Năm 1986, TP.HCM cùng cả nước bước vào thời kỳ cải cách, đẩy mạnh sản xuất phát triển kinh tế. Cùng với đó, nền nông nghiệp TP.HCM chuyển biến mạnh mẽ.

Giã từ cây lúa sang các cây, con có lợi nhuận gấp 40-50 lần

Ngành nông nghiệp Thành phố được quan tâm hơn cả với những dự án tầm vóc như: Hệ thống thủy lợi kênh đông Củ Chi với 11km kênh trục chính, 22 tuyến kênh cấp I (62km) tưới tiêu cho 15.000ha; hệ thống ngăn mặn, xổ phèn vùng Tây Nam Hóc Môn và Bắc Bình Chánh.

Trong giai đoạn này, Thành phố đã dành gần 20% ngân sách và huy động nhiều nguồn đầu tư khác để hoàn thiện cơ sở hạ tầng phục vụ nông nghiệp - phần lớn là trồng lúa. Dù được đầu tư lớn, nhưng do nhiều khó khăn nên tốc độ tăng giá trị sản xuất nông nghiệp thời điểm này của TP.HCM chỉ đạt bình quân 4,6%/năm (cả nước đạt 3,8-4%/năm).

Sản xuất nông nghiệp vẫn ở dạng sản xuất nhỏ, tốc độ phát triển chậm, chưa vững chắc. Khởi sắc đến với nông nghiệp Thành phố trong giai đoạn 2001-2004 qua chương trình “2 cây - 2 con” (rau an toàn, dứa cayenne; bò sữa, tôm sú). Năm 2004 bổ sung thêm hoa kiểng và cá cảnh.

Bước vào thế kỷ mới, Thành phố xác định nền nông nghiệp không còn “nặng lòng” với cây lúa. Thay vào đó sẽ tập trung phát triển những cây, con có giá trị kinh tế cao, phù hợp với quá trình đô thị hóa.

Giai đoạn 2005-2010, Thành phố đưa ra mục tiêu chuyển dịch 11.000ha diện tích trồng lúa năng suất thấp sang các loại cây trồng khác có hiệu quả hơn như rau, hoa kiểng, thủy sản...

Đến năm 2010, giá trị sản xuất ngành nông lâm ngư nghiệp của Thành phố đạt 158,2 triệu đồng/ha/năm. Trước kết quả khả quan đó, Thành phố đã đặt ra mục tiêu lâu dài trong các kỳ đại hội tiếp theo là phát triển nông nghiệp đô thị theo hướng ứng dụng công nghệ cao, công nghệ sinh học.

Theo Sở NNPTNT TP.HCM (nay sáp nhập vào Sở Tài nguyên và Môi trường TP.HCM), giai đoạn 2014-2017 Thành phố đã phát triển được nhiều mô hình hiệu quả khi chuyển từ trồng lúa (lợi nhuận bình quân đạt 17 triệu đồng/ha/năm) sang trồng rau các loại (lợi nhuận bình quân đạt 300-600 triệu đồng/ha/năm) gấp 17-35 lần so trồng lúa.

Đặc biệt, một số hộ dân chuyển từ trồng lúa sang trồng hoa lan các loại có lợi nhuận bình quân đạt 800-1.000 triệu đồng/ha/năm, gấp 40-50 lần so với trồng lúa. Đối với mô hình nuôi tôm sú (thâm canh, bán thâm canh) lợi nhuận đạt gấp 10-25 lần so với trồng lúa.

Giá trị sản xuất bình quân một ha đất sản xuất nông nghiệp năm 2013 của TP.HCM là 282,5 triệu đồng, đến năm 2017 tăng lên 450 triệu đồng.

Theo kết quả điều tra thu nhập của Cục Thống kê TP.HCM, thu nhập của người dân nông thôn vùng ngoại thành tăng từ 39,7 triệu đồng/năm vào 2014 lên 49,175 triệu đồng/năm vào năm 2017. Trong khi đó, thu nhập của người dân thành thị năm 2016 là 65,2 triệu đồng/năm. Khoảng cách về thu nhập giữa người dân nông thôn và người dân thành thị dần được thu hẹp.

Rau, cá cảnh... xây dựng nền nông nghiệp đô thị

Sau gần 30 năm quyết định chuyển dịch mạnh mẽ ngành nông nghiệp, đến nay, diện tích trồng lúa tại TP.HCM còn hơn 10.000ha nằm ở các huyện ngoại thành. Tuy nhiên đó chỉ là con số thống kê về mặt quy hoạch, trên thực tế, diện tích trực tiếp được người dân trồng lúa còn rất ít và manh mún.

Đóng góp của cây lúa vào giá trị sản xuất nông nghiệp TP.HCM trong những năm gần đây không đáng kể.

Năm 2024, giá trị sản xuất nông lâm ngư nghiệp thành phố đạt hơn 19.900 tỷ đồng. Riêng giá trị sản xuất của nhóm sản phẩm chủ lực (rau, hoa, cây kiểng; bò sữa, heo; tôm, cá cảnh) đạt 14.159 tỷ đồng, chiếm 73% tổng giá trị sản xuất ngành nông nghiệp. Hơn 20% còn lại chủ yếu phân bố các ngành như nuôi chim yến, nuôi trồng thủy sản, cây ăn quả…

Giờ đây, khi nói về nông nghiệp TP.HCM, người ta thường bàn về sản xuất rau an toàn, trồng hoa lan trong nhà kính, nuôi cá cảnh xuất khẩu… Đây là những cây, con đang thay vai trò của cây lúa nước gánh vác nền nông nghiệp TP.HCM trong giai đoạn mới.

Nửa đầu năm 2024, sản lượng cá cảnh của TP.HCM đạt 44,7 triệu con, xuất khẩu đạt 6 triệu con và kim ngạch xuất khẩu đạt 6,06 triệu USD. Sản lượng cá cảnh 8 tháng của TP.HCM đạt 80 triệu con, sản lượng cá cảnh xuất khẩu đạt 8,85 triệu con, kim ngạch xuất khẩu cá cảnh đạt 8,94 triệu USD. Như vậy, chỉ sau 2 tháng sản lượng cá cảnh TP.HCM tăng gần gấp đôi, kim ngạch xuất khẩu tăng hơn 2 triệu USD.

Minh chứng trên đủ cho thấy sự phát triển nhanh chóng, đem lại hiệu quả kinh tế cao của một trong những vật nuôi chủ lực của Thành phố. Việc chuyển đổi diện tích đất lúa và các cây trồng khác kém hiệu quả sang những cây, con có hiệu quả kinh tế cao là chủ trương đúng đắn. Mục tiêu cuối cùng là đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, nâng cao thu nhập và đời sống cho người nông dân.

Theo ngành nông nghiệp TP.HCM, định hướng giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 sẽ đẩy mạnh chuyển dịch cơ cấu nông nghiệp theo hướng nông nghiệp đô thị. Trong đó, tập trung vào phát triển sản xuất giống và những cây con chất lượng cao, ứng dụng công nghệ cao, công nghệ sinh học kết hợp du lịch sinh thái góp phần nâng cao năng suất lao động và giá trị lợi nhuận trên một đơn vị diện tích.

×