Đăng nhập/ Đăng ký
| 
Bình luận
0
Húy là cấm, là tránh, là tên người đã khuất. Sách “Lễ ký”, thiên “Đàn cung”, viết “Nhập môn vấn húy” (vào nhà phải hỏi chữ cần tránh của chủ nhà). Trịnh Huyền thời Đông Hán chú thích: “Húy là tên của gia tiên chủ nhà”.
Từ thời nhà Chu, các triều đại phong kiến Trung Quốc đã có lệnh kỵ húy tên các vua đương thời, sau đó lệnh cấm rộng ra đến tất cả tên các tổ tiên nhà vua.
Theo sử sách nước ta thì lệnh kiêng húy sớm nhất có ở đời Trần, thời vua đầu tiên Trần Thái Tông. Năm Kiến Trung thứ 8 (1232), “Đại Việt sử ký toàn thư” cho biết, nhà vua sai: “Ban những chữ quốc húy (tên các thành viên hoàng gia) và miếu húy (tên tổ tiên nhà vua).
Vì Trần Nguyên Tổ (ông nội Trần Thái Tông) húy là Trần Lý nên sai đổi triều Lý thành triều Nguyễn, vả lại để tuyệt lòng mong nhớ của dân đối với nhà Lý”.
Lệnh này ban ra được 2 tháng thì sử chép, Thái sư Trần Thủ Độ cho giết hết toàn bộ tôn thất nhà Lý.
Thời Lê sơ, sau khi đánh đuổi quân Minh xâm lược, năm 1428, vào ngày 15 tháng 4 (âm lịch) Bình Định vương Lê Lợi lên ngôi hoàng đế ở Đông Kinh, đặt niên hiệu là Thuận Thiên, đặt quốc hiệu là Đại Việt. Chỉ năm ngày sau, nhà vua ban húy các chữ tôn miếu và húy tên vua.
“Toàn thư” chép: “Phàm những chữ húy chính, khi viết đều không được dùng, nếu âm giống mà chữ khác thì không phải húy.
Húy Tôn miếu có 5 chữ: Hiển Tổ Chiêu đức Hoàng đế (ông nội nhà vua) húy là Đinh, Hiển Tổ tỉ Gia Thục Hoàng Thái hậu (bà nội vua) húy là Quách; Tuyên Tổ Hiến Văn Hoàng đế (cha nhà vua) húy là Khoáng, Trinh Từ Ý Văn Hoàng Thái hậu (mẹ nhà vua) húy là Thương; húy của nhà vua là Lợi, húy của hoàng hậu là Trần, húy của anh vua là Học”.
Từ lệnh này mà thời Lê sơ, họ Trần phải gọi là họ Trình để tránh húy hoàng hậu của nhà vua. Các sách địa dư đời sau cho biết, tên châu Lị Nhân (còn đọc là Lợi Nhân) ở Hà Nam có từ thời Lý, đến khi Lê Thái Tổ lên ngôi, chỉ kiêng âm (không được đọc là Lợi Nhân) nhưng vẫn viết là Lị không phải đổi chữ.
Trong sách “Nghiên cữu chữ húy Việt Nam qua các triều đại” của PGS. Ngô Đức Thọ, thì từ vua Lê Trang Tông, vị vua đầu tiên của thời Lê trung hưng, đã có lệnh kiêng húy này.
Vua tên là Lê Ninh, nên về sau các địa danh có chữ Ninh đều phải đổi thành chữ khác. Huyện Ninh Sơn, thời Lê sơ thuộc thừa tuyên Sơn Tây, đầu thời Lê trung hưng được đổi là huyện Yên Sơn, nay là huyện Quốc Oai, Hà Nội.
Huyện Phù Ninh đặt từ thời Trần, thời Lê Trung hưng đổi là huyện Phù Khang, nay là huyện Phong Châu, Phú Thọ. Huyện Yên Ninh, thời Trần là lộ Yên Khang, thời Lê sơ đổi là Yên Ninh, thời Lê trung hưng đổi là Yên Khang.
Thời vua Gia Long, kiêng húy chữ Khang (miếu hiệu của thân phụ vua Gia Long là Hiếu Khang hoàng đế), đổi là Yên Khánh, tên huyện được giữ đến nay ở tỉnh Ninh Bình.
Trấn Kinh Bắc có huyện Vũ Ninh, là tên châu thời Trần, đời Lê trung hưng đổi là Vũ Giang, rồi vì kiêng tên chúa Trịnh Giang đọc chệch thành Võ Giàng, sau này hợp với huyện Quế Dương thành huyện Quế Võ, Bắc Ninh ngày nay. Ở Thanh Hóa, tên huyện Tĩnh Ninh đến đầu thời Lê trung hưng cũng được đổi thành huyện Tĩnh Gia.
Sang đến vị vua thứ ba của thời Lê trung hưng là Lê Anh Tông, nhà vua vốn có tên thật là Lê Duy Bang, do đó, sau này các địa danh có tên chữ Bang đều được đổi sang chữ khác.
Châu An Bang thời Trần, đến giai đoạn niên hiệu Quang Thuận đời vua Lê Thánh Tông đổi là An Bang thừa tuyên, thời Lê trung hưng đổi là An Quảng. Sang triều Nguyễn, đời vua Minh Mạng đổi là Quảng Yên, nay là tỉnh Quảng Ninh.
Vua Lê Thế Tông tên là Lê Duy Đàm, cho nên huyện Thanh Đàm ở ngoại thành Thăng Long, thời Lê trung hưng đổi là Thanh Trì (Trì và Đàm đều nghĩa là đầm).
Còn vua Lê Kính Tông tên là Lê Duy Tân, nên sau khi vị vua này lên ngôi, đã đổi tên huyện Tân Minh thành huyện Tiên Minh, nay là huyện Tiên Lãng, thành phố Hải Phòng. Đồng thời phủ Tân Bình thời Lê sơ cũng được đổi tên là phủ Tiên Bình, nay là tỉnh Quảng Bình và một phần tỉnh Quảng Trị.
Cũng có chữ Tân là phủ Tân An thời Trần, thời Lê sơ đổi làm châu, sau thời niên hiệu Hoằng Định của vua Lê Kính Tông được đổi tên là phủ Tiên An, nay là huyện Hải Ninh tỉnh Quảng Ninh. Ở Tây Đạo thời Lê sơ có huyện Tân Phong, đến đời Lê Kính Tông đổi thành huyện Tiên Phong, nay là huyện Ba Vì, Hà Nội.
Còn phủ Tân Hưng ở thừa tuyên Sơn Nam thời Lê sơ, thời Lê Kính Tông đổi là phủ Tiên Hưng, nay là các huyện Hưng Hà, Vũ Thư, Đông Hưng, Thái Thụy, tỉnh Thái Bình.
Vua Lê Chân Tông tên là Lê Duy Hựu, nên huyện Thuần Hựu ở Thanh Hóa thời Lê sơ sau phải đổi tên thành huyện Thuần Lộc. Thời vua Gia Long, kiêng húy chữ Thuần, đổi là huyện Phong Lộc, đến năm Minh Mạng thứ 2 (1821) đổi là Hậu Lộc cho đến nay.
Dù năm Quang Thiệu thứ 2 (1517), đời Lê Chiêu Tông có ban hành lệ về việc kiêng âm húy: “Phàm khi làm văn và viết, in sách vở đều không cấm, tiếng đọc thì đều phải tránh”, nhưng việc kiêng húy trong việc đặt tên vẫn được siết chặt suốt thời Lê trung hưng, nhất là tên húy các chúa Trịnh (đã bàn trong mục Bàn phím tri thức trước đây) và nối dài sang thời nhà Nguyễn và để lại những tên địa phương như ngày nay.
Người sinh ngày Âm lịch này dùng sự chân thành làm danh thiếp, đổi sự chân thành lấy sự chân thành và đi đến đâu cũng thành công.
Chia sẻ
Tối 30/4, bầu trời TP.HCM bừng sáng tại 30 điểm bắn pháo hoa, chào mừng 50 năm Ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước. Hàng vạn người dân và du khách đã đổ ra đường, xúc động dõi theo từng chùm sáng rực rỡ, cùng sống lại không khí hào hùng của ngày đất nước thu về một mối.
Chia sẻ
Các nhà khoa học người Italia đã phát hiện ra những con số bí mật trong bức tranh nàng Mona Lisa của họa sĩ nổi tiếng Leonardo da Vinci giúp xác định được bối cảnh gốc của bức tranh nổi tiếng nhất thế giới này.
Chia sẻ
Bà Nguyễn Thị Kim Quy, nữ lái xe Trường Sơn ngày nào từng chứng kiến đồng đội ngã xuống vì bom đạn. Trong sâu thẳm trong ký ức, bà không thể quên 10 cô gái ở Ngã ba Đồng Lộc luôn vẫy tay chào khi đoàn xe vượt qua chiến trường ác liệt. Họ đã mãi mãi nằm lại sau một trận bom dữ dội…
Chia sẻ
CLB CAHN đã lọt vào chung kết ASEAN Club Championship sau khi thắng PSM Makassar 2-0 ở trận bán kết lượt về và nhiều CĐV của đội bóng này cho rằng đây là điểm nhấn quan trọng để HLV Mano Polking giữ được “ghế nóng”.
Chia sẻ
Nếu nói vị hoàng đế tài năng nhất trong các vị hoàng đế cổ đại Trung Quốc, có lẽ Ung Chính là người đứng đầu, vì trong thời kỳ “Khang Càn Thịnh Thế” không thể thiếu được sự cần mẫn và anh minh của Ung Chính. Tuy nhiên không chỉ giỏi giải quyết chính sự mà Ung Chính còn tạo ra một thứ rất đặc biệt.
Chia sẻ
CLB CAHN với PSM Makassar, bán kết lượt về Cúp C1 Đông Nam Á 2024/2025 kết thúc với tỉ số 2-0 nghiêng về CLB CAHN.
Chia sẻ
Phòng CSGT Công an tỉnh Đắk Nông đã ngăn chặn 20 thanh thiếu niên ở huyện Đắk R’lấp tụ tập chuẩn bị tổ chức đua xe trái phép trong dịp lễ 30/4.
Chia sẻ
Ở trận lượt về vòng bán kết ASEAN Club Championship 2024/25 vừa kết thúc trên sân Hàng Đẫy, Hugo Gomes và Bùi Hoàng Việt Anh cùng nhau lập công giúp CLB CAHN đánh bại PSM Makassar với tỷ số 2-0 (thắng chung cuộc 2-1) để giành vé vào chung kết.
Chia sẻ
Một lính vận hành UAV thuộc Lữ đoàn Cơ giới số 58 của Ukraine, có biệt danh “Potter”, vừa chia sẻ trải nghiệm thoát chết khỏi một vụ phục kích bằng UAV FPV của Nga tại mặt trận Kharkov – và cảnh báo về sự tinh vi ngày càng tăng trong chiến thuật của quân đội Nga.
Chia sẻ
Tối 30/4, tại phố đi bộ Nguyễn Huệ (TP. HCM) lực lượng kỵ binh đã có màn biểu diễn trong sự cổ vũ phấn khích của người dân.
Chia sẻ
Điện Kremlin vừa dập tắt hy vọng của Mỹ về một lệnh ngừng bắn ở Ukraine khi tuyên bố với chính quyền của Tổng thống Mỹ Donald Trump rằng, cuộc chiến này "quá phức tạp" để có thể giải quyết nhanh chóng.
Chia sẻ
Nguyễn Xuân Son 'gây sốt'; Hà Nội FC giành hat-trick danh hiệu trong tháng 4; 5 CLB theo đuổi Joan Garcia; Real đầu tư mạnh tay mua Mac Allister; gia đình Đoàn Văn Hậu chụp ảnh tại Lăng Bác.
Chia sẻ
50 năm sau ngày thống nhất 30/4/1975, ký ức chiến tranh vẫn in đậm trong lòng NSƯT Lệ Ngải - cô gái xứ Kinh Bắc mang theo tuổi mười tám và câu hát quan họ vào chiến trường. Tiếng hát át tiếng bom, tiếp thêm sức mạnh nơi tuyến lửa Trường Sơn.
Chia sẻ
Nhiều năm qua, anh Đỗ Tiến Vượng, Giám đốc Hợp tác xã (HTX) nông nghiệp, xây dựng và thương mại Nậm Nhùn (huyện Nậm Nhùn, Lai Châu) đã trở thành cầu nối, chuyển những tấm lòng hảo tâm từ khắp mọi miền đất nước đến với bà con nghèo và các em học sinh ở huyện biên giới Nậm Nhùn.
Chia sẻ
Cả Nga lẫn Ukraine được cho là đều liên tục tuyển mộ lính đánh thuê nước ngoài để bổ sung lực lượng cho cuộc chiến tranh toàn diện đang diễn ra giữa 2 nước này. Trong đó, đội quân lính đánh thuê của Nga được cho là đến từ hơn 48 quốc gia nhưng quy mô khiêm tốn.
Chia sẻ
Mùa hè này, 4 con giáp có sự nghiệp phát đạt, kinh doanh thịnh vượng và thu nhập tăng cao nhờ được tôi luyện qua những thử thách, khó khăn.
Chia sẻ
Chủ tịch UBND thị trấn Phú Xuyên Lê Văn Thuấn và Chủ tịch UBND xã Hồng Thái Lê Văn Ấm vừa bị tạm đình chỉ việc điều hành hoạt động.
Chia sẻ
Sáng sớm 30/4, hàng trăm người dân ở nhiều lứa tuổi khác nhau có mặt từ sớm, xếp hàng để nhận phụ san đặc biệt của Báo Nhân Dân.
Chia sẻ
Hòa chung không khí hân hoan, tự hào của nhân dân cả nước chào mừng Đại lễ kỷ niệm 50 năm Ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước (30/4/1975 - 30/4/2025), đúng vào ngày 30/4/2025, Vietcombank chính thức khai trương Phòng chờ dành cho Khách hàng Ưu tiên (Vietcombank Priority Lounge) tại Nhà ga T3, Sân bay quốc tế Tân Sơn Nhất, Thành phố Hồ Chí Minh.
Chia sẻ
Trò chuyện với PV Dân Việt, Nghệ sĩ Nhân dân Trịnh Kim Chi chia sẻ cảm xúc khi vừa là đại biểu dự lễ diễu binh 30/4 vừa giữ vai trò "cầm trịch" vở kịch về lực lượng thanh niên xung phong Việt Nam với các suất diễn đặc biệt dịp kỷ niệm 50 năm Ngày giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước.
Chia sẻ
Xe quá tải trên địa bàn huyện Quốc Oai (Hà Nội) gây hư hại đường sá, tiềm ẩn nguy cơ tai nạn giao thông cao, đe dọa an toàn người dân và cần xử lý mạnh tay.
Chia sẻ
Trong 100 ngày đầu tiên của nhiệm kỳ tổng thống Mỹ lần thứ 2, ông Donald Trump đã hành động nhanh chóng, ấn tượng trên nhiều mặt trận đối ngoại lớn - từ việc leo thang căng thẳng thương mại với Trung Quốc đến nỗ lực chấm dứt các cuộc chiến tại Ukraine và Gaza đồng thời mở lại đàm phán hạt nhân với Iran.
Chia sẻ
Nhật Bản và Liên Xô (Nga ngày nay) từng có nhiều duyên nợ ở mặt trận Siberia, nhưng có một sự kiện khiến phát xít Nhật không bao giờ nghĩ đến chuyện đánh từ Siberia hỗ trợ quân Đức ở phía tây.
Chia sẻ
Tối nay (30/4), trên các con đường, khu vực ở TP HCM, các chương trình Kỵ binh, đội nhạc kèn, 3D mapping trình diễn, bắn pháo hoa tại 30 điểm… thu hút hàng nghìn người dân tham dự.
Chia sẻ
Không chỉ ghi 3 bàn từ đá phạt sau 2 trận, Công Phượng còn đã có tổng cộng 9 bàn thắng và 4 đường kiến tạo kể từ đầu mùa. Anh đang hồi sinh mạnh mẽ tại Trường Tươi Bình Phước và sẵn sàng trở lại ĐT Việt Nam.
Chia sẻ
Tổng thống Ukraine Zelensky chỉ viện dẫn hiến pháp Ukraine khi thuận tiện, ý kiến này được nghị sĩ Ukraine Dubinsky bày tỏ trên kênh Telegram của mình.
Chia sẻ
Nổi tiếng là điểm đến sôi động, nhiều hoạt động vui chơi giải trí bậc nhất Việt Nam, TP.HCM còn hấp dẫn du khách bởi nền ẩm thực phong phú, đa dạng và độc đáo. Những món ăn vừa ngon, rẻ, gây ấn tượng sau đây du khách không nên bỏ lỡ trong dịp nghỉ lễ 30/4-1/5.
Chia sẻ
Tại Triển lãm “50 Hành trình - Một Tương lai Xanh” do VinFast tổ chức, 50 chiếc xe máy điện độc bản là 50 câu chuyện từ quá khứ, hiện tại tới tương lai kể về hành trình xây dựng, gìn giữ và phát triển đất nước.
Chia sẻ
Tính tới thời điểm này, Lucao đã ra sân 49 trận cho CLB Hải Phòng, ghi 24 bàn và có 12 đường kiến tạo cho đồng đội lập công. Anh được coi là một trong những ngoại binh hay nhất V.League thời điểm này.
Chia sẻ
Tin tức 
Thế giới 
Nhà nông 
Hội và Cuộc sống 
Kinh tế 
Thể thao 
Văn hóa - Giải trí 
Xã hội 
Bạn đọc 
Nhà đất 
Media 
Chuyển động Sài Gòn 
Pháp luật 
Dân Việt trò chuyện 
Gia đình 
Đông Tây - Kim Cổ 
Hà Nội hôm nay 
Radio Nông dân 
Doanh nghiệp 
Lê Tiên Long 
