Báo Mỹ: Sau hành động của ông Zelensky, liệu Ukraine có còn đáng để cứu hay không?

Từ trước chiến tranh, Mỹ đã đổ hàng tỷ USD vào Ukraine. Nhưng tuần qua Ông Zelensky đã ký dự luật đặt cơ quan chống tham nhũng của nước này dưới sự giám sát của Viện Công tố, vốn là một công cụ của văn phòng tổng thống.

Sau khi đối mặt với các cuộc biểu tình phản đối, ông hủy bỏ dự luật và khôi phục lại sự độc lập của cơ quan chống tham nhũng, song vẫn chưa rõ sự khôi phục sẽ đến mức nào.

Dù điều gì xảy ra tiếp theo, những diễn biến trong tuần này cần phải là hồi chuông cảnh tỉnh đối với các nước phương Tây đang hậu thuẫn Ukraine, phơi bày "huyền thoại" rằng Ukraine đã chuyển mình thành một nền dân chủ tự do.

Vấn đề đặt ra là cấp bách:
Liệu phương Tây do Mỹ dẫn đầu có tiếp tục tài trợ cho một chính quyền đang tìm cách dỡ bỏ cơ chế giám sát chống tham nhũng?
Và nếu xu hướng tụt lùi dân chủ ở Ukraine tiếp tục, nó sẽ có ý nghĩa gì đối với khát vọng hướng Tây của Ukraine hoặc với mặt trận đang suy yếu của nước này?

Ủy viên phụ trách mở rộng của Liên minh, bà Marta Kos, cảnh báo rằng các cơ quan chống tham nhũng độc lập là thiết yếu cho nỗ lực gia nhập của Ukraine - bà gọi việc giải thể các cơ quan này là một “mối quan ngại nghiêm trọng”.

Các đại sứ G7 cũng đồng tình với quan điểm này. Việc làm mất tính độc lập của cơ quan chống tham những, nếu không được đảo ngược hoàn toàn, có thể sẽ tạo thêm nhiều rào cản trên con đường gia nhập EU của Ukraine - vốn đã đầy rẫy những trở ngại. Thủ tướng Đức Friedrich Merz tuần trước tuyên bố Ukraine sẽ không gia nhập EU trước khi chiến tranh với Nga kết thúc, và ngay cả sau đó, nước này vẫn sẽ phải tái thiết để hội nhập vào khối, và điều này sẽ mất thêm nhiều năm nữa.

Nhưng liệu những lời lẽ gay gắt của EU có chuyển thành hành động trừng phạt? Zelensky dường như cảm thấy áp lực từ các cuộc biểu tình trên đường phố và một số nhà lãnh đạo châu Âu, nhưng ông có thể tin rằng EU sẽ không cắt giảm viện trợ tài chính, hạn chế nguồn cung cấp vũ khí hoặc áp đặt các biện pháp trừng phạt cá nhân đối với giới lãnh đạo cấp cao của Ukraine vì lo ngại điều đó sẽ làm suy yếu quân sự Ukraine và khuyến khích những người chỉ trích tiếp tục hỗ trợ.

Tuy nhiên, tình hình có thể rất khác với Mỹ. Tổng thống Donald Trump có thể không quan tâm nhiều đến số phận của cơ quan chống tham nhũng. Nhưng nhiều người trong vòng vây của ông và trong số những người Cộng hòa MAGA rất coi thường ông Zelensky và tin rằng Mỹ nên tránh xa cuộc chiến - để nó vẫn là "cuộc chiến của Biden" thay vì để nó trở thành "cuộc chiến của Trump".

Họ sẽ sử dụng những lo ngại liên quan đến tham nhũng và các cuộc biểu tình chống lại ông Zelensky làm đòn bẩy để thúc đẩy Hoa Kỳ tách khỏi Ukraine.

Một số tiếng nói của MAGA đã và đang làm điều đó. Nghị sĩ Cộng hòa Marjorie Taylor-Greene - người nổi lên như một tiếng nói nguyên tắc của Đảng Cộng hòa phản đối các cuộc chiến tranh bất tận, đã ca ngợi các cuộc biểu tình ở Kiev chống lại "nhà độc tài" Zelensky và kêu gọi chấm dứt tài trợ của Mỹ.

Đồng thời, động thái của ông Zelensky có thể đã làm mất lòng các đồng minh chủ chốt ở Washington, chẳng hạn như Thượng nghị sĩ diều hâu Lindsey Graham (Đảng Cộng hòa-Nam Carolina), tác giả của kế hoạch áp đặt các biện pháp trừng phạt mới quy mô lớn lên Nga và các đối tác thương mại của nước này.

Ngẫu nhiên, câu chuyện tham nhũng ở Ukraine nổ ra đúng lúc Cao ủy EU về quốc phòng và không gian Andrius Kubilius đang ở Washington để trình bày lập luận về việc Mỹ cần hỗ trợ nhiều hơn cho Ukraine và gặp ông Graham cùng nhiều người khác. Việc bảo vệ việc tăng viện trợ cho Ukraine chắc hẳn đã trở nên khó xử hơn bình thường rất nhiều.

Nếu ông Trump kết luận rằng viện trợ của Mỹ đã bị biển thủ, phản ứng có thể sẽ đến nhanh và rất gay gắt. Ông thậm chí có thể gây áp lực buộc ông Zelensky chấp nhận các điều kiện của Nga để bắt đầu đàm phán hòa bình.

Thời điểm không thể tồi tệ hơn: Khi lực lượng Ukraine đang rút lui trước sức ép chậm rãi nhưng dai dẳng từ Nga, hệ quả chính trị ở Washington có thể vô cùng nguy hiểm đối với ông Zelensky.

Với việc nhiều nghị sĩ Cộng hòa vốn đã phản đối viện trợ cho Ukraine, nỗ lực làm suy yếu các cơ chế chống tham nhũng có thể trở thành thứ vũ khí mới trong tay họ, và các nghị sĩ thân Ukraine thuộc cả hai đảng có thể sẽ khó lòng phản bác.

Ông Zelensky đang đánh cược lớn. Nếu thất bại, ông có thể đã tự làm suy yếu thêm vị thế vốn đã bấp bênh của đất nước mình ở tiền tuyến và cả tương lai chính trị của chính ông.

Điều tệ hơn, từ góc nhìn của Ukraine, là hành động kiểm soát cơ quan chống tham nhũng của ông Zelensky có thể khiến dư luận chuyển từ câu hỏi “làm thế nào để cứu Ukraine” sang “liệu Ukraine hiện nay có còn đáng để cứu không”.

Lựa chọn khôn ngoan lúc này là khôi phục toàn bộ tính độc lập cho các cơ quan chống tham nhũng, và khép lại sự việc càng sớm càng tốt.

×