"Các vườn thiền có thể là trải đá trắng, có vườn thiền là thảm cỏ xanh rì, có vườn thiền lại là những viên gạch cổ khắc họa tiết rồng thời Lý. Bên cạnh đó còn có những không gian thưởng trà, nằm võng, ghế đã để ngắm toàn bộ không gian chùa từ trên cao" - sư thầy Thích Đức Thiện chia sẻ và cho biết, tại khuôn viên chùa có nhiều vườn trái cây và vườn hoa khác nhau xung quanh các dãy núi.

Theo chia sẻ của sư thầy Thích Đức Thiện, nơi đây còn có các loại cây dùng làm thuốc chữa bệnh, thảo dược để tắm, rau rừng để ăn lẩu…Chúng được chăm sóc và cả tạo thường xuyên bởi các sư và các người dân trong thôn. Tại chân núi, chùa có xây dựng một nhà trồng nấm khoảng 20m2 để cung cấp lương thực sạch cho các bữa lẩu chay hoặc để làm ruốc.

Điều đặc biệt, trong tất cả các căn nhà dừng chân thì đều được chát bằng bùn trộn với rơm khô. Đây là một trong những điểm đặc sắc, tạo không gian mát mẻ, gần gũi với thiên nhiên, hòa mình vào cây cỏ, núi rừng.

×