Tái phát tâm thần phân liệt do tự ý dùng thuốc

Tại buổi chia sẻ về bệnh tâm thần phân liệt tái phát chiều ngày 20/3, BSCKII Vương Đình Thủy, phòng Rối loạn loạn thần và y học tự sát, Viện Sức khỏe tâm thần (Bệnh viện Bạch Mai) cho biết, cho biết, thời gian gầy đây, số lượng bệnh nhân tâm thần đến khám tại Viện có xu hướng gia tăng, trong đó có tâm thần phân liệt.

Điển hình như trường hợp của nam bệnh nhân N.V.H (32 tuổi, ở Nam Định) làm nghề cắt tóc và chưa lập gia đình. Bệnh nhân có tiền sử khỏe mạnh, tính cách hiền lành.

Cách đây 2 năm, người nhà nhận thấy, H có biểu hiện chậm chạp hơn, ít nói, hay mệt và ngại giao tiếp. Người nhà cho rằng, bệnh nhân bị trầm cảm và muốn đưa đi khám nhưng H không đồng ý.

Tình trạng kéo dài khoảng 2 tháng, bệnh nhân bắt đầu thường xuyên mệt mỏi hơn, ít hoạt động, ít chủ động giao tiếp hơn so với thời gian trước. 

Bệnh nhân thường xuyên nghỉ làm, ở nhà sinh hoạt trong phòng 1 mình, hầu như không tiếp xúc với bạn bè đồng nghiệp hay người nhà, ăn uống thất thường không theo giờ giấc. 

Kèm theo, bệnh nhân thỉnh thoảng cáu gắt không hợp lý, có lúc lại lẩm bẩm 1 mình không rõ nội dung. Buổi đêm bệnh nhân thường trằn trọc, ngủ ít. Gia đình cưỡng chế bệnh nhân đi khám và được chẩn đoán là bị tâm thần phân liệt. 

Tại Viện Sức khỏe tâm thần, H được điều trị kéo dài trong 25 ngày và tình trạng đã cải thiện. Bệnh nhân hòa nhập với cộng đồng, đi làm trở lại. Tuy nhiên, cho rằng mình đã khỏi bệnh, H đã dừng tái khám và tự ý dừng thuốc khoảng 4 tháng. 

Khoảng 2 tháng trước khi tái nhập viện, bệnh nhân gặp nhiều mâu thuẫn căng thẳng chuyện công việc, kèm theo thường xuyên đi nhậu để giảm căng thẳng. 

Bệnh tái phát trở lại với các biểu hiện tương tự như đợt trước: bệnh nhân lại cáu gắt với người nhà, cho rằng người nhà cấu kết với người ngoài hại mình, kèm theo nghe thấy tiếng nói trong đầu với nội dung chửi bới mình vô dụng, bất tài. 

Ban đêm bệnh nhân ngủ ít, trằn trọc, bồn chồn bứt rứt đi lại nhiều. Các triệu chứng tăng nhanh hơn so với đợt bệnh trước. 
"Bệnh nhân bị tái phát tâm thần phân liệt do bỏ điều trị, đồng thời trong cuộc sống cũng gặp nhiều điều không như ý, bị căng thẳng. Việc thường xuyên đi nhậu, uống nhiều rượu cũng là yếu tố làm gia tăng tái phát tâm thần phân liệt", bác sĩ Thủy nhận định. 

Khả năng tái phát bệnh tâm thần phân liệt rất cao

Bác sĩ Ngô Văn Tuất, Trưởng phòng rối loạn loạn thần và y học tự sát (Viện Sức khỏe tâm thần, Bệnh viện Bạch Mai) cho biết, tâm thần phân liệt là bệnh loạn thần nặng. Bệnh tiến triển từ từ, có khuynh hướng mạn tính. 

Bệnh nhân bị tâm thần phân liệt thường có triệu chứng tách dần khỏi cuộc sống bên ngoài, thu dần vào thế giới bên trong, tình cảm khô lạnh, học tập và làm việc sút kém, hành vi, ý nghĩ lạ kỳ, khó hiểu.

Đề cập cơ chế gây bệnh, các bác sĩ cho hay, có nhiều lý do như giải phẫu sinh lý não, hoạt động sinh hóa não, di truyền, tâm lý xã hội... Vì vậy, có khả năng cha mẹ mắc bệnh di truyền sang con.

"Đặc trưng tâm thần phân liệt là tiến triển các đợt loạn thần. Khả năng tái phát của bệnh rất cao; tỷ lệ này dao động từ 50-92% trên toàn cầu. Tỷ lệ tái phát ở bệnh nhân tâm thần phân liệt sau đợt loạn thần đầu tiên trong 5 năm đầu tới 80%. Bệnh nhân có thể có một hoặc nhiều lần tái phát", bác sĩ Tuất nhấn mạnh. 

Theo bác sĩ Tuất, nguyên nhân của việc tái phát bệnh tâm thần phân liệt thường do không tuân thủ điều trị. Qua các nghiên cứu cho thấy, đối tượng không tuân thủ thuốc trong năm đầu, tỷ lệ tái phát khoảng 70%. Trong khi nếu tuần thủ dùng thuốc năm đầu, tỷ lệ tái phát khoảng 40%. Nếu tiếp tục tuân thủ thuốc sau 1 năm, tỷ lệ tái phát dưới 20%.

"Nhiều nghiên cứu cho thấy, lạm dụng chất kích thích (rượu bia, thuốc lá, chất gây nghiện... - PV) làm tăng nguy cơ tái phát bệnh và nhập viện điều trị. Các nghiên cứu dịch tễ cũng ghi nhận, 47% bệnh nhân tâm thần phân liệt có tình trạng lạm dụng chất kích thích khác nhau. Trong đó, 50% bệnh nhân tâm thần phân liệt có lạm dụng rượu và trên 70% lạm dụng nicotin", bác sĩ Tuất cho biết. 

Đáng nói, sau mỗi lần tái phát, não của bệnh nhân tâm thần phân liệt lại bị tổn thương nhiều hơn dẫn đến teo não tiến triển. Sau mỗi lần tái phát việc điều trị cũng khó khăn hơn, phải tăng liều thuốc chống loạn thần và thời gian phục hồi lâu hơn. 

Hậu quả, ở giai đoạn cấp, bệnh nhân sẽ xuất hiện hoang tưởng, ảo giác, kích động, nghĩ người khác hại mình… dẫn đến dễ gây tổn hại đến bản thân và người xung quanh. Thậm chí, bệnh nhân sẽ đối diện nguy cơ tự sát.

"Hầu hết các bệnh nhân có nhiều lần tái phát khó khăn làm việc, kết hôn, sinh con, sống một cách độc lập, dẫn đến nguy cơ thất nghiệp, trở thành gánh nặng cho gia đình và xã hội. 

Đáng nói khuyết tật chức năng nghề nghiệp và xã hội, thường bắt đầu sau tái phát lần thứ hai, đó là lý do tại sao việc phát hiện sớm và ngăn chặn giai đoạn tái phát thứ hai là rất quan trọng", bác sĩ Tuất nhấn mạnh. 

×