Thủ tục đầu tư làm nhà ở xã hội phức tạp, khiến nguồn cung hạn chế

Theo thống kê của Bộ Xây dựng về Đề án đầu tư xây dựng ít nhất 1 triệu căn nhà ở xã hội giai đoạn 2021 - 2030, lũy kế đến nay đã thực hiện triển khai trên địa bàn cả nước 657 dự án với quy mô 597.152 căn.

Trong đó, mới có 103 dự án hoàn thành với quy mô 66.755 căn. Ngoài ra, có 140 dự án đã khởi công xây dựng với quy mô 124.352 căn, 414 dự án đã được chấp thuận chủ trương đầu tư với quy mô 406.045 căn. 

Theo ông Nguyễn Văn Đính, Chủ tịch Hội Môi giới Bất động sản Việt Nam cho rằng, sau hàng loạt chính sách, chỉ đạo, hỗ trợ và cam kết, kết quả triển khai vẫn cách xa mục tiêu đề ra, Cụ thể, quá trình triển khai thực hiện chính sách về nhà ở xã hội vẫn còn bộc lộ một số tồn tại, hạn chế chưa được khắc phục, giải quyết.

Trong đó, thủ tục đầu tư và lựa chọn chủ đầu tư nhà ở xã hội còn phức tạp. Các thủ tục chấp thuận chủ đầu tư, triển khai dự án nhà ở xã hội không khác biệt nhiều so với dự án nhà ở thương mại, thậm chí còn phức tạp hơn, bị “soi xét” kỹ hơn do phải trải qua các bước thẩm định đặc thù như: phê duyệt giá bán, xét duyệt đối tượng thụ hưởng.

Đồng thời cũng chưa có cơ chế ưu tiên, rút gọn thủ tục hoặc chỉ định thầu phù hợp để thu hút doanh nghiệp tham gia. Trong khi lợi nhuận thấp, dẫn đến chủ đầu tư không mặn mà tham gia phát triển.

Ông Đính cho rằng, về thủ tục đầu tư và lựa chọn chủ đầu tư, để khuyến khích doanh nghiệp tham gia, cần rút gọn quy trình chấp thuận đầu tư, đơn giản hóa thủ tục lựa chọn chủ đầu tư bằng cơ chế chỉ định thầu minh bạch, công khai.

"Quy định điều kiện lựa chọn chủ đầu tư, cũng giảm thiểu ở mức phù hợp nhất, như điều kiện kinh doanh, năng lực, nguồn vốn và kinh nghiệm thực hiện. Áp dụng hậu kiểm thay vì tiền kiểm đối với một số nội dung không cốt lõi, cắt giảm các thủ tục chồng chéo, kéo dài thời gian phê duyệt dự án", ông Đính nhận định.

Giảm thủ tục làm nhà ở xã hội, tháo gỡ "điểm nghẽn" cho doanh nghiệp

Dự thảo Nghị quyết thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển nhà ở xã hội được Chính phủ đề xuất Quốc hội xem xét, thông qua tại kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV theo quy trình rút gọn để sớm đưa chính sách vào thực tiễn.

Trong đó, điểm nổi bật trong dự thảo là cơ chế cho phép cắt giảm tới 70% thời gian thực hiện thủ tục đầu tư đối với dự án nhà ở xã hội. Đây cũng là một trong những nội dung thu hút sự quan tâm lớn của xã hội, kỳ vọng gỡ “điểm nghẽn” trong phát triển phân khúc nhà ở cho người thu nhập thấp, công nhân.

Cụ thể, đối với các dự án nhà ở xã hội không sử dụng vốn đầu tư công, Chính phủ kiến nghị, giao UBND cấp tỉnh chấp thuận chủ trương đầu tư, đồng thời giao thẳng chủ đầu tư mà không cần thông qua hình thức đấu thầu. Nếu thực hiện cơ chế đặc thù này thì sẽ rút ngắn được khoảng 200 ngày so với quy định hiện hành.

Khi đó, nhà đầu tư được xem xét giao dự án phải đáp ứng các điều kiện như: là doanh nghiệp hoặc hợp tác xã có chức năng kinh doanh bất động sản; đảm bảo tỷ lệ dư nợ tín dụng, dư nợ trái phiếu doanh nghiệp trên vốn chủ sở hữu theo quy định; có vốn chủ sở hữu tối thiểu 20% tổng mức đầu tư đối với dự án dưới 20ha, và tối thiểu 15% đối với dự án từ 20ha trở lên.

Trường hợp doanh nghiệp thực hiện đồng thời nhiều dự án thì cũng phải đảm bảo đủ vốn chủ sở hữu để phân bổ theo đúng tỷ lệ yêu cầu. Nếu có nhiều nhà đầu tư đạt điều kiện, việc lựa chọn sẽ dựa trên kinh nghiệm triển khai dự án, năng lực tài chính và thời điểm nộp hồ sơ…

Nhiều chuyên gia đánh giá, nội dung giảm bớt thủ tục hành chính trong Nghị quyết là phù hợp với thực tế, nhất là bối cảnh nguồn cung nhà ở xã hội vẫn còn chậm, chưa đáp ứng được các nhu cầu của xã hội.

Ông Nguyễn Hữu Cường, Chủ tịch CLB Bất động sản Hà Nội cho rằng, việc phát triển nhà ở xã hội thời gian qua đã có nhiều cải thiện nhờ sự quan tâm đặc biệt của Đảng và Chính phủ thông qua việc ban hành các chính sách hỗ trợ, song vẫn còn những thách thức. Nguyên nhân là do cơ chế chính sách đã có nhưng vấn đề thực thi kém hiệu quả.

"Có không ít trường hợp các chủ đầu tư mất 2 - 3 năm chưa xong một bộ hồ sơ làm nhà ở xã hội, do việc xử lý các thủ tục của cơ quan quản lý Nhà nước kéo dài. Có trường hợp nhà đầu tư đã làm xong dự án, tuy nhiên, hạng mục điện, đường, trường, trạm nhằm phục vụ cư dân thuộc trách nhiệm của địa phương, Nhà nước vẫn chưa hoàn thiện", ông Cường chia sẻ.

Một số chuyên gia cho rằng, hệ thống các thủ tục hành chính đang bị thừa rất nhiều khâu, còn bị chồng chéo giữa các cơ quan, đã gây tốn nhiều thời gian cho các doanh nghiệp, nhiều dự án có thể phải mất từ 2 - 3 năm mới hoàn tất các thủ tục đầu tư, đất đai, xây dựng, cấp giấy phép,...

Theo ông Nguyễn Văn Đính, việc rút ngắn thời gian thực hiện thủ tục đầu tư nhà ở xã hội là hoàn toàn cần thiết, góp phần đẩy nhanh tiến độ triển khai các dự án, khắc phục được các điểm nghẽn về thủ tục hành chính cho các doanh nghiệp.

"Nếu Nghị quyết được Quốc hội thông qua, thủ tục hành chính giảm bớt giúp các dự án triển khai nhanh và nhiều hơn, nguồn cung ra thị trường dồi dào hơn. Người mua nhà sẽ có nhiều cơ hội tiếp cận hơn, thay vì phải chen chân từng suất mua như trước", ông Đính nhấn mạnh.

Tuy nhiên, ông Đính cũng đề xuất, cơ chế giám sát phải được thực hiện chặt chẽ. Việc chủ đầu tư được rút gọn thủ tục triển khai nhanh các dự án nhưng cũng phải đảm bảo năng lực để sản phẩm đầu ra chất lượng, đúng tiến độ. Quản lý, giám sát thế nào để khi doanh nghiệp triển khai dự án đúng với tinh thần" rút ngắn thủ tục nhưng không hạ chuẩn chất lượng".

×