Đền cổ hơn 800 năm ở làng biển Thanh Hóa thờ Tô Hiến Thành-đại thần qua 3 đời vua nhà Lý

Huyền tích về một bậc đại thần tài đức

Theo thủ từ Lê Văn Hòng, đền thờ Đức Thánh Cả - Tô Hiến Thành nằm tọa lạc trên khu đất rộng gần 10.000m2, cách biển Hải Tiến chừng 800m, thuộc địa phận thôn Tiền Thôn, xã Hoằng Tiến, huyện Hoằng Hóa, tỉnh Thanh Hóa. 

Toàn cảnh đền thờ Đức Thánh Cả - Tô Hiến Thành ở xã Hoằng Tiến, huyện Hoằng Hóa, tỉnh Thanh Hóa.

Năm 1997, đền thờ Đức Thánh Cả-Tô Hiến Thành ở huyện Hoằng Hóa, tỉnh Thanh Hóa được nhà nước công nhận là "Di tích lịch sử kiến trúc nghệ thuật quốc gia".

Tô Hiến Thành (1102 - 1179) là một nhân vật lịch sử lỗi lạc, trải qua ba triều vua Lý: Lý Anh Tông, Lý Cao Tông và Lý Thần Tông. 

Ông là người có tài năng, đức độ, thẳng thắn, cương trực và biết dùng người, được người dân yêu mến, kính trọng.

Không chỉ là một danh tướng, ông còn chú trọng phát triển văn hóa và sùng mộ Nho học. Tô Hiến Thành là người làng Hạ Mỗ, xã Hạ Mỗ, nay thuộc huyện Đan Phượng, thành phố Hà Nội. 

Sự nghiệp làm tướng võ của Tô Hiến Thành chủ yếu là dưới thời trị vì của vua Lý Anh Tông của vương triều nhà Lý.

Ngôi đền Đức Thánh Cả-Tô Hiến Thành được xây dựng hơn 800 năm trên đất Thanh Hóa.

Tiếp nối gương của Thái úy Lý Thường Kiệt, Thái úy Tô Hiến Thành đã cùng vua Lý Anh Tông đi dẹp loạn các nơi, mở mang bờ cõi thêm về phía Tây Bắc, chống Chân Lạp xâm lược, chinh phạt Chiêm Thành, làm cho vị thế của quốc gia Đại Việt dưới thời vua Lý Anh Tông trở nên lớn mạnh với các nước lân bang, buộc nhà Tống phải công nhận Đại Việt vào năm 1164.

Sự nghiệp làm quan văn của ông cũng hiển hách không kém, nhưng phần lớn công lao lại tập trung ở giai đoạn sau này, khi ông trở thành đại thần phụ chính tài năng và đức độ cuối cùng của nhà Lý. Ông là người có công lớn trong việc tổ chức khai hoang lấn biển ở các vùng ven biển thuộc Quảng Ninh, Hải Phòng và Thanh Hóa ngày nay. Cuộc đời và sự nghiệp của ông là minh chứng cho lòng trung thành, sự tận tụy với đất nước, với dân tộc.

Nhớ ơn và cảm phục tài đức của ông, nhân dân nhiều nơi đã lập đền thờ, trong đó đền thờ ở Tiền Thôn, xã Hoằng Tiến ngày nay là một trong những ngôi đền có quy mô lớn và bề thế. Người dân Hoằng Tiến đã tôn ông làm Thành hoàng làng và gọi ông là Đức Thánh Cả hay Sát Hải Đại Vương

Kiến trúc cổ kính, uy nghiêm

Trao đổi với PV Báo Dân Việt, ông Lê Văn Hòng, thủ từ ở đền Tô Hiến Thành cho biết, từ bao đời nay, nhân dân địa phương thường quen gọi với nhiều cái tên khác nhau như Nghè Hà Lộ, đền thờ Đức Thánh Cả - Tô Hiến Thành hay đền thờ Sát Hải Đại Vương. Đền có lối kiến trúc độc đáo, cùng vẻ đẹp cổ kính, uy nghiêm… Hiện nay, đền đang còn lưu giữ 26 đạo sắc phong của các triều đại.

Theo "thần phả" của địa phương: Ngôi đền được xây dựng vào cuối thế kỷ thứ XII, kiến trúc nghệ thuật hình chữ Vương, 3 gian 2 chái. Tiền đường thờ Thái úy Tô Hiến Thành, trung đường thờ ngai vị và hậu cung thờ bài vị của ngài.

Ngôi đền rất linh thiêng nên từ xa xưa đã trở thành điểm sinh hoạt tâm linh của nhân dân trong và ngoài tỉnh cũng như đông đảo du khách đến với khu du lịch sinh thái biển Hải Tiến. Qua nhiều năm, đền thờ Tô Hiến Thành đã được nhân dân địa phương và con xa quê tôn tạo khang trang hơn, nhưng vẫn giữ được nguyên vẻ đẹp kiến trúc cổ kính, uy nghiêm. Những đường nét chạm trổ tinh xảo, những hoa văn trang trí tỉ mỉ, sắc sảo thể hiện bàn tay tài hoa của những người thợ thủ công xưa.

Bên cạnh ngôi đền rêu phong cổ kính, khu di tích lịch sử kiến trúc nghệ thuật đền thờ Tô Hiến Thành còn xây dựng thêm các hạng mục để phối thờ như Đức Thánh Mẫu, ban thờ Phật, cổng đá, cầu đá…

Cứ vào những ngày mùng 6, tháng 2 âm lịch, nhân dân xã Hoằng Tiến và du khách thập phương lại hân hoan phấn khởi, náo nức chuẩn bị Lễ hội kỳ phúc truyền thống lớn nhất trong năm diễn ra tại đền thờ Tô Hiến Thành. Đây không chỉ là dịp để nhân dân địa phương thể hiện tấm lòng thành kính, ghi nhớ công ơn của bậc hiền tài Tô Hiến Thành đã có công mở cõi, giúp dân dẹp giặc ngoại xâm, mà còn tái hiện nguyên vẹn nét văn hóa truyền thống, cũng như ý chí kiên cường đấu tranh bảo vệ quê hương của người dân trên mảnh đất này.

Sau phần nghi lễ tế thần, rước kiệu là phần hội với nhiều trò chơi dân gian đặc sắc, như: đánh đu, chơi bài điếm, thi gói bánh chưng, cờ tướng, đi cầu khỉ và nhiều trò chơi thú vị khác, thu hút đông đảo nhân dân trong xã và khách thập phương tham gia.

Đền thờ Đức Thánh Cả - Tô Hiến Thành là một di tích lịch sử - văn hóa quý báu của tỉnh Thanh Hóa. Ngôi đền không chỉ có giá trị về mặt lịch sử, văn hóa mà còn là điểm đến tâm linh quan trọng, góp phần giáo dục truyền thống yêu nước, lòng biết ơn đối với những người có công với đất nước.

×