Du khách mãn nhãn, “toát mồ hôi hột” với màn giã bánh giầy siêu tốc của phụ nữ vùng cao

14 giờ chiều, tiếng chày giã bánh giầy vang lên đều đặn trong không khí sôi động của Lễ hội hoa Mộc Miên (Lâm Bình, Tuyên Quang). Những người phụ nữ vùng cao, tay cầm chiếc chày gỗ, không ngừng ra sức giã từng cối bột. Chỉ cần một người bắt đầu giã, lập tức tiếng hô “một, hai”, “cố lên chị em ơi!” vang dội khắp sân. Các cô gái dân tộc thiểu số vừa cổ vũ vừa giữ chặt cối, người giã thì cắn răng nện chày xuống khối xôi dẻo quánh như muốn truyền hết sức lực vào từng cú giã.

Thành viên trong các đội thi chia sẻ, chày mà họ dùng để giã bánh giầy là chày gỗ nguyên khối, dài khoảng 2m. Cối có chiều cao từ 40 - 60cm, đường kính lòng cối (phần khoét rỗng) khoảng 30cm. Người giữ xôi liên tục đảo bột, tay dính nếp nhưng mắt không rời chày.

Chị Lý Thị Duẩn (35 tuổi) - thành viên thuộc đội thi thôn Phiêng Mơ, tóc đã ướt sũng mồ hôi, vẫn không ngừng động viên đồng đội: “Cứ thay phiên, đừng để ai mỏi quá. Chị em giã càng đều, bánh càng đẹp nhé!”. Người mỏi tay thì đổi vị trí cho đồng đội, người yếu sức thì đảo xôi, cả đội thi phối hợp ăn ý giữa tiếng cổ vũ của khán giả.

Sau khi mẻ bánh giã nhuyễn mịn được đưa ra khỏi cối, khung cảnh lại rộn ràng với đôi tay thoăn thoắt của những người phụ nữ. Khối bột dẻo thơm nhanh chóng được chia thành từng phần đều nhau. Mỗi phần bột được xoa tròn, ấn dẹt một cách khéo léo, tạo thành lòng trũng để chuẩn bị ôm lấy phần nhân đậm đà.

Tay thoăn thoắt gắp nhân, đặt vào giữa lớp vỏ bánh rồi nhẹ nhàng gấp mép, vo tròn sao cho nhân được giấu kín bên trong, chị Duẩn cho biết: “Một đội có 4 thành viên thì chúng tôi phân công 1 người chia nhân, 3 người còn lại nặn bánh để tối ưu hoá thời gian làm. Bánh giầy là loại bánh đặc trưng của người dân tộc Dao chúng tôi, cứ đến Tết là sẽ làm. Chúng tôi làm từ bé nên ai cũng quen việc và rất nhanh tay”.

Ngay khi phần thi kết thúc, du khách ùa đến chụp ảnh, xin thử bánh. Chị Lê Ngọc Mai - một du khách vượt quãng đường hơn 130km từ thành phố Tuyên Quang tới huyện Lâm Bình xem lễ hội bày tỏ: “Tôi cổ vũ mà toát cả mồ hôi hột, bánh giầy các chị em làm rất đẹp, lại trang trí thêm nhiều hoạ tiết bắt mắt như có hoa mộc miên, hoa vàng anh… nên sống động như một bức tranh vậy. Tôi cũng không quên hỏi công thức làm màu từ thiên nhiên của các đội thi để về có thể tự tay chế biến”.

Trong tiếng nói cười rộn ràng và những lời khen ngợi không ngớt của du khách, những chiếc bánh giầy dẻo thơm, mang đậm hương vị nếp nương và cả sự nhiệt huyết của những người phụ nữ vùng cao đã được hoàn thành. Nhiều người dân địa phương chia sẻ, những chiếc bánh giầy không chỉ là một món ăn truyền thống mà còn là biểu tượng của sự đoàn kết, khéo léo và nét văn hóa đặc sắc của đồng bào dân tộc vùng cao nơi họ sinh sống.

“Mục sở thị” màn “so tài” thêu thổ cẩm cực đỉnh của các chị đẹp vùng cao

Chỉ cách đó vài chục mét, trong tiếng nhạc khèn rộn rã và hương thơm ngọt ngào của những loài hoa nở giữa núi rừng, nhiều chị em vùng cao với trang phục truyền thống rực rỡ đang miệt mài thực hiện phần thi thêu thổ cẩm. Ánh mắt họ chăm chú dõi theo từng đường kim mũi chỉ, đôi bàn tay thoăn thoắt đưa đẩy, tạo nên những họa tiết tinh xảo trên nền vải.

Chị Triệu Thị Viện (30 tuổi, thành viên đội thi thôn Bản Bon) tay cầm những sợi chỉ đủ màu sắc, tập trung thảo luận với đồng đội trước khi bước vào phần thi. “Hôm nay, chúng tôi sẽ thêu hoạ tiết là phần ngọn của cây thông để phù hợp với thời lượng có hạn của phần thi. Chúng tôi nhìn kỹ một lượt trang phục của mình có điểm gì đặc biệt nhất thì sẽ chọn thêu thứ đó. Thành phẩm tạo ra sẽ là một chiếc khăn trải bàn, bốn góc sẽ có cỏ, cây, hoa, lá của núi rừng thiên nhiên”, chị Viện chia sẻ.

“Con gái người Dao, đến 10 tuổi là phải biết cầm kim thêu váy rồi”, chị Lý Thị Coi - một người tham gia phần thi thêu thổ cẩm cho hay. Vừa tỉ mẩn đưa từng mũi chỉ đỏ rực trên nền vải đen, chị vừa nói: “Chúng tôi thường chọn những hoạ tiết đặc trưng của đồng bào vùng cao, ví dụ như các loài hoa, quả trám, dòng suối hay bậc thang... Hoạ tiết nào cũng có ý nghĩa, ví như hình quả trám tượng trưng cho sự no đủ, dòng suối là mong mưa thuận gió hòa, hoa chàm là biểu tượng của nữ tính và sự kiên trì”.

Trao đổi với PV Dân Việt, chị Châu Thị Thêm - Trưởng ban tổ chức hội thi thêu thổ cẩm trong lễ hội chia sẻ: “Trong hội thi hôm nay, các đội thi thêu rất nhiều sản phẩm truyền thống của dân tộc Dao như áo, khăn, túi sách, chăn hoặc các món đồ thủ công khác. Nhìn chung, các sản phẩm đều bắt mắt. Chúng tôi sẽ chấm điểm dựa trên những tiêu chí cụ thể như cách pha màu, trang trí đẹp, màu sắc hài hoà, không bị lỗi đường thêu…”.

Đứng quanh khu vực thi thêu, bà Nùng Thị Thép (67 tuổi, Lâm Bình) cùng một số người cao tuổi khác chăm chú dõi theo từng đội. “Ngày xưa tôi cũng thêu được váy cưới cho mình đấy. Giờ mắt kém, tay run, nhìn mấy đứa nhỏ thêu mà mừng. Thực tế, việc thêu thổ cẩm của người dân tộc chúng tôi, từng đường kim mũi chỉ như thêu cả ký ức vào đó vậy, rất tỉ mỉ và kỳ công”, bà Thép tâm sự. 

Ông Chẩu Văn Đệ - Chủ tịch UBND xã Phúc Yên (Lâm Bình, Tuyên Quang) cho biết: “Lễ hội hoa Mộc Miên năm 2025 là một hoạt động văn hóa được tổ chức nhằm giới thiệu, quảng bá về tiềm năng, thế mạnh phát triển văn hóa, du lịch của xã. Thông qua đó, góp phần gìn giữ, phát huy và tôn vinh bản sắc văn hóa dân tộc, giáo dục truyền thống yêu nước, lòng tự hào dân tộc, củng cố, tăng cường khối đại đoàn kết toàn dân, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, nâng cao mức hưởng thụ văn hóa tinh thần cho nhân dân”.

×