Thay đổi một thói quen, hồi sinh ngay vườn quýt

Những vườn quýt hồng, đặc sản của huyện Lai Vung (Đồng Tháp) đã hồi sinh trở lại. Đây là kết quả sau khi bà con áp dụng các biện pháp canh tác tổng hợp và sử dụng thuốc bảo vệ thực vật an toàn, hiệu quả, có trách nhiệm do Cục Bảo vệ thực vật, nay là Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật (Bộ Nông nghiệp và PTNT, nay là Bộ Nông nghiệp và Môi trường) phối hợp với Hiệp hội CropLife Việt Nam, Sở Nông nghiệp và PTNT (nay là Sở Nông nghiệp và Môi trường) tỉnh Đồng Tháp hướng dẫn.

Vào một ngày năm 2019, vườn quýt hồng rộng 1ha của ông Nguyễn Văn Đầy (ở ấp Long Hưng 1, xã Long Hậu, huyện Lai Vung, Đồng Tháp) đang xanh tốt bỗng nhiên trở nên vàng úa, héo hắt. Không chỉ vườn nhà ông mà nhiều vườn quýt hồng ở địa phương cũng gặp tình trạng tương tự.

Hoang mang, lo lắng cho đặc sản quê hương, cho nguồn thu nhập chính của gia đình, những người trồng quýt hồng Lai Vung "kêu cứu" các ngành chức năng.

"Khi các chuyên gia của Sở NNPTNT Đồng Tháp, Viện Nghiên cứu Cây ăn quả miền Nam, Trường Đại học Cần Thơ về khảo sát vườn quýt hồng nhà tôi, sau khi phân tích mẫu đất, tuyến trùng, họ chỉ phán một câu: Đất hỏng hết cả. Hóa ra là do nhiều năm qua chúng tôi đã vô tình vắt kiệt đất, lạm dụng phân bón hóa học, thuốc bảo vệ thực vật để cây quýt hồng đạt tối đa năng suất nên hiện đất đã bị chai, gây ra hiện tượng nghẹt rễ khiến cây quýt hồng bị vàng lá, thối rễ và chết. Thời điểm đó, gần như 100% cây quýt hồng trong vườn nhà tôi bị bệnh này", ông Đầy nhớ lại.

Đã đến lúc phải thay đổi, ông Đầy quyết tâm lấy lại sức khỏe cho đất, chỉ có như thế vườn quýt hồng ông dày công gây dựng mấy chục năm qua mới có cơ hội hồi sinh. Theo hướng dẫn của các chuyên gia, ông bắt đầu sử dụng các phụ phẩm nông nghiệp và chế phẩm Trichoderma ủ phân hữu cơ bón cho quýt hồng. Được các cán bộ kỹ thuật hướng dẫn, ông sử dụng thuốc bảo vệ thực vật (BVTV) cho vườn quýt hồng theo nguyên tắc "4 đúng".

"Trước đây, chúng tôi phun thuốc kiểu định kỳ, cứ nửa tháng lại phun dù chưa xác định rõ mức độ dịch hại, sau khi được tham gia Chương trình sử dụng thuốc BVTV an toàn, hiệu quả, có trách nhiệm do Cục BVTV, Hiệp hội CropLife Việt Nam, Sở NNPTNT Đồng Tháp phối hợp thực hiện, chúng tôi đã xác định được thời điểm nào cần sử dụng thuốc bảo vệ thực vật, sử dụng như thế nào cho đúng, hạn chế tình trạng lạm dụng, phun quá liều lượng kéo dài suốt thời gian qua. Áp dụng theo hướng dẫn, chúng tôi giảm được một nửa các cữ thuốc phun cho cây quýt hồng"- ông Đầy thông tin.

Áp dụng tổng hợp các giải pháp, vườn quýt hồng của ông Đầy đã xanh trở lại, năm 2023, vườn quýt cho sản lượng 12 – 13 tấn; năm nay, do nắng nóng kéo dài, thời tiết không thuận lợi, vườn quýt dự kiến vẫn cho thu 7 - 8 tấn. Điều đáng nói, vườn quýt đã trở nên khỏe mạnh, bộ lá xanh, cứng cáp, dưới vườn, những loài thiên địch có ích rủ nhau tìm về.

Nâng cao trách nhiệm của nông dân trong sử dụng thuốc bảo vệ thực vật có trách nhiệm

Tháng 12/2021, Cục Bảo vệ thực vật (Bộ Nông nghiệp và PTNT, nay là Bộ Nông nghiệp và Môi trường), Sở Nông nghiệp và PTNT tỉnh Đồng Tháp và Hiệp hội CropLife Việt Nam đã ký biên bản ghi nhớ hợp tác triển khai Chương trình Hướng dẫn nông dân sử dụng thuốc BVTV an toàn, hiệu quả và có trách nhiệm tại tỉnh Đồng Tháp trong giai đoạn 5 năm 2021 – 2026 nhằm hỗ trợ nông dân tại Đồng Tháp tiếp cận tới các chương trình tập huấn về sử dụng thuốc BVTV trên các cây trồng chủ lực của tỉnh một cách an toàn, hiệu quả, góp phần nâng cao nhận thức và thực hành sản xuất nông nghiệp có trách nhiệm, giảm tình trạng lạm dụng thuốc, đồng thời xây dựng các mô hình sản xuất nông sản an toàn, chất lượng cao, phục vụ tiêu dùng và đạt tiêu chuẩn để cấp mã số vùng trồng cho xuất khẩu.

Theo khung hợp tác, dựa theo đề xuất và nhu cầu canh tác thực tiễn tại địa phương, các bên sẽ xây dựng các hoạt động cụ thể theo từng năm với trọng tâm như sau: Triển khai các lớp tập huấn trực tiếp cho nông dân, đại lý trên địa bàn tỉnh cùng cán bộ địa phương; xây dựng mô hình canh tác bền vững kết hợp với tập huấn; phát động chiến dịch thu gom vỏ bao gói thuốc BVTV sau sử dụng; tăng cường hoạt động truyền thông, tuyên truyền, nâng cao nhận thức của nông dân và cộng đồng về tầm quan trọng của việc sử dụng thuốc BVTV có trách nhiệm; thanh tra, kiểm tra thường xuyên tới cơ sở buôn bán kinh doanh thuốc BVTV nhằm tăng cường quản lý chất lượng thuốc BVTV đang lưu hành...

Qua 3 năm, chương trình đã triển khai nhiều lớp tập huấn dành cho nông dân, đại lý về các quy định và nguyên tắc sử dụng thuốc BVTV; thực hành IPM; sử dụng thuốc luân phiên theo phương thức tác động (MoA).

Theo đó, trong 3 năm qua, các bên đã triển khai 78 lớp tập huấn cho 3.140 nông dân; tổ chức 16 lớp tập huấn cho 977 đại lý kinh doanh vật tư nông nghiệp; thực hiện 2 đợt tập huấn cho 100 cán bộ tại tỉnh Đồng Tháp; cung cấp 3.750 bộ đồ bảo hộ cá nhân cho nông dân khi phun và pha chế thuốc.

Các cán bộ tập huấn sẽ không chỉ cung cấp các thông tin về lý thuyết mà còn trực tiếp “cầm tay chỉ việc” hướng dẫn nông dân về kỹ thuật, cách thức lựa chọn, pha chế, phun thuốc BVTV và xử lý bao gói thuốc sau sử dụng.

Chương trình cũng đã xây dựng 6 mô hình trên các cây trồng chủ lực của tỉnh bao gồm: Lúa tại Lấp Vò; hoa kiểng tại Sa Đéc; sầu riêng tại Châu Thành; ớt tại Thanh Bình; xoài tại Cao Lãnh và cây có múi tại Lai Vung, tổng diện tích triển khai mô hình đạt 352.7 ha; hoàn thiện 6 cuốn sổ tay tập huấn phòng trừ dịch hại trên các cây trồng tại mô hình; tổ chức 24 lớp tập huấn cho 606 hộ nông dân tham gia mô hình.

Đặc biệt, trong 2 năm đầu, chương trình đã phối hợp với Hội Nông dân tỉnh Đồng Tháp phát động tổ chức “Ngày hội Thu gom bao gói thuốc BVTV sau sử dụng” trên địa bàn 12 huyện, thành phố. Kết quả đã thực hiện được 36 đợt thu gom tại các huyện, thành phố trong địa bàn tỉnh với 2.280 nông dân tham gia với tổng lượng bao gói thu gom được là 20.270 kg; vận động tổ chức 8 đợt thu gom trong mô hình với tổng lượng thu gom là 1.187kg; tổng lượng bao gói thu gom được qua các đợt phát động và trong mô hình là hơn 21 tấn.

Theo đánh giá của Hiệp hội CropLife Việt Nam, thông qua các lớp tập huấn, nông dân được trang bị kiến thức và nguyên tắc cơ bản trong việc sử dụng thuốc BVTV; hiểu rõ vai trò và cách thức lựa chọn, sử dụng trong thực hành IPM để phòng trừ dịch hại một cách bền vững, hiệu quả; từ đó cải thiện năng suất cây trồng, bảo vệ sức khoẻ và môi trường.

Tham gia các lớp tập huấn, nông dân đã được cấp phát bộ đồ bảo hộ và được cán bộ tập huấn trực tiếp hướng dẫn cách thức sử dụng và tầm quan trọng của việc sử dụng các thiết bị này. Hoạt động này giúp cung cấp công cụ và tạo động lực cho nông dân sử dụng đồ bảo hộ khi sử dụng thuốc; từ đó bảo vệ sức khoẻ của chính họ.

Với cách thức tập huấn chuyên sâu về sử dụng thuốc BVTV và phòng trừ dịch hại trên cây trồng cụ thể, nông dân tham gia các mô hình nắm được kiến thức tổng quan hơn về thực hành IPM và quy trình hoàn thiện của việc sử dụng thuốc BVTV một cách có trách nhiệm, từ đó lựa chọn thuốc theo đối tượng dịch hại; cách thức pha chế, phun thuốc cũng như cách xử lý bao gói sau sử dụng. Hình thức tập huấn trực tiếp và trực quan này đã giúp nông dân ghi nhớ tốt hơn, nắm được các thao tác thực hành chuẩn, qua đó dễ dàng áp dụng trong điều kiện canh tác thực tế.

Ông Đặng Văn Bảo, Chủ tịch Hiệp hội CropLife Việt Nam, cho biết, một trong những cam kết quan trọng của các thành viên CropLife trên toàn cầu và tại Việt Nam đó là: song song với việc nghiên cứu, phát triển và giới thiệu các sản phẩm BVTV mới, cải thiện hơn, các công ty cũng tiến hành các hoạt động tập huấn, đào tạo thường xuyên để người dùng và các bên liên quan quản lý và sử dụng các sản phẩm đó một cách bền vững, hiệu quả.

Cam kết này cho thấy ưu tiên hàng đầu của CropLife cùng các thành viên đó là sức khỏe và sự an toàn của những người tiếp xúc với thuốc BVTV. Cam kết cũng thể hiện trách nhiệm và tầm nhìn của các thành viên CropLife trong việc hỗ trợ an ninh lương thực và hướng tới phát triển nông nghiệp bền vững.

Cục Bảo vệ thực vật (Bộ Nông nghiệp và PTNT), Hiệp hội CropLife Việt Nam, Sở Nông nghiệp và PTNT tỉnh Đồng Tháp, trong thời gian tới, ba bên sẽ tiếp tục hợp tác nhằm tiếp nối và nâng cao các kết quả đã đạt được trong 3 năm vừa qua.

Năm 2025 sẽ đánh dấu một số điểm mới đáng chú ý trong chương trình, bao gồm: mở rộng mô hình sử dụng thuốc bảo vệ thực vật (BVTV) có trách nhiệm sang các cây trồng chủ lực khác, phù hợp với định hướng xuất khẩu của tỉnh; triển khai tập huấn về an toàn khi sử dụng thiết bị bay không người lái (drone) để phun thuốc BVTV.

×