Ám ảnh những "lối thoát tử thần" sau vụ cháy chung cư Độc Lập tại TP.HCM

Vụ cháy chung cư Độc Lập (phường Phú Thọ Hòa, TP.HCM) khiến 8 người chết đã phản ánh một thực trạng đáng lo ngại, tồn tại trong nhiều năm tại hàng trăm khu nhà ở cũ trên địa bàn TP.HCM - nơi các yếu tố xuống cấp và vi phạm quy định PCCC đang tiềm ẩn nhiều rủi ro.

Không chỉ ở chung cư Độc Lập, những “chuồng cọp” đã trở thành một phần “kiến trúc” quen thuộc đến rợn người tại vô số chung cư cũ trên khắp thành phố.

Ngột ngạt và hiểm nguy bủa vây

Chỉ cần dạo một vòng quanh các khu cư xá, chung cư cũ tại TP.HCM, không khó để bắt gặp hình ảnh những bức tường loang lổ, bong tróc, hệ thống dây điện, cáp viễn thông chằng chịt như mạng nhện.

Tại Cư xá Thanh Đa (quận Bình Thạnh cũ), được xây dựng từ những năm 1960, các lô chung cư được bao bọc bởi một “ma trận chuồng cọp” đúng nghĩa.

Theo ghi nhận của phóng viên, phần lớn những khung sắt tại đây đã hoen gỉ, được hàn nối kiên cố giăng kín toàn bộ mặt tiền, từ tầng trệt lên đến tầng thượng. Ban công, lối thoát hiểm duy nhất của nhiều căn hộ, đã bị biến thành nhà kho, nơi phơi đồ. Bên trong, hành lang tối om, sâu hun hút, tường vôi bong tróc, và hệ thống dây điện chằng chịt như mạng nhện, sẵn sàng trở thành mồi lửa bất cứ lúc nào.

Tương tự, tại cụm chung cư Ngô Gia Tự (Quận 10 cũ), công trình đã hơn nửa thế kỷ tuổi đời đang oằn mình xuống cấp. Tường nứt toác, đáng sợ hơn, hệ thống dây điện được câu móc tạm bợ, vắt ngang hành lang, nhiều đoạn đã cháy xém, tiềm ẩn nguy cơ chập điện. Không gian chung chật hẹp còn bị nhiều hộ dân tận dụng để đặt bếp gas, nấu nướng, thờ cúng, biến hành lang thành một “kho thuốc súng” di động.

Ghi nhận tại chung cư Nguyễn Thiện Thuật (Quận 3 cũ) , khung cảnh cũng không khá hơn. Những bức tường rêu phong, lan can mục nát và một rừng dây điện đen sì bám víu khắp nơi. Rùng mình hơn, ngay dưới chân cầu thang một dãy nhà, một khu bếp gas tạm bợ được đặt ngay lối đi chung, nơi hàng chục người qua lại mỗi ngày. Ngọn lửa trần từ bếp gas có thể bén vào bất cứ vật dụng nào, và khi đó, cầu thang – con đường sống – sẽ biến thành ống khói tử thần.

Những con số biết nói

Người dân tại những nơi này đang sống trong sự đánh cược với số phận. Anh M., một cư dân tại chung cư Ngô Gia Tự, chua xót: “Từ sau vụ cháy ở chung cư Độc Lập, nhiều lúc nhìn con nhỏ ngủ mà lòng nơm nớp. Nhà mình cũng rào chuồng cọp, dây điện thì chằng chịt. Sợ lắm chứ, nhưng dọn đi thì biết đi đâu bây giờ?”.

Nỗi sợ của anh M. là nỗi sợ chung của hàng chục ngàn hộ dân. Theo thống kê chính thức, TP.HCM hiện có 474 chung cư cũ xây dựng trước năm 1975. Kết quả kiểm định cho thấy có tới 16 chung cư ở cấp D – cấp độ nguy hiểm cao nhất, cần di dời khẩn cấp. Ngoài ra là 114 chung cư cấp C (có thể hư hỏng một phần) và 332 chung cư cấp B.

Những con số này cho thấy một thực tế rằng, thảm kịch có thể lặp lại ở bất cứ đâu, bất cứ lúc nào.

Chia sẻ với chúng tôi, anh T., một cư dân, bày tỏ: “Sau khi nghe tin vụ cháy ở chung cư Độc Lập, chúng tôi rất lo lắng. Nhìn lại nơi mình ở cũng có những điểm tương tự, đặc biệt là các lồng sắt và dây điện. Nhiều gia đình biết là nguy hiểm nhưng vẫn phải làm để phòng chống trộm cắp và có thêm không gian”.

Để giải quyết vấn đề, UBND TP.HCM đã ban hành Quyết định 785/QĐ-UBND năm 2025 về Đề án cải tạo, xây dựng lại nhà chung cư cũ. Mục tiêu của đề án là từng bước thay thế các chung cư nguy hiểm, xuống cấp, nhằm chỉnh trang đô thị và đảm bảo an toàn cho người dân.

Tuy nhiên, tiến độ thực hiện đề án còn gặp nhiều vướng mắc liên quan đến quy trình pháp lý, chính sách bồi thường, tái định cư và việc cần có sự đồng thuận cao từ các hộ dân.

Ngay sau thảm kịch khiến 8 người chết tại chung cư Độc Lập, lãnh đạo TP.HCM đã ban hành các chỉ đạo khẩn cấp nhằm khắc phục hậu quả và ngăn ngừa các vụ việc tương tự.
Theo đó, UBND TP.HCM yêu cầu tất cả các địa phương phải rà soát toàn diện về an toàn PCCC tại các khu dân cư có nguy cơ cao, đặc biệt là chung cư cũ, nhà cho thuê trọ và nhà trong hẻm sâu.
Đẩy mạnh tuyên truyền kiến thức PCCC và hướng dẫn kỹ năng thoát hiểm cho người dân; vận động các hộ gia đình tự trang bị phương tiện chữa cháy tại chỗ (bình chữa cháy, chuông báo khói...).
Đồng thời củng cố, nhân rộng và duy trì hoạt động hiệu quả của các mô hình như "Tổ liên gia an toàn PCCC" để đảm bảo khả năng phản ứng nhanh khi có sự cố.

×