Hai bảo vật quốc gia mới nhất của tỉnh Phú Thọ là sưu tập nha cương và tượng Mẫu Âu Cơ.

Sưu tập nha chương gồm 4 chiếc; là hiện vật gốc mang giá trị độc bản quý hiếm. Sưu tập nha chương là sản phẩm của văn hóa Phùng Nguyên (khoảng 3.500 năm trước đây). Đây là giai đoạn đầu tiên trong quá trình hình thành và phát triển nhà nước Văn Lang thời các vua Hùng dựng nước.

Sưu tập nha chương duy nhất chỉ phát hiện được tại vùng đất Phú Thọ ngày nay.

Theo các nhà nghiên cứu, nha chương như một biểu tượng quyền lực của nhà vua và quyền uy tù trưởng. Nha chương được làm từ đá quý, sử dụng kỹ thuật chế tác tinh xảo, dáng hình khác biệt không hề trộn lẫn với bất cứ loại hình công cụ nào cùng thời đại.

Do đó nha chương mang ý nghĩa tâm linh hoặc có giá trị biểu tượng trong xã hội của nhà nước sơ khai. Nha chương là nguồn tư liệu lịch sử bằng hiện vật vô cùng giá trị, đại diện cho một thời kỳ lịch sử hết sức có ý nghĩa của dân tộc Việt Nam.

Năm 2017, 4 nha chương của tỉnh Phú Thọ đã được vinh dự lựa chọn đi trưng bày chuyên đề “Báu vật khảo cổ học Việt Nam tại Cộng hòa Liên bang Đức”. 

Hiện tại, bộ Sưu tập Nha chương được lưu giữ tại Bảo tàng Hùng Vương.

Tượng Mẫu Âu Cơ có niên đại thế kỷ XIX, là hiện vật gốc độc bản hiện thờ tại đền Mẫu xã Hiền Lương, huyện Hạ Hòa (tỉnh Phú Thọ). 

Tượng Mẫu Âu Cơ được chế tác từ gỗ mít, được sơn son thếp vàng. Tượng Mẫu Âu Cơ là một tác phẩm tiêu biểu, xuất sắc nhất của thời đại dành cho phức hợp đình - đền - miếu ở Hiền Lương. 

Sự độc đáo của Tượng Mẫu Âu Cơ nằm ở hình ảnh một người phụ nữ ngồi trên ngai vua với biểu tượng rồng, hổ phù và phượng - vốn chỉ có nhà Vua, Hoàng hậu, Hoàng Thái hậu được sử dụng, như một trong những biểu hiện của quyền lực.

 Những thành tố ấy, đồng thời cũng là thành tố của nghệ thuật cung đình, chỉ xuất hiện ở những cung điện, đền miếu tại Hoàng cung và những nơi thờ tự được triều đình chăm lo, coi sóc với tư cách là những Quốc Từ, Quốc Tự, Quốc Miếu. Đền Mẫu Âu Cơ là Quốc Từ, mẹ Âu Cơ là Quốc Mẫu. 

Hình ảnh này, phượng, hổ phù trên ngai tưởng như là một sự hiển nhiên, nhưng dưới con mắt của những Nho gia thuộc chế độ phong kiến trung ương tập quyền là một biệt lệ “độc nhất vô nhị”. 

Chính vì thế, pho tượng mẫu Âu Cơ ở đền Mẫu Âu Cơ hoàn toàn khác biệt và mang giá trị độc đáo so với những tượng Mẫu khác được thờ trên cả nước.

Sưu tập Nha chương và Tượng Mẫu Âu Cơ trở thành bảo vật quốc gia, là tài sản vô giá của nhân dân tỉnh Phú Thọ, thể hiện bề dày văn hoá – lịch sử của vùng đất cội nguồn dân tộc. 

×