Thuỷ Phạm là bút danh của nhà báo Phạm Thị Thu Thuỷ chuyên viết về mảng văn hoá văn nghệ, từng giữ chức Phó Tổng biên tập báo Thể thao - Văn hóa của Thông tấn xã Việt Nam. Nhưng ở cuốn sách đầu tay này của mình Thuỷ Phạm lại viết về chuyện… lái xe hơi.

"Nếu con đường của bạn chỉ gói trong thành phố, đại lộ chính là từ nhà đến cơ quan, thì tiền mua xe để tiết kiệm có dư đi taxi, khỏi cần nghĩ. Còn nếu đã mua xe hơi, những cỗ máy có khả năng tăng tốc từ vị trí xuất phát lên đến 100km/h chỉ tính bằng giây, phút, thì "bán kính cuộc đời" không còn là vài cây số, vài chục cây số, mà là hàng trăm, hàng ngàn, hàng chục ngàn cây số…"

Bạn có thích lái xe cùng tôi không? Đó là lời mời gọi rủ rê cầm vô lăng của Thuỷ Phạm, người mà ngay khi đã trở thành nhà báo phải xuôi ngược nhiều nơi trên nhiều ngả đường khác nhau để tác nghiệp vẫn rất sợ… ô tô. Ấy vậy mà cái kẻ hồi nào cứ nhìn xe hơi là lao đao, ngửi mùi xăng là váng vất, lại đã tức tốc đăng ký một khoá học lái xe, chỉ bởi vì được người cùng nhà (nhạc sĩ Dương Thụ) mua tặng cho một chiếc xe động cơ chưa tới 1.0L. Nhưng rất nhanh chóng từ người sợ xe Thuỷ Phạm đã trở thành người lái xe cản đảm. "Một năm sau khi cầm lái, tôi xuyên Việt chuyến đấu tiên. Bảy năm sau thì lái xuyên Lào từ TPHCM, hoàn thành quãng đường khoảng 3.000km trong hơn 10 ngày. Bảy năm sau nữa thì bắt đầu thuê xe tự lái trên những nẻo đường châu Âu, tới nay cũng đã được bảy chuyến, dài nhất là liên tục trong 28 ngày với cỡ hơn 6.000km. Với tôi đó không chỉ là đi, mà là "mở rộng bán kính đời mình", là nơi tôi học được nhiều bài học "để sống sót". (tr. 19) Cho nên không lạ việc Thuỷ Phạm đã là người sáng lập và nhiều năm điều hành CLB Phụ nữ & Xe hơi, CLB Laydycarcar.

Và cuốn sách là những câu chuyện Thuỷ Phạm kể lại về các hành trình mình đã chạy xe khi ngồi sau tay lái, những kinh nghiệm mình đã trải trên mọi cung đường trong nước, ngoài nước, những ấn tượng cảm xúc mình đã được tận hưởng.

Bạn có thích lái xe cùng Thuỷ Phạm không? Để được tác giả bày cho nhiều "chiêu" hay khi lái xe đường dài, như: "Kinh nghiệm để thua xe giá rẻ"; "10 bí kíp lái xe trên cao tốc"; "10 thẻ thách khi du lịch bằng xe tự lái"; "10 thứ đừng quên mang"; "tôi né trạm thu phí ở Tây và Ta như thế nào"; "Tôi nộp phạt đường Tây thế nào"...

Bạn có thích lái xe cùng Thuỷ Phạm không? Để được tác giả nói cho biết tác dụng của thắt dây an toàn khi ngồi xe vì đó là "Sợi dây sinh tử", bạn sẽ được nhắc nhớ mang xe đi đăng kiểm đúng hạn, nếu không "quên 1 số đi tong 6 con số", bạn sẽ được biết nhà văn nổi tiếng người Nhật Bản Haruki Murakami đã sai lè thế nào khi chê phụ nữ lái xe.

Bạn có thích lái xe cùng Thuỷ Phạm không? Để được cùng tác giả thưởng thức ngắm nhìn nhiều những nơi chốn đẹp đẽ trên đường xe qua và tại nơi xe đến. Như khi Thuỷ Phạm lái xe ở Pháp làm một hành trình sông Loire – con sông dài nhất đất nước hình lục lăng. Cái đêm vợ chồng nữ tài xế nghỉ lại tại một Chateau (Lâu đài) có lịch sử gần 500 trăm năm, thuộc sở hữu duy nhất của một dòng họ, được tác giả kể lại đọc rồi chỉ muốn lên xe nổ máy vù đi ngay. "Tất cả đồ vật trong dinh thự đều được truyền từ đời này sang đời khác. Trên tường còn hình ảnh những chuyến đi săn, còn cả cái đầu heo rừng. Ngoài dinh thự chính, nay có một số phòng được cải tạo thành phòng cho thuê, toàn bộ khuôn viên rộng bao quanh là đồng cỏ, khu nuôi ngựa, nuôi gà... Khu nhà chúng tôi ngụ được cải tạo lại với nội thất theo phong cách đương đại vô cùng ấn tượng, có cả ban công như trong phim Romeo và Juliet! Và cái "chuồng ngựa" hay "cái nhà cho ngựa ăn" kia, hoá ra là nhà sau na sử dụng củi. Chúng tôi đã có một trải nghiệm không thể tuyệt vời hơn ở ngôi nhà tắm hơi trong hình hài một cỗ xe ngựa" (tr. 41).

Bạn có thích lái xe cùng Thuỷ Phạm không? Để trên hết và sau hết, khi đã trải qua những vòng lăn của bánh xe trên mọi cung đường do tự tay mình cầm lái, ta sẽ được như tác giả là sống thực chính mình, sống thực con người mình, để từ đó biết mở rộng bán kính đời mình. Cái xe như vậy đã trở thành người bạn đồng hành với ta. Người bạn đó, như Thuỷ Phạm viết: "đã bảo vệ tôi an toàn trong nhiều tình huống, mà đôi khi chấp nhận xây xát thân thể; đã làm tôi thay đổi nhiều thói quen cũ, tạo lập nhiều thói quen mới; đã buộc tôi phải liên tục học hỏi, trong cả các lĩnh vực trước đó hoàn toàn xa lạ; đã khích lệ tôi không ngừng niềm đam mê khám phá những cung đường lạ, những chân trời mới" (tr. 214).

Cuốn sách này có thể đọc như một cuốn "cẩm nang" nhỏ cho người lái xe. Lại có thể đọc nó như một lời mời gọi, rủ rê những ai còn chần chờ chi nữa mà không thử mình điều khiển một phương tiện giao thông ngày càng tiện nghi và thuận lợi. Lại cũng có thể đọc nó - và đây có thể lại là điều cần thiết - như một sự thôi thúc con người dám bứt phá những giới hạn của mình, dám mạo hiểm xông vào những điều xa lạ, mới mẻ, để biết mình là ai. Cuộc sống là thế. Như thế mới là sống.

Thuỷ Phạm viết từ buồng lái nhìn ra, nhìn tới: "Tất là những ngày tôi được sống với nhiều đời sống khác, để thấy mình rộng mở hơn và cũng bé nhỏ hơn trong thế giới bao la nhưng cũng gần gũi này. Bạn có thích lái xe cùng tôi không?".

Câu hỏi này của Thuỷ Phạm có nghĩa: Bạn có thích sống thế cùng tôi không? Tôi cũng là người mê lái, thích đi xa, thích khám phá những cung đường mới, nhưng đọc xong sách này mới thấy mình, và tôi chắc nhiều tay lái nam giới khác nữa, còn thua xa Thuỷ Phạm về đam mê và táo bạo trong việc rong ruổi đường dài cùng những chiếc xe bốn bánh.

Hẹn bạn lần tới với những cuốn sách mới khác.

Hà Nội, 29/4/2023

×