Đặt tên tỉnh mới sau khi sáp nhập: "Giữ lại tên cũ hay chọn một tên gọi mới cần được cân nhắc kỹ lưỡng"

Tại cuộc họp của Ban Thường vụ Đảng ủy Chính phủ do Thủ tướng Phạm Minh Chính chủ trì ngày 12/3, về nguyên tắc và tiêu chí sắp xếp, Thủ tướng yêu cầu ngoài tiêu chí về diện tích tự nhiên, quy mô dân số cần xem xét các tiêu chí về lịch sử, truyền thống, văn hóa, dân tộc, điều kiện địa lý, trình độ phát triển kinh tế - xã hội, hạ tầng...

Về tên gọi các tỉnh thành sau sáp nhập cũng là yếu tố được quan tâm. Thủ tướng lưu ý việc đặt tên đơn vị hành chính cấp tỉnh phải có tính kế thừa; việc chọn trung tâm hành chính - chính trị phải cân nhắc các yếu tố lịch sử, địa lý, kết nối hạ tầng, không gian phát triển, quốc phòng, an ninh và hội nhập.

Việc này nhằm đảm bảo tăng cường hơn nữa thẩm quyền, nêu cao tinh thần tự lực, tự chủ, tự cường của cấp địa phương. Chính quyền gần dân hơn, sát dân hơn, giải quyết công việc cho dân thuận lợi hơn; mang lại lợi ích cho người dân nhiều hơn.

Trao đổi với PV Dân Việt, Tiến sĩ Trần Hữu Sơn - Viện trưởng Viện Nghiên cứu ứng dụng văn nghệ dân gian Việt Nam cho hay, rất tâm đắc với ý kiến trên của Thủ tướng Chính phủ.

Theo ông Sơn, có đến 50% số tỉnh thuộc diện sáp nhập. Ông cho rằng việc đặt tên cần có sự tham vấn của chuyên gia, nhà khoa học nghiên cứu về lịch sử, văn hoá, tham khảo các triều đại trước đây đặt tên ra sao, chúng ta phát huy truyền thống như thế nào…

"Trong sách Dư địa chí của Nguyễn Trãi bao giờ đặt cũng lấy tên sông hoặc tên núi ở vùng đó. Đến thời nhà Lý – Trần đặt kinh đô ở đâu thì đặt xứ Đoài phía Tây, xứ Đông phía Đông, xứ Nam Hà phía Nam… Theo tôi, nên cân nhắc việc lấy tên 1 tỉnh để đặt sau khi sáp nhập. Người Việt Nam 70% là nông dân bao giờ cũng có tính tự tôn của mình, cái tên là niềm tự hào của địa phương, tên là biểu tượng của vùng quê.

Tôi nhớ năm 1975, khi sáp nhập ba tỉnh Lào Cai, Yên Bái, Nghĩa Lộ, Tổng Bí thư Trường Chinh đã lựa chọn tên Hoàng Liên Sơn – dựa trên dãy núi nổi tiếng nhất trong vùng. Đó là một cách đặt tên hay, tinh tế và đáng học tập.", ông Sơn chia sẻ.

Đồng quan điểm trên, chia sẻ với PV Dân Việt, PGS.TS Bùi Hoài Sơn - Ủy viên Thường trực Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội cho hay, việc lựa chọn tên mới khi sáp nhập tỉnh không chỉ đơn thuần là một quyết định hành chính, mà còn là vấn đề của lịch sử, văn hóa và bản sắc. Tên gọi của một địa phương không chỉ là một danh xưng, mà còn gắn liền với ký ức, niềm tự hào và sự gắn bó của người dân qua nhiều thế hệ. Vì vậy, việc giữ lại tên cũ hay chọn một tên gọi mới cần được cân nhắc kỹ lưỡng, dựa trên sự đồng thuận của cộng đồng và phù hợp với xu hướng phát triển.

"Tôi cho rằng nếu một cái tên đã gắn bó lâu đời, mang giá trị lịch sử sâu sắc và được nhân dân yêu quý, thì việc tiếp tục sử dụng là một lựa chọn hợp lý để đảm bảo tính kế thừa. Tuy nhiên, nếu việc sáp nhập mở ra một giai đoạn phát triển mới, việc tìm kiếm một cái tên phản ánh đầy đủ hơn về đặc trưng địa lý, văn hóa và tiềm năng của vùng đất cũng là điều đáng cân nhắc. ", ông Sơn nhấn mạnh.

Tên tỉnh mới sau khi sáp nhập: "Cái tên không chỉ gợi nhắc quá khứ mà phải thể hiện khát vọng vươn lên"

Theo ông Sơn, khi lựa chọn tên mới, cần phải cân nhắc đến những yếu tố quan trọng để vừa đảm bảo tính kế thừa, vừa phù hợp với giai đoạn phát triển mới. Trước hết, yếu tố lịch sử là điều không thể bỏ qua. Tên gọi của địa phương nên phản ánh được bề dày truyền thống, những sự kiện quan trọng hoặc những giá trị đặc trưng đã định hình nên bản sắc vùng đất đó.

Một số địa danh đã đi vào lịch sử qua các thời kỳ dựng nước và giữ nước, qua những nhân vật kiệt xuất hoặc những di sản văn hóa quan trọng, và việc giữ gìn những giá trị này trong tên gọi mới sẽ giúp thế hệ sau tiếp tục trân trọng và phát huy.

"Bên cạnh đó, văn hóa địa phương cũng là yếu tố cần được tính đến. Mỗi vùng miền có những đặc điểm riêng về phong tục, tập quán, ngôn ngữ và lối sống. Một cái tên phù hợp không chỉ giúp người dân cảm thấy gắn bó, tự hào mà còn thể hiện được tinh thần đoàn kết, hòa hợp giữa các cộng đồng dân cư. Tôi nghĩ rằng, nếu có sự thay đổi trong tên gọi, cần tìm ra một cái tên mang ý nghĩa rộng mở, đại diện cho tinh thần chung của toàn khu vực, thay vì chỉ phản ánh một phần của địa phương trước đó", ông Sơn nói.

Thêm nữa, ông cho rằng tên gọi của một địa phương mới cũng cần có tầm nhìn dài hạn, phù hợp với định hướng phát triển trong tương lai. Một cái tên không chỉ gợi nhắc quá khứ mà còn phải thể hiện được khát vọng vươn lên, sự kết nối với xu thế hiện đại và hội nhập. Chính vì vậy, việc lựa chọn tên mới cần được thực hiện một cách thận trọng, minh bạch, có sự tham gia rộng rãi của người dân, các nhà nghiên cứu và giới quản lý để đảm bảo đó là một quyết định được xây dựng trên nền tảng của sự đồng thuận và tự hào chung.

Trước một số ý kiến cho rằng, nếu thực hiện sáp nhập có thể sử dụng tên gọi cũ của nhiều tỉnh thành đã từng tồn tại trong những lần sáp nhập trước như Hà Bắc, Hải Hưng, Nam Hà… ông chia sẻ, đây là một phương án đáng cân nhắc, bởi những cái tên này từng gắn bó với lịch sử, con người và ký ức của nhiều thế hệ. Khi nghe những tên gọi ấy, nhiều người vẫn còn nhớ đến một thời kỳ phát triển, đến những dấu ấn văn hóa và xã hội của từng địa phương. Nếu được khôi phục, chúng có thể tạo ra cảm giác quen thuộc, gần gũi, giúp người dân dễ dàng chấp nhận hơn so với một tên gọi hoàn toàn mới.

"Tuy nhiên, cũng cần đặt câu hỏi: Liệu những tên gọi cũ ấy có còn phù hợp với hiện tại và tương lai hay không? Xã hội đã có nhiều thay đổi, mỗi tỉnh thành sau khi tách ra đã có sự phát triển riêng biệt về kinh tế, văn hóa, thậm chí cả nhận diện thương hiệu. Nếu sử dụng lại những tên gọi cũ, cần có sự lý giải rõ ràng về ý nghĩa của việc này. Không nên chỉ đơn thuần khôi phục vì sự quen thuộc, mà cần đảm bảo rằng cái tên đó vẫn mang giá trị lịch sử, văn hóa và có thể đại diện cho toàn bộ địa phương sau sáp nhập. Một cái tên, dù mới hay cũ, cũng cần khơi dậy niềm tự hào và sự gắn kết của người dân với quê hương mình", ông Sơn bày tỏ quan điểm.

Ủy viên Thường trực Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội cũng nhấn mạnh, việc chọn tên mới khi sáp nhập các đơn vị hành chính, điều quan trọng nhất là phải đặt người dân vào vị trí trung tâm của quá trình này. Nếu quyết định được đưa ra mà không lắng nghe, không tôn trọng ý kiến của cộng đồng, rất có thể sẽ tạo ra những phản ứng trái chiều, thậm chí là sự mất kết nối với chính vùng đất mà nó đại diện.

Theo ông, trước hết, cần có sự minh bạch và cởi mở trong quá trình thảo luận. Chính quyền không thể chỉ quyết định trên bàn giấy mà cần tổ chức các cuộc tham vấn rộng rãi, từ các nhà nghiên cứu, chuyên gia lịch sử, văn hóa, cho đến các tổ chức đoàn thể và người dân địa phương. Các kênh tham vấn cũng nên đa dạng, từ các hội nghị, diễn đàn trực tuyến đến việc lấy ý kiến trực tiếp trong cộng đồng. Nếu người dân cảm thấy mình có tiếng nói, có quyền tham gia vào quyết định này, sự đồng thuận sẽ được hình thành một cách tự nhiên hơn.

"Bên cạnh đó, việc giải thích rõ ràng về ý nghĩa của tên gọi mới cũng rất quan trọng. Dù giữ tên cũ hay chọn tên mới, cần có một câu chuyện, một lý do thuyết phục để người dân hiểu và đồng cảm. Một cái tên có thể gắn liền với lịch sử, với những biểu tượng văn hóa của vùng đất, hoặc thể hiện khát vọng phát triển của địa phương trong giai đoạn mới. Khi mọi người cảm nhận được ý nghĩa đằng sau, họ sẽ dễ dàng chấp nhận hơn", ông Sơn nói.

"Tóm lại, tôi nghĩ rằng việc đặt tên tỉnh, thành phố mới cần cân bằng giữa truyền thống và hiện đại, giữa tính kế thừa và sự sáng tạo. Quan trọng hơn cả, đó phải là một cái tên mà người dân có thể tự hào gọi tên. Bởi suy cho cùng, chính họ mới là những người gìn giữ và viết tiếp câu chuyện của vùng đất ấy", ông Sơn nói thêm. 

×